تحقیقات مالی اسلامی

تحلیلی از رویکردهای وجودی به «پول» با تکیه‌بر نظریات علامه طباطبایی (ره) و زیمل

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بانکداری اسلامی)

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

2 استادیار گروه اقتصاد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، کهگیلویه و بویراحمد، ایران

3 استادیار گروه مالی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

مسأله «ماهیت پول» همواره محل مناقشات بسیاری بین اندیشمندان بوده است. موضع اتخاذشده در این زمینه دارای دلالت و اثرات اساسی بر طراحی نظام پولی مطلوب و سیاست‌گذاری‌های کلان پولی است. در این راستا در مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی معانی رایج پول گردآوری‌شده و پس از استخراج نظم منطقی بین آنها، نظام معنایی پول ترسیم و ضرورت پرداختن به حیث وجودی پول اثبات می‌گردد، سپس دو رویکرد رئالیستی و ایده‌آلیستی، به‌عنوان دو رویکرد وجودی به پول تحلیل می‌شود. در مکتب ایده‌آلیسم، و به‌طور خاص از منظر زیمل، پیدایش اولیه پول از خلق سوبژکتیو ارزش و ابزار نسبی آغاز می‌شود لکن تکامل‌یافته و به ارزش و غایت مطلق تبدیل می‌شود. در مکتب رئالیسم و به‌طور خاص از منظر علامه طباطبایی، هویت اعتباری ابتدایی پول دال بر موقتی، متغیّر، نسبی و غیرضروری بودن است، ولی با تغییر اعتباری، هویت حقیقت‌نمایی پیدا می‌کند که دال بر دوام، ثبات، اطلاق و ضروری بودن است. درنهایت برای نشان دادن ظرفیت بالاتر رویکرد وجودی در مقایسه با دو نظریه متعارف پول کالایی و پول اعتباری، تبیینی از خلق پول مبتنی‌بر حیث وجودی پول ارائه‌شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Existential Approaches to "Money" Based on The Views of Allamah Tabatabai and Simmel

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rahimi 1
  • Seyed Aqil Hoseiny 2
  • Hosin Hasanzadeh Sarvestani 3

1 M.A. in Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Economics, Faculty of Literature and Humanities, Yasouj University, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad, Iran

3 Assistant Professor, Department of Finance, Faculty of Islamic Studies and Management, and Guiding Professor of Resistance Banking, Growth Center, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The issue of the "nature of money" has always been a source of controversy among scientists. The position adopted in this area has significant implications for the design of a desirable monetary system and macroeconomic policies. This paper, by means of descriptive-analytic method, has collected the common definitions of money and after extracting the rational order between them has drawn the semantic system of money and proved the necessity of paying attention to the existence of money. Then, two realistic and idealist approaches are analyzed as two existential approaches to money. In the idealist school, and in particular from Simmel's point of view, the initial emergence of money coincides with the creation of a subjective value and a relative instrument, but it evolves and becomes an absolute value. In the school of realism, and in particular from the point of view of Allamah Tabatabai, the basic credit identity of money signifies its being temporary, variable, relative, and unnecessary, but with a change of credit, it gains some semblance of truth, which indicates sustainability, stability, relevance and necessity. Finally, an explanation of the creation of money based on the existence of money is presented to illustrate the higher capacity of existential approach in comparison to the two conventional theories of commodity money and credit money.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Money
  • Nature of Money
  • Existential Form of Money
  • Commodity Theory of Money
  • Credit Theory of Money. JEL Classification: E42
  • N10

 

توسلی، محمداسماعیل (1394). تحلیل ماهیت پول. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حسینی دولت‌آبادی، سید مهدی (1394). ترتیبات خلق پول از منظر اقتصاد متعارف و اقتصاد اسلامی با تأکید بر نرخ ذخیره قانونی (رساله دکتری). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
زیمل، گئورگ (1397). فلسفۀ پول (شهناز مسمی‌پرست، مترجم). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه (نشر اثر اصلی 1990).
سبحانی، حسن؛ و درودیان، حسین (1394). ارزیابی انتقادی رویکردهای موجود در هستی‌شناسی پول؛ ارائه تفسیری بدیل. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 15(57)، 113-136.
سبحانی، حسن؛ و قائمی‌نیا، علی‌اصغر (1395). پول در اقتصاد اسلامی از دید اعتباریات علامه طباطبایی (ره). فصلنامه اقتصاد اسلامی، 16(63)، 69-89.
طالب‌زاده، سیدحمید (1389). نگاهی دیگر به ادراکات اعتباری، امکانی برای علوم انسانی. فصلنامه جاویدان خرد، 5(17)، 29-63.
طباطبایی، سید محمدحسین (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1370). بدایة الحکمة. (علی شیروانی مرندی، مترجم). قم: الزهرا.
طباطبایی، سید محمدحسین (1371). المیزان فی تفسیر القرآن (جلد 8). قم: اسماعیلیان.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). ترجمه تفسیر المیزان. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
کاپلستون، فردریک‌چارلز (1380). تاریخ فلسفه (جلد 4). (غلامرضا اعوانی، مترجم). تهران: سروش.
کمیجانی، اکبر؛ عربی، هادی؛ و توسلی، محمداسماعیل (1391). بررسی و نقد نظریه‌های اندیشه‌وران اقتصادی غرب دربار ماهیت پول. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 17(51)، 137-155.
مارکس، کارل (1394). سرمایه (نقد اقتصاد سیاسی) (حسن مرتضوی، مترجم). تهران: لاهیتا.
مجاهدی مؤخر، محمد‌مهدی؛ دلالی‌اصفهانی، رحیم؛ و صمدی، رسول (1392). بررسی دیدگاه غربی و رویکرد اسلامی به ارتکاز ذهنی از ماهیت پول و اعتبار. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 21(65)، 201-230.
مطهری، مرتضی (1371). مجموعه آثار استاد شهید مطهری (جلد 6). قم: صدرا.
Allais, M. (1999). La Crise Mondiale D'aujourd'hui: Pour de Profondes Réformes des Institutions Financières et Monétaires. FeniXX.
Balnaves, M., & Caputi, P. (2001). Introduction to Quantitative Research Methods: An Investigative Approach. Sage.
Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (Eds.). (2011). the Sage Handbook of Qualitative Research. Sage.
Fisher, I. (2006). The Purchasing Power of Money: its' Determination and Relation to Credit Interest and Crises. Cosimo, Inc.
Flick, U. (2014). Mapping the Field. The SAGE Handbook of Qualitative Data Analysis, 1-18.
Graziani, A. (2003). The Monetary Theory of Production. Cambridge University Press.
Haig, B. D. (2014). The Philosophy of Quantitative Methods. The Oxford Handbook of Quantitative Methods, 7.
Ingham, G. (1996). Some Recent Changes in the Relationship between Economics and Sociology. Cambridge Journal of Economics, 20(2), 243-275.
Kant, I. (1965). Critique of Pure Reason (NK Smith, Trans.). New York: St. Martins. (Original Work Published in 1787).
Knapp, G. F. (1924). The State Theory of Money. McMaster University Archive for the History of Economic Thought.
Laidler, D. (1992), Bullionist Controversy, in the New Palgrave Dictionary of Money & Finance, edited by Newman, P. and et al, London: the Macmillan Press Limited,. I, 255-261.
Michell, J. (1999). Measurement in Psychology: A Critical History of a Methodological Concept (Vol. 53). Cambridge University Press.
Mishkin, F. S. (2011). Over the Cliff: From the Subprime to the Global Financial crisis. Journal of Economic Perspectives, 25(1), 49-70.
Rossi, S. (2007). Money and Payments in Theory and Practice (Vol. 39). Routledge.
Simmel, G. (1990). The Philosophy of Money. (D. Frisby, trans). London & New York: Routledg.
Werner, R. A. (2014). Can Banks Individually Create Money out of nothing? The theories and the Empirical Evidence. International Review of Financial Analysis, 36, 1-19.
 
تحقیقات مالی اسلامی
دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18
اردیبهشت 1399
صفحه 399-426
  • تاریخ دریافت: 22 دی 1397
  • تاریخ بازنگری: 23 دی 1397
  • تاریخ پذیرش: 19 فروردین 1398