نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

واکاوی خردمایه حاکم برسیاست‌ها و اقدامات کنشگران نظام بانکی ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بانکداری اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مدیریت سیستم‌ها، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استاد دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 دانشیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

چکیده

مطالعات متعددی درباره نظام بانکی ایران صورت پذیرفته و این پدیدار از ابعاد مختلفی بررسی‌شده است؛ لکن این مطالعات به خردمایه حاکم بر سیاست‌ها و اقدامات بازیگران مختلف این نظام نپرداخته­اند. در این پژوهش سعی بر این است که با بررسی خردمایه سه گروه نقش­آفرین در این نظام شامل حاکمیت، بانک و مشتری به‌تحلیل جامعی از شرایط موجود پرداخته شود. این پژوهش با توصیف روابط میان بازیگران این زمین‌بازی با روش تحلیل چندلایه‌ای، سعی در به تصویر کشیدن نقاط‌کور نظام بانکی در کشور داشته است. بدین‌منظور 25 مصاحبه باز با خبرگان گروه­های مختلف اثرگذار در این نظام صورت‌ پذیرفته که پس از دسته­بندی و تحلیل سه لایه­ای آنها، فضای حاکم برتعاملات نظام بانکی و مشکلات مرکب و پیچیده موجود تشریح شده است. در پایان، حوزه­های سیاست­گذاری برای بهبود وضعیت موجود، مشخص‌شده‌اند. اعتباربخشی به نتایج از طریق گروه­ کانونی انجام‌شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Rationale behind Policies and Actions of Iranian Banking System Actors

نویسندگان [English]

  • Nima Lotfiforoushani 1
  • Ali Rezaeian 2
  • Hamidreza Fartokzadeh 3

1 Ph.D. Student of Systems Management, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

2 Professor at Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

3 Associate Professor at Malek Ashtar University of Technology, Iran, Tehran

چکیده [English]

Numerous studies have been conducted about Iranian banking system and various dimensions of this phenomenon have been investigated; yet these studies have not concentrated on the rationale behind the policies and actions of those involved in the Iranian banking system. This study describes the rationale behind three major actors of Iranian banking system, namely the government, banks (private and public) and customers (retail and corporate). Using a multi-layer analysis, it has been tried to portray the blind spots in the country's banking system. In order to explore the relationships, 25 open interviews have been conducted with experts from different influential groups involved in the system. After a three-layered classification and analysis of these, the dominant atmosphere of the banking interactions and the existing complex problems have been explained. At the end, the areas of policy-making for improving the current situation have been determined. Validation of the results has been done through the focal group.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Banking
  • Iran
  • Usury-free Banking
  • Islamic Banking JEL Classification: O20
  • H10
  • G40
  • G29
  • G28
  • E70
  • E62
  • E61
  • E58
اصغری، محمود (1384). گذری بر اهداف بانکداری بدون ربا. فصلنامه پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، 11(53)، 58-76.
بازمحمدی، حسین (1385). بانکداری اسلامی؛ چالش‌ها در نظریه و اجرا. فصلنامه روند اقتصادی، 7(25)، 34-36.
دلاور، علی (1389). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی دلاور. تهران: رشد.
دولانی، عباس؛ حریری، نجلا؛ حسن‌زاده اسفنجانی، حافظ‌محمد؛ و ولی‌نژادی، علی (1391). مروری‌بر پژوهش کیفی و نرم‌افزارهای تحلیل داده‌های کیفی. فصلنامه مدیریت سلامت (مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی)، 15(47)، 77-90.
صدیقی، محمدنجات‌الله (1389). ربا، بهره بانکی و حکمت تحریم آن در اسلام (حسین میثمی، مترجم). تهران: دانشگاه امام صادق(ع) (نشر اثر اصلی 2005).
غنی‌نژاد‌اهری، موسی (1376). مقدمه‌ای بر معرفت‌شناسی علم اقتصاد. تهران: مؤسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه.
فرتوک­زاده، حمیدرضا؛ و وزیری، جواد (1392 الف). ساخت درونی قدرت ملی، الگوی سه لایه­ای و رمزگشایی از پیچیدگی مرکب. تهران: معاونت امور راهبردی و اشراف فرماندهی.
فرتوک­زاده، حمیدرضا؛ و وزیری، جواد (1392 ب). عقلانیت­های پایه درگذار به آینده. تهران: پژوهشکده اندیشه دفاعی.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1358).
قانون عملیات بانکداری بدون‌ربا (1362).
قره‌باغیان، مرتضی (1373). اقتصاد رشد و توسعه. تهران: نی.
کاشانی، سیدمحمود (1384). نارسایی‌های حقوقی بانکداری در ایران. فصلنامه تحقیقات حقوقی، 11(42)، 9-68.
کمیجانی، اکبر (1373). سیاست­های پولی مناسب. تهران: معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی.
مشبکی، اصغر (1374). پول، ارز و بانکداری (چاپ 2). تهران: ماجد.
موسویان، سیدعباس (1390). بانکداری اسلامی نه بانکداری بدون‌ربا. ماهنامه زمانه، 9 (107)
موسویان، سیدعباس؛ و میثمی، حسین (1393). بانکداری اسلامی (مبانی نظری - تجارب عملی). تهران: پژوهشکده پولی و بانکی.
Burns, T. R., Baumgartner, T., & DeVille, P. (1985). Man, Decisions, and Society: the Theory of Actor-System Dynamics for Social Scientists. Gordon and Breach Publishers.
Carson, S. W. (2004). Mises Economics Blog; The Rationale of Central Banking by Vera Smith.
Fischer, S. (1994). Modern Central Banking, Chapter 2, Caipe.
Inayatullah, S. (2005). Causal Layered Analysis- Deepening the Future. Questioning the Future: Methods, and Tools for Organisational and Societal Transformation.
Inayatullah, S. (1998). Causal Layered Analysis: Poststructuralism as Method. Futures, 30(8), 815-829.
Kitzinger, J. (1995). Qualitative Research: Introducing Focus Groups. Bmj, 311(7000), 299-302.
Nacaskul, P., Janjaroen, K., & Suwanik, S. (2012). Economic Rationales for Central Banking: Historical Evolution, Policy Space, Institutional Integrity, and Paradigm Challenges, BOT Symposium, September, 24.
Schein, E. H. (1985). Organisational Culture and Leadership: A Dynamic View. San Francisco.
Smith, V. (1990). The Rationale of Central Banking, Liberty Press, Indianapolis.
Wasserman, S., & Faust, K. (1994). Social Network Analysis: Methods and Applications (Vol. 8). Cambridge University Press.
Williamson, O. E. (2000). The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead. Journal of Economic Literature, 38(3), 595-613.
http://www.dictionary.cambridge.org.
http://www.collinsdictionary.com  
http://www.etymonline.com
http://www.merriam-webster.com
http://www.oxforddictionaries.com
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15
آبان 1397
صفحه 1-34
  • تاریخ دریافت: 17 مهر 1396
  • تاریخ بازنگری: 25 فروردین 1397
  • تاریخ پذیرش: 27 فروردین 1397