تحقیقات مالی اسلامی

الویت‌بندی عوامل موثر در رونق سرمایه‌گذاری بر روی صکوک : فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP )

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (ابزارهای تأمین مالی اسلامی)

نویسندگان

1 دانشیار حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مهندسی مالی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب -بین الملل کیش، تهران، ایران

3 گروه مهندسی مالی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

اوراق بهادار اسلامی مبتنی ‌بر شریعت یا همان ابزارهای مالی اسلامی صکوک، می‌تواند نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی کشورهای اسلامی ایفا کند. در چند سال گذشته تلاش‌های بسیاری برای توسعه بازار سرمایه اسلامی در ایران صورت گرفته اما توسعه بیشتر و جذب منابع داخلی و حتی خارجی نیازمند توجه بیش از پیش دولت، نظام مالی و همه ارکان و نهادهای دخیل در این حوزه است. اگر سیاستگذاران بخواهند این ابزار مالی را برای جذب سرمایة سرمایه گذاران و هدایت آنها به سوی تولید و خدمات توسعه و ترویج کنند، نیازمند شناخت عوامل موثر در رونق سرمایه‌گذاری بر روی صکوک هستند.

بنابراین مساله اصلی پژوهش حاضر این است که اولا عوامل موثر در رونق سرمایه‌گذاری بر روی صکوک چه شاخص هایی است و دوما کدام یک از شاخص های مورد مطالعه بیشترین نقش را در رونق سرمایه‌گذاری این اوراق ایفا می کند. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است که با استفاده از مرور ادبیات پژوهش و انجام مصاحبه با خبرگان این حوزه در ایران به کدگذاری و شناسایی عوامل رونق و توسعه صکوک می پردازد. در ادامه ضمن تایید 13 عامل موثر شناسایی شده، با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل شبکه‌ای به رتبه بندی این عوامل پرداخته شد. نتایج نشان داد زیر معیار "اشراف کامل متخصصین مالی به حوزه مالی اسلامی در جهت پیشرفت صکوک" که متعلق به معیار اسلامی می‌باشد با وزن 0.583 دارای بیشترین اهمیت در میان زیر معیارهای موثر بر گسترش سرمایه‌گذاری صکوک می باشد. همچنین یافته‌‍‌‌‌های تحقیق نشان داد در رتبه دوم زیر معیار "اجرای دقیق و ملموس قوانین شرعی و مالی اسلامی در خصوص صکوک" که از معیارهای اجرایی می‌باشد با وزن 0.536دارای بیشترین اهمیت می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Prioritization of effective factors in the prosperity of investment on Sukuk: Analytic Network Process (ANP)

نویسندگان [English]

  • Zohreh Hajiha 1
  • Zahra Razeghi 2
  • Ebrahim Baghi 2
  • Forough Lotfi 3

1 Associate Professor of Accounting, Islamic Azad University, East Tehran Branch, Tehran, Iran

2 Ph.D student in Financial Engineering, Islamic Azad University, South Tehran Branch - Kish International Center, Tehran, Iran

3 Department of Financial Engineering, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran

چکیده [English]

Sharia-based Islamic securities or Islamic financial instruments, sukuk, play a very important role in the economic development of Islamic countries. In the past few years, many efforts have been made to develop the Islamic capital market in Iran, but further development and attraction of domestic and even foreign resources requires more attention from the government, the financial system and all the pillars and institutions involved in this field. If policymakers want to develop and promote these financial instruments to attract investors and direct them to production and services, they need to recognize the factors influencing the boom in Sukuk investment.

Therefore, the main issue of the present study is, firstly, what are the factors affecting the investment boom on Sukuk and secondly, which of the studied indicators plays the most important role in the investment boom of these securities. The present study was conducted using a descriptive-analytical method that uses the literature review and interviews with experts in this field in Iran to codify and identify the factors of prosperity and development of Sukuk. Then, while confirming the 13 effective factors identified, these factors were ranked using the Analytic Network Process (ANP) technique. The results showed that the sub-criterion of "complete nobility of financial experts in the Islamic-financial field for the development of Sukuk" which belongs to the Islamic criterion with a weight of 0.583 is the most important among the sub-criteria affecting the expansion of Sukuk investment. Also, the research findings showed that in the second rank under the criterion of "accurate and tangible implementation of Islamic Sharia and financial laws regarding sukuk", which is one of the executive criteria with a weight of 0.536 are the most important.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sukuk
  • Islamic financial instruments
  • Analytic Network Process
  • Investment
  • Islamic financial market. Debt issuance
احمدی حاجی‌آبادی، روح‌الله (1386). بررسی فقهی-نظری اوراق بهادار اسلامی (صکوک). فصلنامه راهبرد توسعه (راهبرد یاس)، 3(12)، 95-112.
توحیدی، محمد (1396). صندوق ضمانت؛ راهکاری نوین در توسعه بازار اوراق بهادار اسلامی. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 7(13)، 126-91.
Doi: 10.30497/ifr.2017.2128
حسن‌زاده، علی؛ و احمدیان، اعظم (1391). تأثیر ابزارهای مالی اسلامی بر رشد سرمایه گذاری. دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، 5(9)، 29-58.
Doi: 10.30497/ies.2012.1445
خوزین، علی (1396). رتبه‌بندی عوامل مؤثر در گسترش سرمایه‌گذاری بروی صکوک با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی فازی. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 7(13)، 219-246.                                                   Doi: 10.30497/ifr.2017.2132
خوزین، علی؛ و مرتضی، دنکوب (1390). اولویت‌بندی عوامل مؤثر در به‌کارگیری اوراق مشتقه در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 2(7)، 146-165.
دره‌شیری، علی (1397). تحلیل راهکارهای گسترش بازار صکوک در ایران با تأکید بر طرف تقاضا (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.
دره‌شیری، علی؛ فاضلیان، سید محسن؛ و حسین، غلامی (1399). شناسایی و اولویت‌بندی چالش‌های گسترش بازار صکوک در ایران. دوفصنامه تحقیقات مالی اسلامی، 9(18)، 611-646. Doi: 10.30497/ifr.2019.2599
رادفر، مهسا (1391). ابعاد نظارتی دارای اهمیت در انتشار صکوک اجاره. فصلنامه تازه‌های اقتصاد، 34(136)، 115-117.
سلمان‌پور ‌زنوز، علی؛ رحیم‌زاده، فرزاد؛ شکوهی‌فرد، سیامک؛ و نعمتی دگرماندرق، حمید (1395). نقد و بررسی ابزارهای مالی کاربرد پذیر (صکوک) در بانکداری و مالیه اسلامی. دوفصلنامه اقتصادی، 16(1و2)، 73-90.
شاه‌علیزاده کلخوران، محمد؛ ضیائی، محمدوحید و الوانی، سیدمهدی (1387). مدل انتخاب مدیران با متدولوژی AHP-DEMATEL. فصلنامه مدیریت، 5(12)، 32-21.
شهریاری، مجید (1395). صکوک مشارکت ترکیبی؛ ابزار اسلامی تأمین مالی طرح‌های دانش‌بنیان. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 5(10)، 133-154.
Doi: 10.30497/ifr.2016.1857
فطرس، محمدحسن؛ و محمودی، حسین (1387). صکوک ابزاری مناسب برای جانشینی اوراق قرضه. همایش اقتصادی اسلامی و توسعه، دانشگاه فردوسی، مشهد.
کاظمی، اعظم؛ بیک، مجید؛ هادیان، الهام؛ و حکیمی، فاطمه (1392). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی با استفاده از تکنیک TOPSIS. فصلنامه سیاست‌های مالی واقتصادی، 4(13)، 45-۷۲.
نعیمی، مینا؛ سهیلی، کیومرث؛ و شریف‌کریمی، محمد (1398). ارتباط متقابل توسعه ابزار مالی اسلامی (صکوک) و رشد اقتصادی. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 19(73)، 217-238.
Al-Amine, M. A. B. (2008). Sukuk Market: Innovations and Challenges. Islamic Economic Studies, 15(2).
Ahmadi Hajiyabadi, R. (1386). Jurisprudential-theoretical Study of Islamic Securities (Sukuk). Development Strategy Quarterly (Despair Strategy), 3 (12), 95-112 (In Persian).
Ang, J. B. (2009). Private Investment and Financial Sector Policies in India and Malaysia. World Development, 37(7), 1261-1273.
Asadabadi, M. R., Chang, E., & Saberi, M. (2019). Are MCDM Methods Useful? A Critical Review of Analytic Hierarchy Process (AHP) and Analytic Network Process (ANP). Cogent Engineering, 6(1), 1623153.
Cakir, S., & Raei, F. (2007). Sukuk vs. Eurobonds: Is there a Difference in Value-at-Risk?. Eurobonds: Is There a Difference in Value-at-Risk.
Çizakça, M. (2010). Domestic Borrowing without the Rate of Interest: Gharar and the Origins of Sukuk.
Darhshiri, A. (1397). Analysis of Strategies for Expanding the Sukuk Market in Iran with an Emphasis on the Demand Side (Master Thesis). Imam Sadiq University, Tehran, Iran (In Persian).
Darhshiri, A; Fazelian, S, M; & Hussein, G. (1399). Identify and Prioritize the Challenges of Expanding the Sukuk Market in Iran. Bi-Quarterly Journal of Islamic Financial Research, 9 (18), 611-646 (In Persian). Doi: 10.30497 / ifr.2019.2599
Duqi, A., & Al-Tamimi, H. (2019). Factors Affecting Investors’ Decision Regarding Investment in Islamic Sukuk. Qualitative Research in Financial Markets.
Ercanbrack, J. (2019). The Standardization of Islamic Financial Law: Lawmaking in Modern Financial Markets. The American Journal of Comparative Law, 67(4), 825-860.
Fitras, M, H; & Mahmoudi, H. (1387). Sukuk is a Convenient Tool for Substituting Bonds. Islamic Economic and Development Conference, Ferdowsi University, Mashhad (In Persian).
Hassanzadeh, Ali; & Ahmadian, A. (1391). The Impact of Islamic Financial Instruments on Investment Growth. Bi-Quarterly Journal of Islamic Economics Studies, 5 (9), 29-58 (In Persian). Doi: 10.30497 / ies.2012.1445
Kazemi, A; Bek, M; Hadian, I; & Hakimi, F. (1392). Identifying and Prioritizing the Factors Affecting the Attraction of Foreign Direct Investment using TOPSIS Technique. Quarterly Journal of Fiscal and Economic Policies, 4 (13), 45-72 (In Persian).
Khozin, A. (1396). Ranking of Effective Factors in Expanding Investment on Sukuk Using Fuzzy Hierarchical Analysis. Bi-Quarterly Journal of Islamic Financial Research, 7 (13), 219-246 (In Persian). Doi: 10.30497 / ifr.2017.2132
Khozin, A; & Morteza, D. (1390). Prioritization of Effective Factors in the use of derivatives in Tehran Stock Exchange. Quarterly Journal of Financial Engineering and Securities Management, 2 (7), 146-165 (In Persian).
Klein, P. O., & Weill, L. (2016). Why do Companies Issue Sukuk?. Review of Financial Economics, 31, 26-33.
Mansour-Khaki, A., Mojarradi, B., Ghobadipour, B., & Maghsoud, S. (2019). Assessment of Fuzzification Effect of AHP and TOPSIS in Site Selection of Roadside EMS Stations. Quarterly Scientific Journal of Rescue and Relief, 11(2), 118-128.
Miller, N. D., Challoner, J., & Atta, A. (2007). UK Welcomes the Sukuk-How the UK Finance bill Should Stimulate Islamic Finance in London, Much to the Delight of the City's Banks. Int'l Fin. L. Rev., 26, 24.
Morrissey, O., & Udomkerdmongkol, M. (2012). Governance, Private Investment and Foreign Direct Investment in Developing Countries. World Development, 40(3), 437-445.
Nagano, M. (2016). Who Issues Sukuk and when?: An Analysis of the Determinants of Islamic Bond Issuance. Review of Financial Economics, 31, 45-55.
Naimi, M; Soheili, K; & Sharif Karimi, M (1398). The Relationship between the Development of Islamic Financial Instruments (Sukuk) and Economic Growth. Islamic Economics Quarterly, 19 (73), 217-238 (In Persian).
Radfer, M. (1391). Regulatory Dimensions are Important in Issuing Rental Sukuk. Quarterly Journal of Economics, 34 (136), 115-117 (In Persian).
Saaty, T. L. (1999). Analytical Network Process. RWS Publications, USA, 1996.
Saaty, T. L. (2013). The Modern Science of Multicriteria Decision Making and its Practical Applications: The AHP/ANP Approach. Operations Research, 61(5), 1101-1118.
Saaty, T. L., & Takizawa, M. (1986). Dependence and Independence: From Linear Hierarchies to Nonlinear Networks. European Journal of Operational Research, 26(2), 229-237.
Smaoui, H., & Nechi, S. (2017). Does Sukuk Market Development Spur Economic Growth?. Research in International Business and Finance, 41, 136-147.
Salmanpour Znouz, A; Rahimzadeh, F; Shokohifard, S; & Nemati Dagrmandarq, H (1395). Critique of usable Financial Instruments (sukuk) in Islamic Banking and Finance. Bi-Quarterly Journal of Economics, 16 (1 and 2), 73-90 (In Persian).
Shah Alizadeh Kalkhoran, M; Ziaei, M, V; & Alwani, S, M. (1387). Manager Selection Model with AHP-DEMATEL Methodology. Management Quarterly, 5 (12), 32-21 (In Persian).
Shahriari, M. (2015). Combined Participation Sukuk; Islamic Tools for Financing Knowledge-Based Projects. Bi-Quarterly Journal of Islamic Financial Research, 5 (10), 133-154 (In Persian). Doi: 10.30497 / ifr.2016.1857
Towhidi, M. (1396). Guarantee Fund; A new solution in the development of the Islamic securities market. Bi-Quarterly Journal of Islamic Financial Research, 7 (13), 126-91 (In Persian). Doi: 10.30497 / ifr.2017.2128
Warsame, M. H., & Ireri, E. M. (2016). Does the Theory of Planned Behaviour (TPB) Matter in Sukuk Investment Decisions?. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 12, 93-100.
Wilson, R. (2004). Overview of the Sukuk Market. Islamic Bonds: Your Guide to Issuing, Structuring and Investing in Sukuk, Euromoney Books, London, 6-7.
Wilson, R. (2008). Innovation in the Structuring of Islamic Sukuk Securities. Humanomics.
تحقیقات مالی اسلامی
دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 20
اردیبهشت 1400
صفحه 643-676
  • تاریخ دریافت: 23 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 30 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 30 آذر 1400