تأثیر فناوری‌های نوین مالی بر زیست بوم مالی بانکداری بدون ربای ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بانکداری اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار دانشکده علوم اجتماعی، گروه حسابداری، دانشگاه‌ رازی، کرمانشاه، ایران

3 استادیار دانشکده علوم اجتماعی، گروه حسابداری، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

4 استادیار، گروه حسابداری، واحد کنگاور، دانشگاه آزاد اسلامی، کنگاور، ایران

چکیده

فناوری­های نوین مالی باعث تقویت نظام مالی جهت ارائه خدماتی هوشمندتر، چابکتر و گسترده‌تر می­شوند. نفوذ گسترده فناوری‌های نوین مالی، موجب تغییر سبک زندگی مردم و نیز قواعد بانکداری شده است. شرکت‌های فعال و پیش‌رو در حوزه فناوری مالی، هر روز بخش‌های بیشتری از زنجیره ارزش بانک‌ها را تحت پوشش قرار می‌دهند. یکی از ‌شرط‌های اصلی در مباحث رشد اقتصادی، بحث دسترسی عموم به خدمات مالی (شمول مالی) بوده که با اصول عدالت و برابری در نظام مالی اسلامی منطبق است. یکی از دیگر ثمرات مهم فین­تک­ها، ایجاد شفافیت مالی است که مورد تأکید اکثر ذی­نفعان است. پژوهش حاضر با توجه به اهمیت بخش خدمات مالی و ظرفیت تحول‌آفرینی که فناوری‌های جدید در ارتقای خدمات بانک‌ها در راستای توسعه اقتصادی کشور و نقشی که در تداوم حیات و قدرت رقابت آنها دارند، انجام گردیده است. این پژوهش از لحاظ طبقه­بندی بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر گردآوری داده­ها، از نوع پیمایشی است. برای تحلیل داده­ها، از روش تحلیل عاملی اکتشافی و از نرم‌افزارهایSPSS  و AMOS استفاده شده است. نتایج حاصل از پرسشنامه‌ها برای طراحی مدل موردتأیید قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که متغیّر مستقل باعنوان فناوری‌های نوین مالی از طریق شاخص‌های کاهش هزینه، بهبود ارائه خدمات مالی، افزایش درآمد، امنیت مالی، شفافیت مالی، مدیریت دارایی‌ها، افزایش جریان نقدی، کاهش عدم تقارن اطلاعات و زمان انجام حسابرسی، بر متغیر وابسته(زیست بوم مالی بانک‌ها) به‌ویژه بانکداری بدون ربای ایران مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of New Financial Technologies on the Financial Ecosystem of Interest-Free Banking in Iran

نویسندگان [English]

  • Shahram Taromi 1
  • Farhad Shahveisi 2
  • Farshid Kheyrollahi 3
  • Aliasghar Taherabadi 4

1 PhD Student, Department of Accounting, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran.

2 Assistant Professor of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran

3 Assistant Professor of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran.

4 Assistant Professor, Department of Accounting, Kangavar Branch, Islamic Azad University, Kangavar, Iran.

چکیده [English]

New financial technologies strengthen the financial system to provide smarter, more agile and broader services. The widespread influence of new financial technologies has changed people's lifestyles as well as banking rules. Leading companies in the field of financial technology are covering more and more parts of the value chain of banks every day. One of the main conditions in the discussions of economic growth is the discussion of public access to financial services (financial inclusion), which is in line with the principles of justice and equality in the Islamic financial system. Another important benefit of fintechs is financial transparency, which is emphasized by most stakeholders. The present study has been conducted with regard to the importance of the financial services sector and the transformative capacity of new technologies in promoting banking services in the direction of economic development of the country and the role they play in their survival and competitiveness. In terms of purpose-based classification, this research is of applied research type and in terms of data collection, it is of survey type. For data analysis, heuristic factor analysis method and SPSS and Amos software were used. The results of the questionnaires have been approved for model design. The findings show that the independent variable called new financial technologies, through indicators of cost reduction, improvement of financial services, revenue growth, financial security, financial transparency, asset management, increase in cash flow, reduction of information asymmetry and time dependent auditing on the variable (Banks' ecosystem), is especially effective in interest-free banking in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interest-Free Banking
  • Financial Inclusion
  • Financial Performance
  • Financial Technology
  • Innovation
  • Bank Financial Ecosystem
  • Transparency. JEL Classification: G21
  • M41
  • O31
ایبنا (1397). نقش بانکداری باز در کسب‌وکار فین‌تک. روزنامه شبکه‌های اجتماعی اقتصاد برتر/ https://www.eghtesadbartar.com
اسداله، مهسا؛ ثانوی­فرد، رسول؛ و حمیدی­زاده، علی (1398). الگوی کسب­وکار بانکداری الکترونیک مبتنی‌بر ظهور فین­تک­ها و استارتاپ­های مالی. فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، 7(26)، 197-212.
اسدی‌قنبری، عبدالرضا؛ سلامتی‌طبا، سیده‌سارا؛ دانشگر، سیدعلی؛ و حیدری، فرشاد (1395). فین‌تک‌ها، تهدید یا فرصت و نقش آن‌ها در آینده‌ی بانکداری. ششمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، تهران: مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد.
امیرشکاری، نیما؛ و زهرا لطیفی (1396). نقش تکنولوژی بلاکچین در تسهیل فرایند KYC در صنعت بانکداری، هفتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام­های پرداخت، نوآوری، بازیگران جدید و کارایی در کسب‌وکار مالی. تهران: مرکز همایش­های بین­المللی برج میلاد.
بیابانی، زینب (1399). تحولات دیجیتال در بانکداری اسلامی. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
ثابتی، مصطفی (1398). فین‌تک؛ زیر ساخت اقتصاد دیجیتال. مشهد: فیناپ مشهد.
ثابتی، مصطفی (1398). راه بانکداری باز از استارتاپ‌های فین‌تک می­گذرد  https://icheezha.ir
حاجی‌زاده‌مقدم، علی(1397). کاربردهای بلاکچین در صنعت خدمات مالی و بانک‌ها، خبری کوین سرا.https://coinsara.com/blockacin-applications-in-the-financial-services-industry-and banks/
رضایی، مهدی (1399). ضرورت بسترسازی برای گسترش فین­تک اسلامی. وبگاه جوان آنلاین، کدخبر: 1014085.
سرهنگی، رحیم؛ صفری­مقدم، امیر؛ عابدزاده، عابد؛ و ‌لطیفی، زهرا (1395). رابطه فناوری مالی و بانک‌ها، چگونگی و الزامات؛ ششمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام­های پرداخت، تهران: مرکز همایش­های بین­المللی برج میلاد.
شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا (1399). سناریوهای آینده بانک مجازی در ایران افق 1410. www.efarda.ir
شفیعی، مجید؛ تیموری، محمد؛ دلیلی، هادی؛ و دلیلی، شیوا (1395). فناوری اطلاعات در نظام بانکی: کیفیت خدمات بانکداری الکترونیک و وفاداری مشتری (مطالعه مشتریان بانک ملی اصفهان)؛ نخستین کنفرانس ملی نوآوری در مدیریت سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی با رویکرد هوشمندی کسب­وکار. تهران: دانشگاه الزهرا(س).
طاهری، ماندانا (1396)، فناوری اطلاعات موجب افزایش بهره‌وری حسابرسی می‌شود؛ هفتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام­های پرداخت، نوآوری، بازیگران جدید و کارایی در کسب­وکار مالی. تهران: مرکز همایش­های بین­المللی برج میلاد.
عباسقلی­پور، محسن (1389). عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد بانک‌ها؛ ماهنامه ‌بانک ‌و اقتصاد، شماره 106.
قارونی، سیدشریف؛ و آندرواژ، لیلا (1394)، بررسی تأثیر نوآوری بر عملکرد مالی شعب بانک تجارت اهواز؛ دومین کنفرانس بین­المللی مدیریت و مهندسی صنایع، ترکیه – استانبول: مؤسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا.
قلی­زاده، محمدحسن، و قاسم­نژاد، میثم (1396). بانکداری و فین­تک: چالش یا فرصت؟؛ بررسی‌های بازرگانی 80، 31-39.
کیکاووسی، کیقباد (1395). فناوری مالی(فین­تک). پارک علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان. شناسه گزارش 97102. 5-4.
کوپر، تیم (2018). رقابت بر سر تبدیل‌شدن به مرکز فین‌تک اسلامی؛ نیاز بیش از ۲ میلیارد مسلمان به خدمات نوآورانه بانکی (ثنا جهاندار، مترجم). تهران: شبکه راه پرداخت، (2018).
مارووس، جیم (1397). زیست بوم­های جدید مالی. ترجمه: روزنامه دنیای اقتصاد، شماره: 44789، شماره خبر: ۳۴۶۶۵۱۹، (2018).
محمدی­قمی، سیده­سحر؛ حکمت، سیاوش؛ و اسلامی، زهرا (1395)، سیر پیشرفت فناوری­های مالی و تأثیر آن بر آینده صنعت بانکداری: تحلیل استراتژیک؛ فصلنامه روند، سال23(73)، 122-91.
مشهدی­عبدل، مریم؛ ثمری، داوود؛ اشرفی، مجید؛ و عباسی، ابراهیم (1398). تحلیل استراتژیک کارآفرینی‌مبتنی بر فین­تک در حوزه بانکداری؛ فصلنامه مهندسی‌مالی و مدیریت اوراق بهادار 10(41)، 393-412.
هادیان، مهدی (1396). گسترش شمول بانکی با فین‌تک اسلامی. رسانه مرجع بانک مرکزی و بانک‌ها(ایبنا)، کد خبر 79501.  http://www.ibena.ir/news/79501/
هیکاک، جیمز و ریچموند،شین(2015). خداحافظ بانک‌ها؟ (رضا قربانی و مینا والی، مترجمان) تهران: راه پرداخت،(1396).
Andhov, A. (2018). Fintech and Its Importance for the European Union. The FinReg Blog Commentary by Faculty and Affiliates of the Duke Law Global Financial Markets Center.
Arner, D. W., Barberis, J., & Buckley, R. P. (2015). The Evolution of Fintech: A new Post-Crisis Paradigm. Geo. J. Int'l L., 47, 1271.
Chipeta, C., & Muthinja, M. M. (2018). Financial Innovations and Bank Performance in Kenya: Evidence from Branchless Banking Models. South African Journal of Economic and Management Sciences, 21(1), 1-11.
Cooper, T. (2018). The Race to Become the World’s Leading Leading Islamic Fintech Hub–Raconteur. Racounter.
Dinar Standard, ELIPSES, & Salam Gateway. (2021). Global Islamic Fintech Report.
Gai, K., Qiu, M., & Sun, X. (2018). A Survey on FinTech. Journal of Network and Computer Applications, 103, 262-273.
Heuser, S., & Alioth, S. (2018). The Open Banking Revolution. Digital Banking. 27.
Hill, J. (2018). Fintech and the Remaking of Financial Institutions. Academic Press.
Islamic Financial Services Board. (2021). The IFSB Issues Two New Working Papers on: Assessing the Stability of Islamic Banking Amid COVID-19, and Digital Transformations in Islamic Banking. www.ifsb.org
Osterwalder, A., & Pigneur, Y. (2010). Business Model Generation: a Handbook for Visionaries, Game Changers, and Challengers (Vol. 1). John Wiley & Sons.
Rubini, A. (2017). Fintech in a Flash: Financialtechnology Made Easy.
Sadikoglu, E., & Zehir, C. (2010). Investigating the Effects of Innovation and Employee Performance on the Relationship between Total Quality Management Practices and Firm Performance: An Empirical Study of Turkish firms. International Journal of Production Economics, 127(1), 13-26.
Saliger, E., Kordovitch, V. I., Popova, O. V., & Popov, M. A. (2020). The Development of Fintechs as a Part of Digital Economy. In III International Scientific and Practical Conference" Digital Economy and Finances"(ISPC-DEF 2020) (pp. 40-43). Atlantis Press.
  • تاریخ دریافت: 05 آبان 1399
  • تاریخ بازنگری: 08 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 16 خرداد 1400