نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

ماهیت حقوقی گروه اقتصادی با منافع مشترک و تمییز آن با شرکت مدنی در فقه امامیه و سایر نهادهای مشابه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (حقوق مالی اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد آیت‌اله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران

2 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

3 استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد آیت‌اله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران

چکیده

گروه اقتصادی با منافع مشترک در راستای نیازهای جامعه امروز تقریباً نهادی نوپا در حقوق داخلی جمهوری اسلامی ایران است. این نهاد که نوعی مشارکت بوده، شبیه به مشارکت‌های مختلف در نظام‌های بین‌المللی ازجمله چوینت ونچر و کنسرسیوم‌ها است. گروه اقتصادی برای انجام فعالیت‌هایی که برای نیل به اهداف خود لازم است، لاجرم طرف معامله، طرف حق و تکلیف قرار می‌گیرد. در حقوق ایران در ماده 107 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، گروه اقتصادی با منافع مشترک به‌عنوان نهاد جدیدی معرفی شد. این گروه یک تأسیس حقوقی است که بین اشخاص حقیقی برمبنای مسئولیت تضامنی به‌صورت آزادانه تشکیل می‌شود. آن‌گونه که مطرح شد، گروه اقتصادی با منافع مشترک با نهادهای مختلفی مشابه است که ازجمله می‎توان به شرکت مدنی در فقه، جوینت ونچر و کنسرسیوم اشاره نمود. بر همین اساس، مسأله اصلی مقاله حاضر این است که چه تفاوت و شبا‌هت‎‌‎هایی بین گروه اقتصادی با منافع مشترک با نهادهای مشابه وجود دارد که با روش توصیفی- تحلیلی بدان پرداخته است. براساس یافته‌های تحقیق آنچه قدر متیقن از ماده 107 قانون برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران است، علاقه و احساس ضرورت برای نظام‌مند کردن و تسهیل ایجاد و فعالیت «گروه اقتصادی با منافع مشترک» یا به تعبیری عام‌تر مشارکت‌های قراردادی است که می‌تواند با مقداری مسامحه اسم جنسی برای انواع کنسرسیوم‌ها، جوینت ونچرها و... باشد (علومی یزدی، 1392، ص. 70). مفهوم گروه اقتصادی با منافع مشترک که از حقوق فرانسه اقتباس شده با مفاهیم مشابهی چون کنسرسیوم، جوینت ونچر و همچنین شرکت‌های مدنی دارای ماهیت و مفهوم یکسانی بوده و در فقه امامیه نیز بر مفهوم شرکت مدنی تأکید شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Legal Nature of the Shared Interest Economic Group and its Differentiation from Civil Participation in Imamiah Jurisprudence and other Similar Institutions

نویسندگان [English]

  • Majid Rahaei 1
  • Seyed Hassan Hosseini Moghaddam 2
  • Mehdi Fallah Khariki 3

1 Ph.D. Student, Law Department, Faculty of Humanities, Ayatollah Amoli Branch, Islamic Azad University, Amol, Iran

2 Assistant Professor, Private Law Department, Faculty of Law and Political Science, Mazandaran University, Babolsar, Iran

3 Assistant Professor, Law Department, Faculty of Humanities, Ayatollah Amoli Branch, Islamic Azad University, Amol, Iran

چکیده [English]

The economic group with common interests in line with the needs of today's society is almost a nascent institution in our domestic law. This type of partnership is similar to the various partnerships in international systems, including joint ventures and consortia. The economic group is necessarily a party to the transaction and a party to the rights and obligations in order to carry out the activities necessary to achieve its goals. In Article 107 of Iran’s Fifth Economic Development Plan Law, the economic group with common interests was introduced as a new institution. This group is a legal establishment that is formed freely among natural persons on the basis of joint liability. As mentioned, the economic group with common interests is similar to various institutions such as civil participation in jurisprudence, joint ventures and consortia. Accordingly, the main issue of this research, done with descriptive-analytical method, is the differences and similarities between economic groups with common interests and other similar institutions. According to our findings, what is certain from Article 107 of the Development Plan Law is the inclination and sense of necessity to systematize and facilitate the establishment and operation of "economic group with common interests" or, in more general terms, contractual partnerships that can flexibly be a generic name for Consortia, joint ventures, etc. The concept of economic group with common interests, which is borrowed from French law, is similar to concepts such as consortium, joint venture and civil companies. Also, in Imamiah jurisprudence, the concept of civil company is emphasized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal Personality
  • Joint Venture
  • Economic Benefit
  • Imamiah Jurisprudence
  • Civil Company
اسحاقی آستانی، محمد (1396). بررسی فقهی حقوقی شرکت‌های تجاری و مدنی و وجوه افتراق و اشتراک آنها (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
امامی، حسین (1362). حقوق مدنی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
کاشانی، محمود (1388). قراردادهای ویژه. تهران: میزان.
باستانی، علیرضا (1390). آثار اقتصادی و بسترهای قانونی برای تشکیل گروه اقتصادی با منافع مشترک (جوینت ونچر). ماهنامه مسائل و سیاست‌های اقتصادی. 1(9)، 53-78.
بحرانی، یوسف (1405ق). الحدائق الناظره. قم: باقری.
پاسبان، محمدرضا (1389). حقوق‌ شرکت‌های تجاری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاه در علوم اسلامی و انسانی (سمت).
پاسبان، محمدرضا؛ و قربانی زلیخانی، مجید (1396). حقوق، تعهدات و مسئولیت‌های شرکاء در قراردادهای جوینت ونچر با تأکید بر گروه اقتصادی با منافع مشترک. فصلنامه علمی قضاوت، 17(90)، 1-31.
حکیمان، علی‌محمد (1384). برسی ماهیت و ساختار جوینت ونچر. فصلنامه علمی حوزه و دانشگاه، 11(44)، 33-60.
خزاعی، حسین (1388). مقدمه علم حقوق تجارت داخلی و بین‌المللی. تهران: جنگل.
رستم‌زاده، قاسم (1390). بررسی ماده ۱۰۷ قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۹ (گروه اقتصادی با منافع مشترک). فصلنامه علمی قضاوت. 10(74)، 1-39.
شاپیرا، ژان (1371). حقوق بین‌الملل بازرگانی (ربیعا اسکینی، مترجم). تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
شهیدثانی (1410ق). مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام. قم: معارف الاسلامیه.
شهیدی، مهدی (1365). وضعیت حقوقی تصرفات شریک در مال مشاع. فصلنامه علمی حق (مطالعات حقوقی و قضایی)، 2(6)، 131-139.
صادقی گلدر، احمد (1366) عقد شرکت، مفهوم و متمم آن. فصلنامه علمی حق (مطالعات حقوقی و قضایی)، 2(9)، 177-189.
طباطبایی یزدى، سید محمدکاظم (1425ق). حاشیة المکاسب. قم: اسماعلیلیان.
طوسی، محمد بن حسن (1412ق). المبسوط. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
عدل، مصطفی (1374). حقوق مدنی. قزوین: طه.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1410ق). قواعد الاحکام. قم: نشر اسلامی.
علومی یزدی، حمیدرضا (1392). چالش‌های حقوقی تشکیل گروه اقتصادی با منافع مشترک. فصلنامه علمی پژوهش حقوق خصوصی، 2(8)، 65-84
علومی یزدی، حمیدرضا (1392). چالش‌های حقوقی تشکیل گروه اقتصادی با منافع مشترک. فصلنامه علمی پژوهش حقوق خصوصی، 2(8)، 65-84.
عیسائی تفرشی، محمد؛ و کبیری شاه‌آباد، حمید (1393). تحلیل حقوقی ماده 107 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران: شرایط تشکیل گروه اقتصادی با منافع مشترک، فصلنامه علمی پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 18(70)، 153-176.
قهرمانی، نصرالله، (1384). ماهیت حقوقی Joint Venture و مقایسه آن با نهادهای مشابه. فصلنامه علمی کانون وکلا، 48(190)، 34-52.
مخصوصی، رسول؛ و آبین، علیرضا (1396). بررسی تحلیلی فقهی حقوقی شرط خلاف مسئولیت نسبی در شرکت‌های مدنی از منظر مذاهب خمسه و حقوق ایران. فصلنامه علمی فقه مقارن، 7(13)، 73-92.
نجفی، محمدحسن (1418ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. قم: جامعه مدرسین.
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران.
قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران.
Adl, M. (1374). Civil Rights. Qazvin: Taha (In Persian).
Allama Hali, H, Ibn Y. (1410 AH). Ghavaed Alahkam. Qom: Islamic Publishing (In Persian).
Bastani, A, R. (1390). Economic Effects and Legal Grounds for Forming an Economic Group with Common Interests (Joint Venture). Monthly Economic Issues and Policies. 1 (9), 53-78 (In Persian).
Bahrani, Y. (1405 AH). Alhadaegh Almanazere. Qom: Bagheri (In Persian).
Byron f. E. (2001). Challenges in Joint Venture Formation; Sponsored by the University of Texas School of Law and the Corporate Counsel Section of the State Bar of Texas_ P. 1_ Hewitt , Ian; Joint Ventures, Sweet & Maxwell.
Emami, H. (1362). Civil Rights. Tehran: Islamic Bookstore (In Persian).
Hakiman, A, M. (1384). Investigate the Nature and Structure of the Joint Venture. Seminary and University Scientific Quarterly, 11 (44), 33-60 (In Persian).
Isa Tafreshi, M; & Kabiri Shahabad, H. (1393). Legal Analysis of Article 107 of the Law on the Fifth Development Plan of the Islamic Republic of Iran: Conditions for Forming an Economic Group with Common Interests, Scientific Quarterly of Comparative Law Research, 18 (70), 153-176 (In Persian).
Ishaqi Astani, M. (1396). Jurisprudential Study of Legal and Commercial Companies and Their Differences and Commonalities (Master's Thesis). Tehran University, Tehran, Iran (In Persian).
Kashani, M. (1388). Special Contracts. Tehran: Rate (In Persian).
Khazaei, H. (1388). Introduction to the Science of Domestic and International Trade Law. Tehran: Jangal (In Persian).
Najafi, M, H. (1418 AH). The Jewel of the Word in the Explanation of the Laws of Islam. Qom: Teachers Association. Civil Law of the Islamic Republic of Iran. Law of the Fifth Development Plan of the Islamic Republic of Iran (In Persian).
Pasban, M, R. (1389). The Rights of Commercial Companies. Tehran: Organization for the Study and Development of University Books in Islamic and Humanities (Position) (In Persian).
Pasban, M, R; & Ghorbani Zuleikhani, M. (1396). Rights, Obligations and Responsibilities of the Partners in the Joint Venture Agreements with eEmphasis on the Economic Group with Common Interests. Scientific Journal of Judgment, 17 (90), 1-31 (In Persian).
Qahramani, N0. (1384). The Legal Nature of Joint Venture and its Comparison with Similar Institutions. Scientific Quarterly of the Bar Association, 48 (190), 34-52 (In Persian).
Rostamzadeh, Q. (2018). Review of Article 107 of the Law of the Fifth Program of Economic, Social and Cultural Development of the Islamic Republic of Iran approved in 2009 (Economic Group with Common Interests). Scientific Quarterly Journal of Judgement. 10(74), 1-39 (In Persian).
Sadeghi Goldar, A. (1987) Company Contract, its Concept and Supplement. Scientific Quarterly of Law (Legal and Judicial Studies), 2 (9), 177-189 (In Persian).
Shapira, J. (1371). International Commercial Law (Rabia Skini, Translator). Tehran: Islamic Revolution Education (In Persian).
Shahid Thani (1410 AH). The Schools of Understanding in the Explanation of Islamic Law. Qom: Islamic Knowledge (In Persian).
Shahidi, M. (1365). Legal status of the Partner's Possessions in the Common Property. Scientific Quarterly of Law (Legal and Judicial Studies), 2 (6), 131-139 (In Persian).
Shapira, J. (1371). International Commercial Law (Rabia Skini, Translator). Tehran: Islamic Revolution Education (In Persian).
Special, M; & Abin, A, R. (1396). Analytical Study of legal Jurisprudence, the Condition of Relative Liability in Civil Companies from the Perspective of Khamseh Religions and Iranian Law. Scientific Quarterly of Contemporary Jurisprudence, 7 (13), 73-92 (In Persian).
Tabatabai Yazdi, S, M, K. (1425 AH). Margin of Gain. Qom: Ismailian (In Persian).
Tusi, M, ibn H. (1412 AH). Almasat. Qom: Islamic Publishing Institute (In Persian).
Ulumi Yazdi, H, R. (2013). Legal Challenges of Forming an Economic Group with Common Interests. Journal of Private Law Research, 2 (8), 65-84 (In Persian).
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21
آبان 1400
صفحه 169-192
  • تاریخ دریافت: 04 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 25 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 04 بهمن 1400