نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

نظام سنجش اعتبار در بانکداری اسلامی؛ ضرورت‌، جایگاه و الزامات

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معارف اسلامی و مدیریت مالی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

2 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

یکی از راهکارهای مؤثر در زمینه ارتقای بهره‌وری نظام اقتصادی، راهکار سنجش اعتبار در صنعت بانکداری است که با ارائۀ خدمات خویش موجب توزیع عادلانۀ سرمایه در سطح جامعه می‌شود؛ سرعت و کارایی در انتقال وجوه از واحدهای مازاد اقتصادی به متقاضیان وجوه را بالا می‌برد، شفافیت و اطمینان عمومی را افزایش می‌دهد و در نهایت، با کاهش وقوع جرائم مالی و بهبود نظام اقتصادی منجر به ارتقای امنیت، آرامش و رفاه عمومی جامعه می‌شود.
این موضوع در چارچوب بانکداری اسلامی به‌دلیل ماهیت متفاوت و نوع عملیات منحصربه‌فرد آن از اهمیت دوچندانی برخوردار می‌شود. این تحقیق بر آن است تا بررسی پدیدة اعتبارسنجی در بانکداری اسلامی به‌ویژه، مدل بانکداری بدون ربای ایران، بر اساس آموزه‌های اسلامی ضرورت سنجش اعتبار از ابعاد دیگری اثبات نماید. در این تحقیق با استفاده از روش تحقیق تحلیلی- استنباطی دلایل ضرورت سنجش اعتبار در بانکداری اسلامی بررسی می‌شود و ضرورت سنجش اعتبار از منظر بانکداری اسلامی را در دو سطح خرد و کلان اثبات می‌گردد. در سطح خرد ایفای نقش وکالتی بانک‌ها در قبال سپرده‌گذاران و اجرای عقود اسلامی در قراردادهای بانکی بر اساس مختصات واقعی آن‌ها و در سطح کلان لزوم استقرار عدالت اقتصادی و جلوگیری از بحران‌آفرینی به بهانة کسب سود و منفعت بیشتر از دلایل اهمیت سنجش اعتبار در بانکداری اسلامی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

"Credit Scoring in Islamic Banking; Necessity, Status and Requirements"

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sajjad Siyahkarzadeh 1
  • Mohsen Mohammadi 2

1 PhD student in Islamic Studies and Financial Management, Imam Sadiq University

2 PhD student in Public Administration, Allameh Tabatabai University

چکیده [English]

One of the effective solutions for improving the efficiency of economy is credit scoring in banking industry. This mechanism causes fair capital distribution in society, increasing the speed, accuracy and efficiency of money circulation from suppliers to suppliants, increasing transparency ,public confidence and finally decreasing financial crimes and improving safety and welfare in the society.
This topic in Islamic banking framework is very important because of its particular nature and unique system. In this article, the authors discuss the importance and necessity of credit scoring in Islamic banking with focus on the Iranian model of Islamic banking then try to demonstrate the requirements of the issue based on Islamic ideas.
The research method of this article is analytical and presumption method. The necessity and importance of credit scoring is proved in the micro and macro levels. In the micro level, we pay attention to the bank`s role as an attorney and agent and in the macro level, we emphasis the importance of economic justice and prevention of the crisis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • credit scoring system
  • islamic banking
  • Economic Justice
احمدی، مهدی (1387)، «ابعاد و ویژگی‌های نظام عادلانة اقتصادی از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مجموعه مقالات توسعه مبتنی بر عدالت، دانشگاه امام صادق و وزارت اقتصاد و دارایی.
احمدی‌زاده، کوروش (1385)، لزوم تأسیس مراکز اعتبارسنجی و رتبه‌بندی، انتشارات
شهر آب.
جلیلی، محمد (1386)، نظام جامع سنجش اعتبار ایران محور تحول رفتاری نظام بانکی ایران، شرکت مشاوره رتبه‌بندی ایران.
دیوانداری، علی؛ شباهنگ، رضا؛ پورزندی، محمدابراهیم و موسوی، سیدرضا (1385)، «طراحی سیستم مدیریت پرتفولیو وام‌های بانکی با بهرگیری از تکنولوژی داده‌کاوی»، پژوهش‌نامه اقتصادی.
زریباف، سید مهدی و جدیدزاده، علی (1387)، «دورنمای نظام عادلانة اقتصادی از
منظر اسلام»، مجموعه مقالات توسعه مبتنی بر عدالت، دانشگاه امام صادق و وزارت اقتصاد و دارایی.
صاحب‌فصول، سروش (1389)، «نظام سنجش اعتبار در ایران»، ماهنامة بازار بین‌الملل، شمارة ششم، تیرماه.
محمدی، محسن و محمدرحیمی، امیر (1387)، نظام مالی اسلامی چالش‌ها و چشم‌اندازها، برگزیده اولین همایش ملی مدیریت مالی اسلامی.
منظور داوود؛ محمدی، محسن و محمدرحیمی، امیر (1387)، «بانکداری اسلامی در رقابت با بانکداری متداول، موانع و چالش‌های پیش‌رو»، مجموعه مقالات نوزدهمین همایش بانکداری اسلامی، بانک مرکزی.
موسویان، سید عباس (1386)، احکام فقهی بانکداری بدون ربا، انتشارات وثوق، چاپ اول، اسفند.
 
Basel Committee on Banking (2005), "Studies on the Validation of Internal Rating Systems", Working Paper, No.14. February.
Basel Committee on Banking Supervision (2001), "Principles for Management of Credit Risk", september.
Chapra M. Umer (1999), Challenges Facing the Islamic Financial System, Islamic Development Bank, Islamic Research and Training Institute, Jeddah, Saudi Arabia.
Danielsson, Jon (2008) "Blame the models", Journal of Financial Stability, 4 (4). pp.321-328.
Iqbal, M., Ahmad, A. & Khan, T. (1998), Challenges Facing Islamic Banking, Islamic Research and Training Institute, Islamic Development Bank, Occasional Paper No.1.
Ismail, A. G. & Ahmed, I. (2006), Does the Islamic Financial System Design Matter?, Humanomics ,Vol.22, No.1.
Loqman, M. (1999), A Brief Note on Islamic Financial System, Managerial Finance, Vol.25, No.5.
Portes, Richard (2008), Rating Agency Reform, London: Business School, CERP.
Patel, E. (2006), Fundamentals of Islamic Finance, Accountancy SA, Johannesburg, Agu.
Spaventa, Luigi (2008), Avoiding Disorderly Deleveragiug, University of Rome.
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 1، شماره 2 - شماره پیاپی 2
اردیبهشت 1391
صفحه 115-141
  • تاریخ دریافت: 13 اردیبهشت 1391
  • تاریخ بازنگری: 21 خرداد 1391
  • تاریخ پذیرش: 14 تیر 1391