تحقیقات مالی اسلامی

امکان‌سنجی اجرای معاملات اجتماعی در بازار سرمایه ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بازار سرمایه اسلامی)

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، اقتصاد مالی اسلامی، دپارتمان اقتصاد، دانشگاه مفید، قم، ایران

2 استادیار، دپارتمان اقتصاد، دانشگاه مفید، قم، ایران

چکیده

در چارچوب شریعت اسلامی، صرفاً آن دسته از ابزارهای مالی می‌توانند در بازار سرمایه اسلامی مورداستفاده قرار بگیرند که از یک‌سو معیارها و ضوابط فقهی را به‌طور کامل تأمین کنند و از سوی دیگر، از منظر اقتصادی کاربرد داشته باشند. منظور از معیارهای فقهی، ضوابط عمومی فقهی و خصوصی قراردادها است. در این نوشتار با فرض صحت معاملات اجتماعی از حیث ضوابط عمومی قراردادها که در تمامی عقود جریان دارد؛ نظیر حرمت اکل مال به باطل، غرر، ضرر و ضرار، قمار و ربا و به دلیل دارابودن شرایط عمومی اصل صحت عقود و مبرابودن از موانع فقهی جزو عقود واجب‌الوفا و لازم تلقی می‌شود و به مفاد آن باید عمل نمود. این معاملات که بر کارایی و نقدشوندگی بازار تأثیر می‌گذارند؛ با افزایش میزان سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، افزایش تولید کل، توزیع عادلانه درآمد، مهار تورم و جذب سرمایه‌های خارجی به رشد اقتصادی و توسعه بازار سرمایه کمک می‌کنند؛ بنابراین استفاده صحیح از این ابزار در بازار سرمایه کشورهای اسلامی فرصتی مغتنم است و به‌کارگیری آن می‌تواند به بهبود روند توسعه و تعمیق بازار سرمایه ایران نیز کمک نماید. بدین‌منظور در نوشتار حاضر، با روش تحلیل فقهی امکان تطبیق این ابزار با قراردادهای مورد تأیید فقه اسلامی بررسی گردید. نتایج فقهی حاکی از آن است که با استفاده از عقود جعاله، وکالت و اجاره می‌توان از ظرفیت این ابزار در بازار سرمایه ایران استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Feasibility of Implementing Social Trading in the Capital Market of Iran

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Alizadeh 1
  • Seyed Mohsen Sajjadi 2

1 M.A. Student, Islamic Financial Economics, Department of Economics, Mofid University, Qom, Iran

2 Assistant Professor, Department of Economics, Mofid University, Qom, Iran

چکیده [English]

In the framework of Islamic Sharia, those types of financial instruments can be used in the Islamic capital market that fully meet the criteria and rules of jurisprudence and are useful from an economic point of view. Jurisprudential standards mean the general and private jurisprudential standards of contracts. In the article "Analysis of the Nature and Function of Social Trading from the Point of View of Compliance with Sharia" it was stated that social trading due to having the conditions of correctness of contracts and being free from jurisprudential obstacles such as the unjust enrichment, uncertainty, loss and damage, gambling and usury is an irrevocable contract, and its provisions must be adhered to. Examining the economic function of these transactions according to micro and macroeconomic criteria also indicated that social trading, in addition to being in line with the diverse goals and attitudes of investors, are in line with economic growth and justice, and it can be used in the financial policies of government. These transactions affect the efficiency and liquidity of the market by increasing the amount of investment in the capital market, increasing total production, fair distribution of income, curbing inflation and attracting foreign capital that finally contribute to the economic growth. As a result, the correct use of this instrument in the capital market of Islamic countries is a great opportunity, which can help to improve its development. In this research, the possibility of adapting this instrument to the contracts approved by Islamic jurisprudence is investigated through the jurisprudential analysis method. The results indicate that these instruments can be used in Iran's capital market by using certain contracts such as ju’alah, advocacy and lease.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Feasibility of Implementing Social Trading in the CapitFinancial Technology
  • Social Trading
  • Copy Trading
  • Mirror Trading
  • View Tradingal Market of Iran
  1. اعتصامی، سید امیرحسین (۱۳۹۷). بررسی انواع مدل‌های دریافت کارمزد و هزینه توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری. ایران، تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار.
  2. Etsami, S, A., (2018). Examining the Types of fee and Fee Collection Models by Investment Funds. Iran, Tehran: Securities and Exchange Organization. (In Persian).
  3. انصاری، شیخ مرتضی (۱۴۲۰ق). المکاسب (چاپ 3، جلد 6). ایران، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  4. Ansari, S, M., (1999). Al-Makasab (3rd Edition, Volume 6). Iran, Qom: Majam al-Fikr al-Islami. (In Arabic).
  5. خوش‌زبان، میلاد؛ و خواجه‌نصیری، محمودرضا (۱۴۰۰). ارزیابی و تحلیل معاملات تقلیدی و قرارداد معاملات انعکاسی از منظر فقهی و حقوقی. تحقیقات مالی اسلامی، 11(۲۱)، ۳۹-۷۳.
  6. Khoszban, M; & Khaje Nasiri, M, R., (2021). Evaluation and Analysis of Copy Trading and Mirror Trading Contract from a Jurisprudential and Legal Point of view. Islamic Financial Research, 11(21), 39-73. (In Persian).
  7. خوئی، ابوالقاسم (۱۴۱۴ق). مصباح الفقاهة فی المعاملات (چاپ دوم، جلد 2). ایران، قم: وجدانی.
  8. Khoi, Abul Qasim (1993). Misbah al-Fiqahah fi al-Maamalat (Second Edition, Volume 2). Iran, Qom: Vedjani. (in Arabic).
  9. سازمان بورس و اوراق بهادار (1400). مصوبه‌ کمیته ‌تخصصی ‌فقهی (جلسه ۲۳۱؛ سال پانزدهم).
  10. Securities and Exchange Organization (1400). The Approval of the Specialized Jurisprudential Committee (Session 231; 15th Year). (In Persian).
  11. سازمان بورس و اوراق بهادار (1389). دستورالعمل تأسیس و فعالیت پردازش اطلاعات مالی. ایران، تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار.
  12. Securities and Exchange Organization (1389). Guidelines for the Establishment and Activity of Financial Information Processing. Iran, Tehran: Securities and Exchange Organization. (in Persian).
  13. سازمان بورس و اوراق بهادار (۱۴۰1). گزارش وضعیت بازار سرمایه. ایران، تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار.
  14. Stock Exchange and Securities Organization (1401). Capital Market Status Report. Iran, Tehran: Securities and Exchange Organization. (In Persian).
  15. شرکت خدمات پژوهش و خدمات مالی تابان خرد (۱۳۹۷). تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی ایران و بازار سرمایه: ببین جایگاه، چالش‌ها و راهکاره». ایران، تهران: شرکت خدمات پژوهش و خدمات مالی تابان خرد.
  16. Taban Kherad Research and Financial Services Company (1397). Financing of Iranian Economic Enterprises and the Capital Market: Explanation of Position, Challenges and Solutions". Iran, Tehran: Taban Kherad Research and Financial Services Company. (In Persian).
  17. شهیدی، سید مرتضی؛ و جعفری خسروآبادی، نصرالله (۱۳۹۶). ماهیت فقهی ـ حقوقی عمل کارگزاری در معاملات بورسی. دانشنامه حقوق اقتصادی، 12(24)،۴۲-۲۳. Doi: 10.22067/le.v24i12.54532
  18. Shahidi, S, M; & Jafari Khosroabadi, N., (1396). Jurisprudential-legal Nature of Brokerage in Stock Market Transactions. Encyclopedia of Economic Law, 12(24), 23-42 (In Persian).
  19. علی‌زاده، معصومه (1401). امکان‌سنجی اجرای معاملات اجتماعی در بازار سرمایه ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه مفید، قم، ایران.
  20. Alizadeh, M., (2022). Feasibility of Implementing Social Trading in the Capital Market of Iran (Master's thesis), Mofid University, Qom, Iran (In Persian).
  21. روحانی‌راد، شایان (۱۳۹۹). فین‌تک؛ جستاری در سطح جهان و ایران. سیاست نامه علم و فناوری،3(10)، ۷۵-۹۴.
  22. Rouhanirad, S., (2020). Fintech; Research in the World and in Iran. Science and Technology Policy, 3(10), 75-94. (In Persian).
  23. متقی، لی‌لی (۱۳۷۶). بررسی و تحلیل بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار در ایران. برنامه‌ریزی و بودجه، 2(۹)، ۲۸-۳.
  24. Motaghi, Li Li (1997). Investigating and Analyzing the Capital Market and Stock Exchange in Iran. Planning and Budgeting, 2(9), 3-28. (In Persian).
  25. مکارم‌شیرازی، ناصر (۱۴۲۵ق). انوارالفقاهة فی احکام العترة الطاهرة (البیع) (چاپ اول). ایران، قم: مدرسه امام علی‌بن‌ابیطالب.
  26. Makarem Shirazi, N., (2004). Anwar al-Feqhah fi Ahkam al-Etrah al-Tahira (Al-Bay) (First Edition). Iran, Qom: Imam Ali Bin Abitalib School. (In Arabic).
  27. موسوی‌خمینی، سید روح‌الله (۱۳۶۶). البیع (جلد 1). ایران، قم: جامعه مدرسین.
  28. Mousavi Khomeini, S, R., (1987). Al-Bay (Volume1). Iran, Qom: Jamia Modaresin. (In Arabic).
  29. BaFin (2017). Social Trading-Plattformen zur Signalgebung und Automatisierten Auftragsausführung

https://www.bafin.de/DE/Verbraucher/Finanzwissen/Fintech/SocialTrading/social_trading_node.html)

  1. Braun, A. (2013). Social Trading–simplified. Munchen: FinanzBuch Verlag.
  2. Gemayel, R., & Preda, A. (2018). Does a Scopic Regime Produce Conformism? Herding Behavior Among Trade Leaders on Social Trading Platforms. The European Journal of Finance, 24(14), 1144-1175.
  3. Haber, M. (2017). Social Trading, A New Attractive Investment Opportunity or an Unforeseeable Risk?.
  4. Hirshleifer, J. (1978). The Private and Social Value of Information and the Reward to Inventive Activity. In Uncertainty in Economics (541-556). Academic Press.
  5. Kromidha, E., & Li, M. C. (2019). Determinants of Leadership in Online Social Trading: A signaling Theory Perspective. Journal of Business Research, 97, 184-197.
  6. Lee, I., & Shin, Y. J. (2018). Fintech: Ecosystem, Business Models, Investment Decisions, and Challenges. Business Horizons, 61(1), 35-46.
  7. Liu, Y., Yang, M., & Tan, Y. (2022). Someone is Mimicking You: Investigating Copycats in Social Trading. In Someone is Mimicking You: Investigating Copycats in Social Trading: Liu, Ye| uYang, Mingwen| uTan, Yong. [Sl]: SSRN.
  8. Pan, W., Altshuler, Y., & Pentland, A. (2012). Decoding Social Influence and the Wisdom of the Crowd in Financial Trading Network. In 2012 International Conference on Privacy, Security, Risk and Trust and 2012 International Confernece on Social Computing (203-209). IEEE.
  9. Wohlgemuth, V., Berger, E. S., & Wenzel, M. (2016). More Than Just Financial Performance: Trusting investors in Social Trading. Journal of Business Research, 69(11), 4970-4974.
  10. Yasini, S. H. (2011). The Nature and Legal Regime Governing Stock Trading in the Stock Exchange.
  11. https://data.worldbank.org/indicator.
تحقیقات مالی اسلامی
دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 24
بهمن 1401
صفحه 345-380
  • تاریخ دریافت: 21 اردیبهشت 1402
  • تاریخ بازنگری: 29 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 16 آبان 1402