نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

طراحی و تبیین الگوی بانکداری اجتماعی در ایران: شناسایی پیشایندها و پیامدها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بانکداری اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

2 استادیار دانشکده مدیریت، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

چکیده

بانکداری اجتماعی، رویکرد جدیدی از بانکداری است که همه بانکداران و مجموعه‌های اقتصادی را برای تصمیم­گیری راهنمایی می­کند و هدف­های اقتصادی و اجتماعی را باهم مرتبط می­سازد. مقاله حاضر به دنبال شناسایی پیشایندها و پیامدهای الگوی بانکداری اجتماعی در ایران است. ازاین‌رو، پژوهش دارای جهت­گیری­های بنیادین و کاربردی است. رویکرد فلسفی این پژوهش استقرایی- قیاسی است و استراتژی آن ترکیبی از رویکردهای کیفی و کمی است که با طرح شیوه­های ترکیبی اکتشافی انجام می­شود. جامعه آماری شامل خبرگان دانشگاهی و مدیران ارشد بانکی کشور است. به همین منظور، بانک­هایی که در این زمینه فعال بودند برای بررسی انتخاب شدند و با استفاده از روش نمونه­گیری نظری (گلوله برفی)، به‌مرور با 11 نفر مصاحبه‌های عمیق صورت گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مقوله­هایی مانند ارزش­مداری، فرهنگ، نیاز به حکمرانی خوب و زیرساخت­ها پیشایندهای بانکداری اجتماعی هستند. مقوله‌های مسئولیت اجتماعی، سرمایه اجتماعی، کارآفرینی اجتماعی، معنابخشی، سرمایه­گذاری در بخش سلامت اقتصاد، قرض­الحسنه، تأمین مالی خرد و هم‌راستایی با تولید ملی، ابعاد بانکداری اجتماعی هستند و درنهایت، مقوله­های بهبود برند سازمانی، خلق ارزش برای مشتریان، پیامدهای اجتماعی، بهبود مسائل فرهنگی، پیامدهای اقتصادی و پیامدهای جهانی از پیامدهای بانکداری اجتماعی هستند. در بخش کمی نیز الگوی استخراجی با رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing and Explaining the Social Banking Model in Iran: Identifying Antecedents and Consequences

نویسندگان [English]

  • Mahdi Shahbazi 1
  • Amir Hasirchy 2
  • Mohammad Solgi 2

1 Ph.D. Candidate, Imam Hossein University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor of Management, Imam Hossein University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Social banking is a new approach to banking that guides all bankers and economic groups to make decisions and links economic and social goals. The present study seeks to identify the antecedents and consequences of the social banking model in Iran. Hence, the research has fundamental and practical orientations. The philosophical approach of this research is inductive-deductive and its strategy is a combination of qualitative and quantitative approaches that are done by designing combined heuristic methods. The statistical population includes academic experts and senior banking managers of the country. For this purpose, banks that have been active in this field were selected for review and in-depth interviews were conducted with eleven people using the theoretical sampling method (snowball). The results of this study showed that categories such as value orientation, culture, the need for good governance and infrastructure are the preconditions of social banking. The categories of social responsibility, social capital, social entrepreneurship, meaning-making, investment in the health sector of the economy, qarz- al- hasan (benevolent loans), micro-financing and alignment with national production are the dimensions of social banking. Finally, organizational brand improvement, customer value creation, social implications, cultural enhancement, and economic and global implications are consequences of social banking. Structural equations were tested. In the quantitative part, the extractive model was tested with the structural equation modeling approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Banking؛ Social Banking؛ Ethical Banking؛ Social Banking Antecedents؛ Social Banking Consequences. JEL Classification: A13
  • D63
  • D29
  • G21
آبیاری، آتنا (1396). تحلیل نقش شهروند هوشمند در اثربخشی بانکداری اجتماعی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.
ابراهیمی، مسعود؛ و گشتاسبی، محمد (1395). بررسی مفاهیم و تعاریف بانکداری اجتماعی. دومین کنفرانس بین­المللی حسابداری، مدیریت و نوآوری در کسب‌وکار، رشت.
بابائی، فیروزه (1391). پیوند اخلاق با صنعت بانکداری. فصلنامه تازه‌های اقتصاد، 34(136)، 158-157.
پاکروان، الهام (1391). گرامین چگونه گرامین شد؟، فصلنامه تازه‌های اقتصاد، شماره 135.
پالیک، حمزه (1398). بررسی تأثیر گسترش بانکداری اجتماعی بر رقابت در صنعت بانکداری ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
پرچم، اعظم؛ و بوجاری، سهیلا (1391). بررسی تطبیقی ارزش و جایگاه کار در اسلام و یهود. فصلنامه معرفت ادیان، 3(11)، 45-63.
توحیدی‌نیا، ابوالقاسم. (1388). سازوکار اثربخشی اخلاق در مدیریت پیامدهای جانبی منفی زیست‌محیطی. دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، 1(2)، 167-180. doi: 10.30497/ies.2009.1296
توکلی، محمدجواد؛ و کریمی، عبدالخالق (1393). شاخص بانکداری اسلامی. فصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، 6(11)، 71-94.
جوانمرد، مهدی؛ و حمیدی، غلامرضا. (1394). مروری بر بانکداری سبز، فن‌آوری اطلاعات و مزیت‌های رقابتی. دومین همایش ملی مهندسی رایانه و مدیریت فن‌آوری اطلاعات، تهران.
حشمتی، سعیده (1394). طراحی و مدلسازی ارزیابی میزان اجتماعی بودن بانک‌ها (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
خورسندیان، علی؛ مرادپور، عباس؛ و شعبانی، مرجان (۱۳۹۳). ارائه الگویی برای بانکداری اخلاقی. فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، ۲۲(۷۱)، 52-29.
دقتی‌پور، رضا؛ و یعقوبی، نورمحمد (1398). شناسه‌ها و اولویت‌بندی پیشرانه‌های توسعه بانکداری اجتماعی در نظام بانکی بانک قرض‌الحسنه رسالت استان سیستان و بلوچستان. سومین کنفرانس بین‌المللی تحولات نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
زاهدی، محمدهادی؛ یاور، بیژن؛ و پورداور، سولماز (1394). بانکداری اجتماعی. هجدهمین کنفرانس ملی دانشجویی مهندسی برق ایران. سازمان علمی دانشجویی مهندسی برق کشور، مشهد.
شیرخدایی، میثم (1388). طراحی مدل سرآمدی بازاریابی در صنایع تولیدی با رویکرد ترکیبی. (رساله دکتری). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
صالحی‌دوست، صفورا؛ و یزدانی، مهدی (1395). بانکداری اجتماعی و نقش آن در توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان). همایش بین‌المللی اقتصاد شهری. انجمن علمی اقتصاد شهری ایران، تهران.
صفرلکی، ابراهیم؛ و امیدوار، علیرضا (1394). حرکت به سمت مسئولیت اجتماعی شرکتی در صنعت بانکداری کشور. همایش نقش روابط عمومی در صنعت بانکداری، تهران.
طالبی، محمد؛ و کیایی، حسن (1391). بانکداری اخلاقی: بررسی نقاط مشترک و تمایز آن با بانکداری اسلامی. مجموعه مقالات 23 همایش بانکداری اسلامی، 155-144.
عبداللهی، علی (1392). بررسی رابطه علی عملکرد اجتماعی و عملکرد مالی (شواهدی از صنعت بانکداری ایران) (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). واحد شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
عیوضلو، حسین؛ و قلیچ، وهاب (1392). کدهای اخلاقی در نظام بانکی کشور. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
عیوضلو، حسین؛ و قلیچ، وهاب (1394). بانکداری اخلاقی با رویکرد اسلامی (چاپ دوم)، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
قطبی، نیلوفر (1392). شناسایی ابعاد بانکداری اجتماعی. سومین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، تهران.
قلیچ، وهاب (1390). بانکداری اخلاقی در جهان. ویژه نامه بانکداری اسلامی.
محمدپورزرندی، حسین؛ و طباطبایی مزدآبادی، سید محسن (1396-الف). بانکداری اجتماعی با نگاهی به اقتصاد شهری و آموزش منابع انسانی. تهران: کوهسار.
مرادی، داود؛ شیخی، محمدتقی؛ و خادمیان، طلیعه (1398). بررسی تأثیر تحقق مدل بانکداری توسعهِ اجتماعی بر رشد و توسعه اقتصادی کشور با تأکید بر شبکه بانکی. فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 11(42)، 142-121.
یونس، محمد (1389). بانک تهیدستان، وام‌های کوچک، ابزار مبارزه با فقر جهانی (گروه مترجمان با مقدمه غلامعلی فرجادی). تهران: دنیای اقتصاد.
Abdul Rahman, A. R. (2007). Islamic Economics: Theoretical and Practical Perspectives in a Global Context. Islamic Microfinance: A Missing Component in Islamic Banking. Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, 1(2), 38-53.
Amran, A., Fauzi, H., Purwanto, Y., Darus, F., Yusoff, H., Zain, M. M., & Nejati, M. (2017). Social Responsibility Disclosure in Islamic Banks: a Comparative Study of Indonesia and Malaysia. Journal of Financial Reporting and Accounting.
Benedikter, R. (2011). Social Banking and Social Finance. Answers to economic crisis. 1-128. Springer, New York, NY.
Biswas, D. (2016). A Study of Conceptual Framework on Green Banking. Journal of Commerce and Management Thought, 7(1), 39-53.
Biswas, N. (2011). Sustainable Green Banking Approach: The Need of the Hour. Business Spectrum, 1(1), 32-38.
Bowers, J. S. (1994). Banking for People: Social Banking and New Poverty, Consumer Debts and Unemployment in Europe—National Reports.
Burianová, L., & Paulík, J. (2014). Corporate Social Responsibility in Commercial Banking-a Case Study from the Czech Republic. Journal of Competitiveness.
Burgess, R & Pande, R. (2003).Do Rural Banks Matter? Evidence from the Indian Social Banking Experiment.
Butzbach, O., & von Mettenheim, K. E. (2015). Alternative Banking and Theory. Accounting, Economics, and Law: A Convivium, 5(2), 105-171.
Caló, F., Roy, M. J., Donaldson, C., Teasdale, S., & Baglioni, S. (2019). Exploring the Contribution of Social Enterprise to Health and Social Care: A Realist Evaluation. Social Science & Medicine, 222, 154-161.
Carboni, V. (2011). Banking on Ethics. 1-36.
Chew, B. C., Tan, L. H., & Hamid, S. R. (2016). Ethical Banking in Practice: a Closer Look at the Co-operative Bank UK PLC. Qualitative Research in Financial Markets.
Cornée, S., Kalmi, P., & Szafarz, A. (2016). Selectivity and Transparency in Social Banking: Evidence from Europe. Journal of Economic Issues, 50(2), 494-502.
Cornée, S., & Szafarz, A. (2014). Vive la Différence: Social Banks and Reciprocity in the Credit Market. Journal of Business Ethics, 125(3), 361-380.
Defourny, J. (2001). From Third Sector to Social enterprise. The Emergence of Social Enterprise.
De Clerck, F. (2009). Ethical Banking. In Ethical Prospects. Springer Netherlands. 209-227.
De Clerck, F. (2011). Ethical Banking. In Handbook of Spirituality and Business 404-410. Palgrave Macmillan, London.
Febea (2012), What Really Differentiates Ethical Banks from Traditional Banks? 1-4.
Gangi, F., Mustilli, M., & Varrone, N. (2019). The Impact of Corporate Social Responsibility (CSR) Knowledge on Corporate Financial Performance: Evidence from the European Banking Industry. Journal of Knowledge Management.
Guene, C., & Mayo, E. (Eds.). (2001). Banking and Social Cohesion: Alternative Responses to a Global Market. Jon Carpenter Publishing.
Hafez, M. (2018). Measuring the Impact of Corporate Social Responsibility Practices on Brand Equity in the Banking Industry in Bangladesh: The Mediating Effect of Corporate Image and Brand Awareness. International Journal of Bank Marketing.
Hamidi, M. L., & Worthington, A. C. (2017). Islamic Banking Plus Social Banking Equals Islamic Social Banking: an Equation in the Making. Banking: Services, Opportunities and Risks: Nova Science Publishers, Inc.
Hangl, C. (2014). A Literature Review about the Landscape of Social Finance. Journal of Finance and Risk Perspectives, 3(4), 64-98.
Hoepner, A. G., & Wilson, J. O. (2010). Social, Environmental, Ethical and Trust (SEET) Issues in Banking: an Overview. Research Handbook on International Banking and Governance, 427.
Kaur, G. (2016). Green Initiatives of Banks in India: A Paradigm Shift. Journal of Commerce and Management Thought, 7(3), 488-500.
Korslund, D., & Spengler, L. (2012). Strong, Straightforward, and Sustainable Banking: A Report on Financial Capital and Impact Metrics of Values Based Banking. Full Report. Global Alliance for Banking on Values.
Locke, K. D. (2001). Grounded Theory in Management Research. Sage Publications Limited.
Mocan, M., Rus, S., Draghici, A., Ivascu, L., & Turi, A. (2015). Impact of Corporate Social Responsibility Practices on the Banking Industry in Romania. Procedia Economics and Finance, 23, 712-716.
Paluri, R. A., & Mehra, S. (2018). Influence of Bank’s Corporate Social Responsibility (CSR) Initiatives on Consumer Attitude and Satisfaction in India. Benchmarking: An International Journal.
Paulet, E., Parnaudeau, M., & Relano, F. (2015). Banking with Ethics: Strategic Moves and Structural Changes of the Banking Industry in the Aftermath of the Subprime Mortgage Crisis. Journal of Business Ethics, 131(1), 199-207.
Platschorre, B., & Bulte, E. (2011). A Note on Banking Reform and Poverty: Revisiting the Indian Social Banking Experiment. Review of Development Economics, 15(3), 535-540.
Relaño, F. (2011). Maximizing Social Return in the Banking Sector. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society.
Roig, J. C. F., Guillén, M. E., & Coll, S. F. (2013). Social Value in Retail Banking. The International Journal of Bank Marketing, 31(5), 348-367.
San-Jose, L., Retolaza, J. L., & Gutierrez-Goiria, J. (2011). Are Ethical Banks Different? A Comparative Analysis Using the Radical Affinity index. Journal of Business Ethics, 100(1), 151-173.
Weber, O. (2012). Sustainable Banking–History and Current Developments. Available at SSRN 2159947.
Weber, O. (2014). Social Banking: Concept, Definitions and Practice. Global Social Policy, 14(2), 265-267.
Weber, O., & Remer, S. (2011). Social Banks and the Future of Sustainable Finance. Routledge.
Wetzels, M, Schroder, G.O, Oppen, V.C. (2009). Using PLS Path Modeling for Assessing Herarchical Construct Models: Guidelines and Empirical Illustration, MIS Quarterly, 33 (1), 177-195, 2009.
Wilson, R. (2002), Parallels between Islamic and Ethical Banking, Review of Islamic Economics, 11, 51-62.
Yunus, M. (1998). Banker to the Poor. Penguin Books India.
Glaser, B. Hon. (2005). The grounded theory perspective III: Theoretical coding, Sociology press. Mill Valley, CA.
Goyal, K & Joshi, V. (2011).A sudy of social and ethical issues in banking industry.
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 19
آبان 1399
صفحه 67-110
  • تاریخ دریافت: 01 آذر 1399
  • تاریخ بازنگری: 29 آذر 1399
  • تاریخ پذیرش: 07 دی 1399