نوع مقاله : علمی

نویسندگان

• سیدعباس موسویان ¹
• حسین تملکی ²

¹ استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

² کارشناسی‌ارشد مدیریت مالی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

امروزه با توسعۀ نهادهای مالی و گسترش دامنۀ تجارت، مدیریت ریسک از اهمیت ویژه‌ای در مطالعات اقتصادی برخوردار شده است و رویکردها و ابزارهای متنوعی برای مدیریت و کاهش انواع ریسک به وجود آمده است.
یکی از ابزارهای پراستفاده در گسترۀ مدیریت ریسک، قرارداد سوآپ است که در آن مجموعه‌ای از جریان‌های نقدی ثابت با مجموعه‌ای از جریان‌های نقدی شناور مبادله می‌شود.
قراردادهای سوآپ کالا، در جایگاه یکی از انواع قراردادهای سوآپ، نقش مهمی در مدیریت و پوشش ریسک کالاهای اساسی از قبیل نفت، محصولات پتروشیمی، انرژی، فلزات گران‌بها و محصولات کشاورزی دارد. مقالۀ پیش رو ضمن معرفی این ابزار مالی، با رویکردی فقهی به‌دنبال بررسی امکان استفاده از این قرارداد از دیدگاه فقه امامیه بوده و امکان انطباق آن با عقدهای رایج اسلامی را بررسی کرده است. در پژوهش پیش رو، امکان انطباق قرارداد مذکور با قراردادهای «بیع دین به دین، بیع کالی به کالی و صلح دین به دین» بررسی شده و امکان استفاده از این قرارداد در قالب صلح دین به دین مورد تأیید قرار گرفت. در قراردادهای سوآپ کالا به‌علت شبهه غرری بودن و ربوی بودن آن‌ها این نتیجه حاصل شد که سوآپ کالای متعارف غرب با اصول قراردادهای اسلامی و فقه شیعه منطبق نیست. در پایان بیان شد راهکاری که برای رفع این شبهات پیشنهاد گردید، این است که در تاریخ‌های تسویه در طول مدت قرارداد، مبادله کالا صورت گیرد. در این صورت قرارداد سوآپ کالا از صحت تمامی شرایط عمومی قراردادها برخوردارخواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• اوراق مشتقه
• قراردادهای سوآپ
• سوآپ کالا
• مدیریت ریسک

20.1001.1.22518290.1392.2.2.2.3

عنوان مقاله [English]

Imamiah Jurisprudence Perspectives on Commodity Swaps

نویسندگان [English]

• Sayyed Abbas Mousavian ¹
• Hossein Tamalloki ²

¹ Professor of the Institute of Islamic Culture and Thought

² Bachelor's degree in Financial Management from Imam Sadiq University

چکیده [English]

Nowadays, with the development of financial institutions and the extension of business scope, risk management has found major significance in economic studies. Today, various approaches and tools are designed to manage and reduce different types of risks.
Commodity swaps, which is considered as one type of swaps, have a critical role in managing and hedging against the risk of basic commodities such as oil, petrochemical products, energy, precious metals and agricultural products. This article, besides introducing this financial tool by using a juridical approach, tries to investigate the possibility of applying this contract from the perspective of Imamiah jurisprudence and examines the possibility of the adaptation of this tool to the common Islamic contracts.
One of the most useful tools in managing risks is swap contracts in which a set of fixed cash flows is exchanged with a set of floating cash flows.
In this study, the possibility of adaptation of commodity swaps to "Bai'al-dain bil dain", "Ba'i al-Kali bil Kali" and "Solh dain bil dain" has been examined and the possibility of application of commodity swaps in "Solh dain bil dain" is confirmed. Due to the doubt of being Gharar and Riba, it has been concluded that the common western commodity swaps are not compatible and adaptable to Imamiah jurisprudence. Finally, it has been mentioned that the possible solution for resolving this doubt is to exchange the commodity in the settlement date during the contract period. Doing so, commodity swaps have the whole general conditions of a true and correct contract.

کلیدواژه‌ها [English]

• Financial Derivatives
• Swap Contracts
• Commodity Swaps
• Risk Management