تحقیقات مالی اسلامی
پژوهشی در قاعده فقهی مالی احتیاط در اموال دیگران
نوع مقاله : علمی - پژوهشی (قواعد فقه مالی اسلامی)
نویسنده
استاد، دانشگاه بین‌المللی مصطفی، قم، ایران
چکیده
اصل در فقه بر حرمت تصرف در اموال دیگران در صورت عدم علم به جواز است. سؤال اصلی این مقاله چیستی مفاد، مستند، قلمرو، کاربرد و کارکرد قاعده احتیاط در اموال دیگران است که با روش تحقیق توصیفی تحلیلی انتقادی و اسناد کتابخانه‌ای در چارچوب متون فقهی به آن پاسخ می‌دهد. دلیل اصلی برای این قاعده حکم مستقل عقل است و ادله دیگر ازجمله آیه نهی از اکل مال به‌باطل، اجماع، اهتمام ویژه شریعت، قاعده احترام، سیره متشرعان، اصل احتیاط، سیره شارع و تعلیق حکم جواز تصرف در اموال بر امر وجودی به‌عنوان مؤید حکم عقل هستند. بنابراین حکم شرع دراین‌باره از باب ارشاد به حکم عقل و امضای بنای عقلاء بوده و شرع جعل مستقلی ندارد. این قاعده اختصاص به اموال زیاد و خطیر دارد و در شبهه‌های حکمی و موضوعی و درباره مسلمانان و کافران غیرحربی جریان دارد؛ ولی درباره کافران حربی جریان ندارد، زیرا مال آنان احترامی ندارد. اصالت اباحه درباره اموال دیگران جریان ندارد، زیرا این اصل در جایی جریان دارد که موضوع برحسب طبیعتش محکوم به اباحه باشد و در حرمتش به دلیل عروض عوارض خارجی شک شود و همچنین در جایی جریان دارد که عقل استقلال به قبح تصرف در اموال دیگران نداشته باشد، درحالی‌که اصل در اموال دیگران بر حرمت تصرف بوده و عقل در آن حکم مستقل به قبح اقدام در صورت عدم علم می‌دهد. در صورت تصرف در مالی که باید در آن احتیاط شود، اگر بعد روشن شود که درواقع تصرف در آن جایز بود، آن تصرف باز حرام است؛ ولی موجب ضمان متصرف نمی‌شود. همچنین اگر بعد روشن شود که درواقع تصرف جایز نبوده، آن تصرف حرام بوده و موجب ضمان متصرف در صورت انتقال مال به او یا استیفایش از منافع مال می‌شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Research on the Fiqhi- Financial Base of Prudence about Others’ Properties
نویسنده [English]
- Akbar Mahmoodi
Professor, Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]
Islam considers special respect for the property of others and has established the principle of sanctity of possession. The jurisprudential rule of prudence in regard to property is in line with this respect and principle and stipulates that in case of lacking in the permission to possess the property of others, the principle should be based on the sanctity of possession, hence a prohibition on possessing it. The main question here relates to the content and documents and scope of the precautionary rule about other people’s properties, which is answered though descriptive-critical analysis and library documents and in the framework of Islamic texts. The main justification for this is the independent rule of reason and other factors, namely the holy Quranic verse forbidding the possession of property in vain, consensus, special care required by Shari'a, the rule of respect, the life of religious law experts, the principle of prudence, the law of the Shari'a and the suspension of the ruling on possession of property over existence. These in turn confirm the rule of reason. The ruling of Shari'a in this regard is, therefore, based on guidance provided by reason and the wise, and Shari'a does not have an independent edict in this regard. This jurisprudential rule applies to vital and risky properties and is valid in legal and thematic doubts and about Muslims and non-harbi (not deserving to be fought with) infidels but doesn’t apply to harbi infidels because their property is not respected. Ibaha (permissibility) does not apply to the property of others, but only where the subject is doomed to be abusive by nature and its sanctity is doubted, and it also applies where the intellect does not independently justify the seizure of the property of others. This is because the priority is given to the sanctity of other people’s property and the reason accepts this when it is not afforded sufficient contrary knowledge.
کلیدواژه‌ها [English]
- Financial Fiqhi Rule
- Property of Others
- Fiqhi Precaution
- Respect for Property
- Priority of Property Sanctity
قرآن کریم.
آشتیانی، محمود (بی‌تا). حاشیة علی درر الفوائد (چاپ اول). قم: مؤلف.
آمدی، علی (1387ق). الإحکام فی أصول الأحکام (چاپ اول). ریاض: المکتب الإسلامی.
أحسائی، محمد (1403ق). عوالی (چاپ اول). قم: بی‌نا.
اراکی، محمدعلی (1375). أصول الفقه (چاپ اول). قم: در راه حق.
اراکی، محمدعلی (1413ق). المکاسب المحرمه (چاپ اول). قم: در راه حق.
اردبیلی، احمد (1407ق). الذخر فی علم الأصول (چاپ اول). قم: مؤلف.
اسدی، حسن (1383). قاعده احتیاط از دیدگاه فقهاء و اصولیین مذاهب پنج‌گانه اسلامی. فصلنامه علمی فقه و مبانی حقوق، 1(1)، 42-64.
استرآبادی، محمدامین (1426ق). الفوائد المدنیه (چاپ اول). قم: دفتر اسلامی.
اشتهاردی، علی‌پناه (1417ق). مدارک العروه (چاپ اول). تهران: اسوه.
اصفهانی، ابوالحسن (1422ق). وسیلة الوصول إلی حقائق الأصول (چاپ اول). قم: دفتر اسلامی.
انصاری، مرتضی (1419ق). فرائد الأصول (چاپ اول). قم: مجمع الفکر الإسلامی.
انصاری، مرتضی (1420ق). المکاسب (چاپ دوم). قم: مجمع الفکر الإسلامی.
انوری، حسن (1382). فرهنگ بزرگ سخن (چاپ دوم). تهران: سخن.
اهوازی، حسین (1402ق). المؤمن (چاپ دوم). قم: مطبعه علمیه.
بجنوردی، محمدحسن (1419ق). القواعد الفقهیه (چاپ اول). قم: دفتر نشر الهادی.
بجنوردی، محمدحسن (1380). منتهی الأصول (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
بحرالعلوم، محمد (1403ق). بلغة الفقیه (چاپ چهارم). تهران: مکتبه صادق.
بحرانی، یوسف (1405ق). الحدائق الناضره (چاپ اول). قم: دفتر اسلامی.
برقی، احمد (1371ق). المحاسن (چاپ دوم). قم: دارالکتب‌الإسلامیه.
بهبهانی، علی (1381). بدائع الأصول (چاپ اول). اهواز: خوزستان.
بهجت، محمدتقی (1424ق). بهجة الفقیه (چاپ اول). قم: شفق.
تبریزی، جواد (1416ق). إرشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب (چاپ سوم). قم: اسماعیلیان.
تبریزی، غلام‌حسین (بی‌تا). أصول مهذبه (چاپ دوم). مشهد: طوس.
تبریزی، موسی (1397ق). أوثق الوسائل فی شرح الرسائل (چاپ اول). قم: کتبی نجفی.
ترحینی، محمدحسن (1427ق). الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیه (چاپ چهارم). قم: دارالفقه.
تونی، عبدالله (1412ق). الوافیة فی أصول الفقه (چاپ اول). قم: مجمع الفکر الإسلامی.
توکلی‌زاده، محمد؛ و عامری‌نیا، محمدباقر (1394). استثنائات قاعده فقهی احترام مال مسلمان و عمل او. دومین همایش ملی عدالت، اخلاق، فقه و حقوق،
جابلقی، محمد (بی‌تا). القواعد الشریفه (چاپ اول). قم: مؤلف.
جزایری، محمدجعفر (1415ق). منتهی الدرایة فی شرح الکفایه (چاپ چهارم). قم: دارالکتاب.
جوهری، اسماعیل (1428ق). الصحاح (چاپ دوم). بیروت: دارالمعرفه.
حسینی، محمود (1385). نتائج الأفکار فی الأصول (چاپ اول). قم: آل مرتضی.
حکیم، محسن (1416ق). مستمسک العروة الوثقی (چاپ اول). قم: دارالتفسیر.
حکیمیان، علی‌محمد (1391). قاعده احترام مبنای مسئولیت مدنی مسلمانان نسبت به یکدیگر. فصلنامه علمی حقوق اسلامی، 9(33)، 37-71.
حلی، جعفر (1408ق). شرائع الإسلام (چاپ دوم). قم: اسماعیلیان.
حلی، حسن (1420ـ1422ق). تحریر الأحکام (چاپ اول). قم: امام صادق.
حلی، حسن (1413ق). قواعد الأحکام (چاپ اول). قم: دفتر اسلامی.
حلی، حسن (1423ق). مختلف الشیعه (چاپ دوم). قم: بوستان کتاب.
حلی، حسن (1412ق). منتهی المطلب (چاپ اول). مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
حلی، حسن (1425ق). نهایة الوصول إلی علم الأصول (چاپ اول). قم: امام صادق.
حلی، حسین (1432ق). أصول الفقه (چاپ اول). قم: کتابخانه تخصصی فقه و اصول.
حلی، محمد (1414ق). السرائر الحاوی لتحریرالفتاوی (چاپ دوم). قم: دفتر اسلامی.
خادمی، نورالدین (1421ق). علم المقاصد الشرعیه (چاپ اول). ریاض: مکتبة العبیکان.
حسینی خامنه‌ای، سیدعلی (1417ق). بحث حول الصابئه. فصلنامه علمی فقه أهل‌البیت، 1(4).
حسینی خامنه‌ای، سیدعلی (1418ق). المهادنه، فصلنامه علمی فقه أهل بیت، 3(11-12).
خراسانی، محمدکاظم (1409ق). کفایة الأصول (چاپ اول). قم: آل‌البیت.
موسوی‌خمینی، روح‌الله (1423ق). تهذیب الأصول (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خوانساری، احمد (1405ق). جامع المدارک (چاپ دوم). قم: اسماعیلیان.
خویی، ابوالقاسم (1420ق). مصباح الأصول (چاپ ششم). قم: کتابفروشی داوری.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه دهخدا (چاپ دوم). تهران: دانشگاه تهران.
رازی، احمد (1387). مقاییس اللغه (چاپ اول). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رازی، محمد (1418ق). المحصول فی علم أصول الفقه (چاپ سوم). بیروت: الرساله.
رشتی، حبیب‌الله (بی‌تا). بدائع الأفکار (چاپ اول). قم: آل‌البیت.
روحانی، محمدصادق (1382). زبدة الأصول (چاپ اول). تهران: حدیث دل.
روحانی، محمدصادق ( 1412ق). فقه الصادق (چاپ اول). قم: دارالکتاب.
زامل، عبدالمحسن (1422ق). شرح القواعد السعدیه (چاپ اول). ریاض: دارأطلس الخضراء.
زحیلی، وهبه (1406ق). أصول الفقه الإسلامی (چاپ اول). بیروت: دارالفکر المعاصر.
سبحانی، جعفر (1426ق). إرشاد العقول إلی مباحث الأصول (چاپ اول). قم: امام صادق.
سبحانی، جعفر (1430ق). الإعتصام بالکتاب و السنه (چاپ اول). قم: امام صادق.
سبحانی، جعفر (1420ق). الصوم فی الشریعة الإسلامیة الغراء (چاپ اول). قم: امام صادق.
سبحانی، جعفر (1419ق). المحصول فی علم الأصول (چاپ اول). قم: امام صادق.
سبحانی، جعفر (1423ق). الموجز فی أصول الفقه (چاپ اول). قم: امام صادق.
سبحانی، جعفر (1426ق). الوسیط فی أصول الفقه (چاپ دوم). قم: امام صادق.
سبزواری، عبدالأعلی (1417ق). تهذیب الأصول (چاپ اول). بیروت: المنار.
سبزواری، عبدالأعلی (1388). مهذب الأحکام (چاپ اول). قم: دارالتفسیر.
سبزواری، علی (1423ق). الإستنساخ بین التقنیة و التشریع (چاپ دوم). قم: دفتر آیت‌الله سبزواری.
سبزواری، محمدباقر (1247ق). ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد (چاپ اول). قم: آل‌البیت.
سدلان، صالح (1417ق). القواعد الفقهیة الکبری و ما تفرع عنها (چاپ اول). ریاض: داربلنسیه.
سلامی‌زاده، فاطمه؛ و رشوند، مهدی (1395). قاعده احترام در فقه امامیه. کنفرانس ملی فقه، حقوق و روان‌شناسی.
سند، محمد (1428ق). فقه المصارف و النقود (چاپ اول). قم: کتابفروشی فدک.
سیستانی، علی (1414ق). قاعدة لا ضرر و لا ضرار (چاپ اول). قم: دفتر آیت‌الله سیستانی.
سیوری، مقداد (1404ق). التنقیح الرائع (چاپ اول). قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
شاهرودی، علی (1419ق). دراسات فی علم الأصول (چاپ اول). قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
شراره، عبدالجبار (1395ق). أحکام الغصب فی الفقه الإسلامی (چاپ اول). بیروت: مؤسسه أعلمی/ بغداد: دارالتربیه.
شلبی، محمد (1406ق). أصول الفقه الإسلامی (چاپ اول). بیروت: دارالنهضة العربیه.
شیرازی، محمد (1426ق). الفقه: السلم و السلام (چاپ اول). بیروت: دارالعلم.
شیرازی، محمد (1413ق). الفقه: القواعد الفقهیه (چاپ اول). بیروت: امام رضا.
شیرازی، محمد (1428ق). من فقه الزهراء (چاپ اول). قم: رشید.
صافی، لطف‌الله (1428ق). بیان الأصول (چاپ اول). قم: دفتر آیت‌الله صافی.
صدر، محمدباقر (1423ق). بحوث فی علم الأصول (حسن عبدالساتر، تقریر) (چاپ اول). بیروت: محبین.
صدر، محمدباقر (1431ق). بحوث فی علم الأصول (شاهرودی، تقریر) (چاپ چهارم). قم: دائرةالمعارف فقه اسلامی.
صدوق، محمد (1403ق). الخصال (چاپ اول). قم: دفتر اسلامی.
صدوق، محمد (1415ق). المقنع (چاپ اول). قم: امام هادی.
صدوق، محمد (1404ق). من لایحضره الفقیه (چاپ دوم). قم: دفتر اسلامی.
طباطبایی، علی (1418ق). ریاض المسائل (چاپ اول). قم: آل‌البیت.
طباطبایی، محمدحسین (1417ق). المیزان (چاپ پنجم). قم: دفتر اسلامی.
طبرسی، أحمد (1403ق). الإحتجاج (چاپ اول). مشهد: مرتضی.
طبرسی، فضل (1372). مجمع البیان (چاپ سوم). تهران: ناصر خسرو.
طبری، محمد (1383ق). بشارة المصطفی (چاپ دوم). نجف: المکتبة الحیدریه.
طوسی، محمد (1414ق). الأمالی (چاپ اول). قم: بعثت.
طوسی، محمد (1404ق). اختیار معرفة الرجال (چاپ اول). قم: آل‌البیت.
طوسی، محمد (1390ق). الإستبصار (چاپ اول). تهران: دارالکتب الإسلامیه.
طوسی، محمد (1991م). التبیان (چاپ اول). بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
طوسی، محمد (1365). تهذیب الأحکام (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیه.
طوسی، محمد (1387ق). المبسوط (چاپ سوم). تهران: المکتبة المرتضویه.
عاملی، زین‌الدین (1402ق). روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان (چاپ اول). قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه.
عاملی، زین‌الدین (1413ق). مسالک الأفهام (چاپ اول). قم: مؤسسه معارف اسلامی.
عاملی، جواد (بی‌تا). مفتاح الکرامة (چاپ اول). بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
عاملی، محمد (1411ق). مدارک الأحکام (چاپ اول). قم: آل‌البیت.
عاملی، محمد (1410ق). اللمعة الدمشقیه (چاپ اول). بیروت: دارالتراث/ الدار الإسلامیه.
عراقی، ضیاءالدین (1388). الإجتهاد و التقلید (چاپ اول). قم: نوید اسلام.
عسکری، ابوهلال (1433ق). معجم الفروق اللغویه (چاپ ششم). قم: دفتر اسلامی.
علوانی، جابر (1421ق). مقاصد الشریعه (چاپ اول). قم: ستاره.
علی‌شاهی، ابوالفضل (1390). مفهوم و حجیت مذاق شریعت در فرآیند استنباط احکام فقهی (چاپ اول). قم: بوستان کتاب.
فاضل، محمد (1430ق). دراسات فی الأصول (چاپ اول). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
فراهیدی، خلیل (1424ق). العین (چاپ اول). بیروت: دارالکتب العلمیه.
فیروزآبادی، محمد (1429ق). القاموس المحیط (چاپ اول). قاهره: دارالحدیث.
فیومی، احمد (1405ق). المصباح المنیر (چاپ اول). قم: دارالهجره.
قمی، ابوالقاسم (1430ق). القوانین المحکمه (چاپ اول). قم: إحیاء الکتب الإسلامیه.
قمی، تقی (1371). آراؤنا فی أصول الفقه (چاپ اول). قم: محلاتی.
قمی، علی (1404ق). تفسیر القمی (چاپ سوم). قم: دارالکتاب.
کاشف‌الغطاء، علی (1381ق). النور الساطع فی الفقه النافع (چاپ اول). نجف: مطعبة الآداب.
کاشف‌الغطاء، محمدحسین (1426ق). الفردوس الأعلی (چاپ اول). قم: دارأنوارالهدی.
کرکی، حسین (1396ق). هدایة الأبرار (چاپ اول). نجف: مؤسسه احیاء الأحیاء.
کرکی، علی (1414ق). جامع‌المقاصد (چاپ دوم). قم: آل‌البیت.
کلینی، محمد (1407ق). الکافی (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیه.
کمپانی، محمدحسین (1414ق). نهایة الدرایه (چاپ اول). قم: آل‌البیت.
گرجی، ابوالقاسم (1385). ادوار اصول‌الفقه (چاپ اول). تهران: میزان.
لنگرودی، مرتضی (1380ق). الرسائل الثلاث (چاپ اول). قم: اسلام.
مالکی، ورام (1410ق). تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (چاپ اول). قم: مکتبه فقیه.
مؤمن، محمد (1425ق). الولایة الاهیة الإسلامیه (چاپ اول). قم: دفتر اسلامی.
مجاهد، محمد (1415ق). مفاتیح الأصول (چاپ اول). قم: آل‌البیت.
محمدی، غلام‌علی (1430ق). دروس فی الکفایه (چاپ اول). بیروت: دارالمصطفی.
مدنی، یوسف (1429ق). قواعد الأصول (چاپ دوم). قم: دفتر آیت‌الله مدنی.
مشکینی، علی (1409ق). اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها (چاپ چهارم). قم: الهادی.
مشکینی، علی (1377). مصطلحات الفقه و معظم عناوینه الموضوعیه (چاپ اول). قم: الهادی.
مصطفوی، محمدکاظم (1417ق). القواعد (چاپ سوم). قم: دفتر اسلامی.
مظفر، محمدرضا (1375). أصول الفقه (چاپ پنجم). قم: اسماعیلیان.
معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی (چاپ چهارم). تهران: ادنا.
مفید، محمد (1410ق). المقنعه (چاپ اول). قم: دفتر اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (1428ق). أنوار الأصول (چاپ دوم). قم: مدرسه امام علی بن أبی‌طالب.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه (چاپ اول). تهران: دارالکتب الإسلامیه.
مکارم شیرازی، ناصر (1427ق). الفتاوی الجدیده (چاپ اول). قم: مدرسه امام علی بن أبی‌طالب.
مکارم شیرازی، ناصر (1411ق). القواعد الفقهیه (چاپ اول). قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین.
مهریزی، مهدی (1382). فقه پژوهی (دفتر دوم) (چاپ اول). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مهریزی، مهدی (1423ق). مدخل إلی فلسفة الفقه (چاپ اول) (حیدر نجف، مترجم). بیروت: دارالهادی.
موسوی، سیدرضی (1414ق). نهج‌البلاغه (چاپ اول). قم: دارالهجره.
میلانی، علی (1428ق). تحقیق الأصول (چاپ دوم). قم: حقائق.
نائینی، محمدحسین (1352). أجود التقریرات (چاپ اول). قم: عرفان.
نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام (چاپ هفتم). بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
نجم‌آبادی، ابوالفضل (1380). الأصول (چاپ اول). قم: مؤسسه آیت‌الله بروجردی.
هاشمی شاهرودی، محمود (1423ق). موسوعة فقه أهل‌البیت (جلد 10) (چاپ اول). قم: دائرةالمعارف فقه اسلامی.
هوشمند فیروزآبادی، حسین (1396). بررسی امکان استخراج ضمان از ادله روایی احترام. فصلنامه علمی دین و قانون. 4(16)، 99-114.
وحید، محمدباقر (1415ق). الفوائد الحائریه (چاپ اول). قم: مجمع الفکر الإسلامی.
The Holy Quran.
Ashtiani, M. (Bita). Margins on Benefits (First Edition). Qom: Author.
Amadi, A. (1387Q). Rulings in the Principles of Rulings (First Edition). Riyadh: Islamic School.
Ehsaei, M. (1403Q). Awali (First Edition). Qom: Bina.
Araki, M, A. (1375). Principles of Jurisprudence (First Edition). Qom: In the Right Way.
Araki, M. A. (1413Q). AL Mokhseb AL Moharamah (First Edition). Qom: In the Right Way.
Asadi, H. (1383). The Rule of Precaution from the Point of View of the Jurists and Fundamentalists of the Five Islamic Religions. Scientific Quarterly of Jurisprudence and Fundamentals of Law, 1 (1), 42-64.
Astarabadi, M, A. (1426Q). Civil Benefits (First Edition). Qom: Islamic Office.
Eshtehardi, A. (1417Q). Al-Arwa Documents (First Edition). Tehran: Aswa.
Isfahani, A. (1422Q). The Means of Access to the Facts of the Principles (first edition). Qom: Islamic Office.
Ansari, M. (1419Q). Faraid al-Osul (First Edition). Qom: Islamic Thought Association. Ansari, Morteza (1420Q). The Gains (Second Edition). Qom: Islamic Thought Association.
Anwari, H. (1382). The Great Dictionary of Speech (Second Edition). Tehran: Sokhan.
Ahwazi, H. (1402Q). The Believer (Second Edition). Qom: Scientific Press.
Bojnurdi, M, H. (1419Q). Rules of Jurisprudence (First Edition). Qom: Al-Hadi Publishing Office.
Bojnord, M, H. (1380). The End of Principles (First Edition). Tehran: Imam Khomeini Publishing House.
Bahr al-Ulum, M. (1403Q). Balgha al-Faqih (Fourth Edition). Tehran: Sadegh School.
Bahrani, Y. (1405Q). AL Hadaegh AL Nazereh (First Edition). Qom: Islamic Office.
Barqi, A. (1371Q). Al-Mahasin (Second Edition). Qom: Islamic Library.
Behbahani, A. (2002). Bada'i al-Osul (First Edition). Ahvaz: Khuzestan.
Bahjat, M, T. (1424Q). Bahja al-Faqih (First Edition). Qom: Shafaq.
Tabrizi, J. (1416Q). Guiding the Student to Comment on the Achievements (Third Edition). Qom: Ismailis
Tabrizi, G, H. (Bita). Principles of Politeness (Second Edition). Mashhad: Toos.
Tabrizi, M. (1397Q). Assaq AL Esal fi Sharh AL Rasael (First Edition). Qom: Written by Najafi.
Tarhini, M, H. (1427Q). AL Zobdeh AL Feghihe fi sharh AL Roze AL Bihe (First Edition). Qom: Dar al-Fiqh.
Tony, A. (1412Q). Wafia in the Principles of Jurisprudence (First Qdition). Qom: Islamic Thought Association.
Jabalqi, M. (Bita). The Rules of the Noble (First Edition). Qom: Author.
Jazayeri, M, J. (1415Q). Montahi AL Derayat fi Sharhe AL Kefayah (Second Edition). Qom: Dar al-Kitab.
Johari, I. (1428Q). AL Sahah (Second Edition). Beirut: Dar al-Ma'rifah.
Hosseini, M. (1385). The Results of Thoughts in Principles (First Edition). Qom: Al Morteza.
Hakim, M. (1416 Q). Al-Urwa Al-Wathqi (First Edition). Qom: Dar al-Tafsir.
Hakimian, A, M. (1391). The Rule of Respect is the Basis of Muslims' Civil Liability to Each Other. Scientific Quarterly of Islamic Law, 9 (33), 37-71.
Hali, J. (1408Q). Sharia of Islam (Second Edition). Qom: Ismailis.
Hali, H. (1420-1422Q). Writing the Rulings (First Edition). Qom: Imam Sadegh.
Hali, H. (1413Q). Rules of Judgments (First Edition). Qom: Islamic Office.
Hali, H. (1423Q). Various Shiites (Second Edition). Qom: Book Garden.
Hali, H. (1412Q). The End of the Content (First Edition). Mashhad: Quds Razavi Threshold Research Foundation.
Hali, H. (1425Q). The End of Access to the Science of Principles (First Edition). Qom: Imam Sadegh.
Hali, H. (1432Q). Principles of Jurisprudence (First Edition). Qom: Specialized Library of Jurisprudence and Principles.
Hali, M. (1414Q). Al-Sarai Al-Hawi for Tahrir al-Fatawi (Second Edition). Qom: Islamic Office.
Khademi, N. (1421Q). The Science of Religious Purposes (First Edition). Riyadh: Library of the Abyssinians.
Hosseini Khamenei, S, A. (1417Q). Debate about Al-Sabeeh. Scientific Quarterly of Jurisprudence of Ahl al-Bayt, 1 (4).
Hosseini Khamenei, S, A. (1418Q). Al-Mahdaneh, Quarterly Scientific Fiqh of the People of the House, 3 (11-12).
Khorasani, M, K. (1409Q). Sufficiency of Principles (First Edition). Qom: The Family.
Musawiya Khomeini, S. R. (1423Q). Refinement of Principles (First Edition). Tehran: Imam Khomeini Publishing House.
Khansari, A. (1405Q). Comprehensive Evidence (Second Edition). Qom: Ismailis.
Khoei, A, A, Q. (1420Q). Mesbah al-Osul (Sixth Edition). Qom: Davari Bookstore.
Dehkhoda, A, A. (1377). Dehkhoda Dictionary (Second Edition). Tehran: Tehran University.
Razi, A. (1387). Comparison of Language (First Edition). Qom: Research Institute and University.
Razi, M. (1418Q). Product in the Science of the Principles of Jurisprudence (Third Edition). Beirut: Letter.
Rashti, H. (Bita). Innovations of Thoughts (First Edition). Qom: The Family.
Rouhani, M, S. (1382). The Principles (First Edition). Tehran: Hadith Del.
Rouhani, M, S. (1412Q). Fiqh al-Sadiq (First Edition). Qom: Dar al-Kitab.
Zamil, A, M. (1422Q). Explanation of the Rules of the Chest (First Edition). Riyadh: Dar al-Atlas al-Khazra.
Zahili, W. (1406Q). Principles of Islamic Jurisprudence (First Edition). Beirut: Contemporary think tank.
Sobhani, J. (1426Q). Guidance of the Minds to the Matters of Principles (First Edition). Qom: Imam Sadegh.
Sobhani, J. (1430Q). Intercession with Books and Sunnah (First Edition). Qom: Imam Sadegh.
Sobhani, J. (1420Q). Fasting in Islamic Sharia Al-Ghara (First Edition). Qom: Imam Sadegh.
Sobhani, J. (1419Q). Product in the Science of Principles (First Edition). Qom: Imam Sadegh.
Sobhani, J. (1423Q). Al-Mujaz in the Principles of Jurisprudence (First Edition). Qom: Imam Sadegh.
Sobhani, J. (1426Q). The Middle in the Principles of Jurisprudence (Second Edition). Qom: Imam Sadegh.
Sabzevari, A, A. (1417Q). Refinement of Principles (First Edition). Beirut: Al-Manar.
Sabzevari, A, A. (1388). The Polite of Rulings (First Edition). Qom: Dar al-Tafsir.
Sabzevari, A. (1423Q). Copying between Religion and Legislation (Second Edition). Qom: Office of Ayatollah Sabzevari.
Sabzevari, M, B. (1247Q). Save the Resurrection in the Explanation of Guidance (First Edition). Qom: The Family.
Sedlan, S. (1417Q). Algavaed AL Feghiye Alkobra and ma Tafara Anha. (First Edition). Riyadh: Darblensieh.
Sind, M. (1428Q). Fiqh of Consumption and Cash (First Edition). Qom: Fadak Bookstore.
Sistani, A. (1414Q). The Rule of no Harm and no Harm (First Edition). Qom: Ayatollah Sistani's office.
Suri, M. (1404Q). Al-Tanqih Al-Ra'i (First Edition). Qom: Ayatollah Marah Library.
)
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21
آبان 1400صفحه 111-144
- تاریخ دریافت: 03 اسفند 1399
- تاریخ بازنگری: 20 مهر 1400
- تاریخ پذیرش: 29 مهر 1400