حقوق شهروندی سرمایه‌گذاران در معاملات اوراق بهادار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (حقوق مالی اسلامی)

نویسندگان

1 استادیار حقوق خصوصی مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر، قم، ایران

2 استادیار دانشگاه مفید، قم، ایران

چکیده

مفهوم «حقوق شهروندی» علی‌رغم قدمتی که در تمدن­های بشری داشته، از اصطلاحات جدیدی است که گستره وسیعی از حوزه­های زندگی افراد را در بر می­گیرد. در حوزه اقتصادی رعایت حقوق شهروندی ضامن سلامت و کارایی فعالیت‌ها است؛ یکی از بارزترین فعالیت‌های اقتصادی، معاملات اوراق بهادار است که در بورس و فرابورس واقع می­‌شود. در این مقاله برآنیم تا پس از بررسی مبانی مکتبی حقوق شهروندی در بازارهای مالی به این سئوال پاسخ دهیم که آیا مقررات ناظر بر بازار سرمایه، مطلوبیت کافی را در حراست از حقوق شهروندی سرمایه‌­گذاران در معاملات اوراق بهادار دارند؟ برای پاسخ به این سؤال مصادیق حقوق شهروندی در معاملات اوراق بهادار را تبیین نموده و نقش «سازمان بورس و اوراق بهادار» به‌عنوان رکن ناظر بازار سرمایه در تعیین ضمانت اجرای آن را موردارزیابی قرار داده­ایم. شفافیت اطلاعات شرکت‌ها، بهره‌مندی از بازار منصفانه، کارا و شفاف، پیشگیری از وقوع تخلفات و جرائم، رسیدگی تخصصی به شکایات و دعاوی حقوقی از جمله مصادیق حقوق شهروندی در معاملات اوراق بهادار است که نقض آن حسب مورد می­تواند منجربه مسئولیت مدنی، انضباطی و کیفری گردد. سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه، با ایجاد ساختارهای لازم، سعی در فراهم نمودن بستر لازم جهت رعایت حقوق شهروندی برای سرمایه­گذاران نموده است. به‌نظر می­رسد علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته، اشکالات و نواقصی وجود دارد که دستیابی به حقوق شهروندی را با مخاطراتی مواجه کرده که بازنگری در مقررات مربوطه را ضروری ساخته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Citizen rights of investors in securities transactions

نویسندگان [English]

  • Sayyed Mohammad Aminzadeh 1
  • Majid Rezaei Davani 2

1 Assistant Professor, Tolou-e- Mehr Higher Education Institute, Qom, Iran

2 Assistant Professor, Mofid University, Qom, Iran

چکیده [English]

The concept of "citizenship rights", despite the ancient civilizations, has been replaced by new terms that, with the definitions presented, cover a wide range of areas of life, including in the political, security, judicial, and cultural fields. , Social and economic. One of the most prominent economic activities is stock trading in stock markets and over-the-counter markets. The observance of citizenship rights will guarantee the health and efficiency of these markets.
The question that arises is what is the guarantee of enforcing citizenship rights in securities transactions and how investors in securities can ensure their rights? To answer this question, it is necessary first to clarify the case law of citizenship in securities transactions and then to the role of the Securities and Exchange Organization as a market leader in determining the guarantee of its implementation and its application.
Transparency of corporate information, prevention of violations and crimes, handling of complaints and litigation, including cases of citizenship rights in securities transactions, which, as the case may be, lead to civil, disciplinary and criminal liability. The Stock Exchange Organization, as the capital market observer agency, has, by creating the necessary structures, has tried to provide the necessary foundation for the observance of citizenship rights to investors. Despite the efforts made, it seems that there are drawbacks and drawbacks that have put at risk the attainment of citizenship rights, which required a review of the relevant regulations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Securities and Exchange Organization
  • Citizens' Rights
  • Disclosure of Information
  • Securities Transactions
  • Transparency information
ابراهیمی سالاری، تقی و صالح‌نیا، نفیسه (1394). بازار اسلامی و مسأله عدم‌تقارن اطلاعات. مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، 389-411.
‏‫ابن اخوه، محمد بن محمد (بی‌تا). معالم القربة فی أحکام الحسبة (محمد محمود‌شعبان و صدیق‌احمد عیسی‌مطیعی، محققین). قم: مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.
‏‫جمالی، جعفر، و صادقی، محمد (1396). رویه هیأت داوری بورس و اوراق بهادار. تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار.
‏‫حرعاملی، محمد بن حسن (۱۳۷۲). وسائل‌الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة (عبدالرحیم ربانی شیرازی، ویراستار). تهران: اسلامیه.
رجایی، سیدمحمدکاظم (1386). تقاضای بازار اسلامی در مقایسه با بازار رقابت کامل. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، 4(8)، 66-100.
‏‫‏‫رضایی‌دوانی، ‌مجید (۱۳۸۴). آثار برخی قواعد فقهی بر بازار کار. دوفصلنامه اقتصاد اسلامی، 18(5)، 63-88.
‏‫رضایی‌دوانی، ‌مجید (۱۳۸۳- الف). جایگاه نهاد دولت در عرصه اقتصاد. دوفصلنامه اقتصاد اسلامی، 14(4)، 37-62.
‏‫رضایی‌دوانی، مجید (۱۳۸۳- ب). کار و دین. تهران: کانون اندیشه جوان.
‏‫رضایی‌دوانی، مجید (بی‌تا). مالیات‌های حکومتی: مشروعیت یا عدم‌مشروعیت. نامه مفید، 10(۳۵)، 156-128.
سلطانی، محمد (1392). صلاحیت هیأت داوری موضوع قانون بازار اوراق بهادار. تحقیقات حقوقی، 29(63)، 275-306.
سلطانی، محمد (1396). حقوق بازار سرمایه. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
‏‫شریف‌الرضی، محمد بن حسین (بی‌تا). نهج‌البلاغه (علی محمد علی دخیل، ویراستار) (جلد 1). بیروت: دارالمرتضی.
شمس، عبدالله (1385). آئین‌دادرسی مدنی (جلد 1). تهران: دراک.
‏‫صادقی‌مقدم، ‌محمد‌حسن، و نوروزی، ‌محمد (۱۳۹۰). نقد و بررسی نظام افشای اطلاعات در بورس ایران. فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، 18(41)، 131-150.
‏‫صفاریان، ‌مریم. (۱۳۸۱). سیاست‌ها و الزام‌های افشای اطلاعات در بازار سرمایه ایران. فصلنامه بورس، 34(1)، 17-23.
صفایی، سیدحسین؛ و رحیمی، حبیب‌الله (1389). مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
‏‫عباسی، ‌فرهاد (۱۳۹۲). درآمدی بر مفهوم، مبانی و انواع حقوق شهروندی در اسلام. اندیشمندان حقوق، 5(2)، 45-72.
‏‫عبدالمنان، محمد (۱۳۸۶). فهم تأمین مالی اسلامی (کامران ندری، مترجم). تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.
‏‫فقهی‌کاشانی، محمد (۱۳۸۶). تکمیل نهادهای مالی در کشور. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
‏‫قریشی، علی‌اکبر (بی‌تا). قاموس القرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
‏‫کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷). الکافی (علی‌اکبر غفاری، ویراستار) (جلد 1). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
‏‫متقی، علی بن حسام‌الدین (۱۴۰۹). کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال (بکری حیانی و صفوه سقا، ویراستاران) (جلد 1). بیروت: مؤسسه الرساله.
‏‫مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (بی‌تا). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
‏‫‏‫‏‫معیّن، محمد (۱۳۸۸). فرهنگ معین (ویرایش ۶). تهران: امیرکبیر.
‏‫منتظری، حسینعلی (بی‌تا). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه (جلد 1). قم: تفکر.
موسوی‌خم‍ی‍ن‍ی‌، سید‌روح‌الله (۱۳۷۹). تحریر‌الوسیله (جلد 1). قم: دارالعلم.
‏‫میرزایی‌منفرد، غلامعلی (۱۳۸۹). حقوق کیفری بازار اوراق بهادار. تهران: میزان.
‏‫میرمعزی، سیدحسین (۱۳۷۸). نظام اقتصادی اسلام. تهران: کانون نشر جوان.
‏‫نیازپور، امیرحسن (۱۳۹۶). تکالیف سازمان بورس و اوراق بهادار در زمینه پیشگیری از جرم. راهبرد، 82(26)، 327-356.
B.curtis, E., (2002). Diane F. Eaton and Douglas W.Allen, Microeconomics, Fifth Edition. Prentice Hall.
دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 16
اردیبهشت 1398
صفحه 277-306
  • تاریخ دریافت: 09 بهمن 1396
  • تاریخ پذیرش: 31 فروردین 1398