تحلیل فقهی اقتصادی بورس‌‏بازی

نوع مقاله : علمی

نویسنده

دانشجوی دکتری مدیریت مالی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

بورس‏بازی یکی از رفتارهای شایع در بازارهای مالی است. با توجه به گسترش بازارهای سرمایه در ایران و مبتلابه بودن این موضوع برای سرمایه‏گذاران، این مقاله به تحلیل فقهی و اقتصادی بورس‏بازی بر اساس دو ملاک قیمت عادلانه و عدم ایجاد ضرر می‏پردازد. ازاین‏رو، در ابتدا با مرور تعاریف متداول بورس‏بازی و بررسی انواع بورس‏بازی در بازارهای کالا، ارز و سهام، مهم‏ترین نظرهای بزرگان پیرامون بورس‏بازی را بیان می‏نماییم. سپس، با توجه به اجماع نظرهای بزرگان در مورد برخی از بورس‏بازی‏های حرام، این مصادیق را برشمرده و برای تعیین میزان انطباق سایر انواع بورس‏بازی با مبانی اسلام، با بررسی آثار بورس‏بازی در بازارهای کالا، ارز و اوراق سهام (با توجه به «اصل لا ضرر») انواعی از بورس‏بازی را که معیار قیمت عادلانه را رعایت ننمودهاند یا موجب ایجاد نابسامانی در بازارها می‏شوند، مخالف با تعالیم شریعت اسلام دانسته‏ایم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Economic, Jurisprudential Analysis of Speculation

نویسنده [English]

  • Mohammad Amin Alinaghi Langari

PhD Student in Financial Management, Imam Sadiq University

چکیده [English]

A behavior common in financial markets is speculation. In fact, regarding the development of capital markets in Iran, and referring to the importance of the issue for investors, the present study deals with providing an economic, jurisprudential analysis of speculation on the basis of the two following criteria, including fair price and la darar principle. Therefore, first we start the study by reviewing the prevalent definitions of speculation and go on to investigate different kinds of speculation occurring in goods, foreign exchange and shares markets; then, the study evaluates the most important views of scholars about the issue. Then, referring to the consensus of scholars about some religiously prohibited speculations, we try to enumerate the evidence of such speculations; and eventually, in order to determine the amount to which other forms of speculation are consistent with Islamic foundations, we, through investigating the effects of speculation on goods markets, give some examples of speculation, the ones that have not conformed the criterion of rightful price, or those having led to chaos in markets, considering them as being against the teachings of Islam religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Speculation
  • financial market
  • La Darar(no harm) principle
  • fair price

قرآن کریم.

آخوند خراسانی، محمدکاظم ‌بن‌ حسین خراسانی (1378)، کفایة الاصول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

حر عاملى، محمد بن حسین (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).

شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن بن علی ( 1375ق)، الاستبصار، نجف: مطبعة ‎النجف.

صالح‏آبادی، علی (1382)، «بازارهای مالی اسلامی»، مجموعه مقالات. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ اول.

صدر، محمدباقر (1375)، اقتصادنا، قم: مکتبة‎ الاعلام الاسلامی.

فرهنگ، منوچهر (1371)، فرهنگ بزرگ علوم اقتصادی، تهران: نشر آسیم.

مطهری، مرتضی (1373)، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، تهران: صدرا.

معصومی‏نیا، غلامعلی (1387)، ابزارهای مشتقه؛ «بررسی فقهی و اقتصادی»، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

میرمعزی، سید حسین (1382)، «بورس‌بازی از دیدگاه فقه». فصلنامه تخصصی اقتصاد اسلامی، سال سوم، شماره 9.

نظری علوم، میثم (1388)، «تأثیر بورس‎بازی بر معاملات بازار بورس در فقه امامیه و حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق(ع).

یوسف کمال محمّد (1414ق)، فقه الاقتصاد النقدى، دار الصادر فى دار الهدایة، 1993م.

http://financial-dictionary.thefreedictionary.com/speculation Copyright©2004, Campbell R. Harvey.

Livermor, John (2003), Challang of speculation, New York: Institute of Finance.

Real Estate Dictionary.

Wall Street Words: “An A to Z Guide to Investment Terms for Today's Investor by David L. Scott”. Copyright © 2003 by Houghton Mifflin Company. Published by Houghton Mifflin Company.

  • تاریخ دریافت: 31 مرداد 1390
  • تاریخ بازنگری: 21 شهریور 1390
  • تاریخ پذیرش: 22 آبان 1390