تحقیقات مالی اسلامی

شناسایی و ارزیابی چالش‌های حساب سرمایه‌گذاری ‌مدت‌دار و ارائه راهکارهای اصلاحی در چارچوب اقتصاد مقاومتی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بانکداری اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مالی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی و پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

2 استادیار گروه مالی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت و استاد هادی حلقه بانکداری مقاومتی مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری مالی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت و پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

اصلاح و تقویت همه‌‌جانبه‌‌ نظام مالی کشور باهدف پاسخ‌گویی به نیازهای اقتصاد ملی، ایجاد ثبات در آن و پیشگامی در تقویت بخش واقعی از سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است. در یک رویکرد، جهت تحقق این سیاست، باید زیر نظام‌های نظام مالی اصلاح و تقویت شوند. مهم‌ترین زیرمجموعه نظام مالی ایران، نظام بانکی است و یکی از کارکردهای اصلی نظام بانکی تجهیز منابع است. براساس آخرین آمارهای منتشرشده توسط بانک مرکزی، عمده تجهیز منابع نظام بانکی کشور از طریق سپرده­های سرمایه‌گذاری مدت­دار انجام‌شده است. در مقاله حاضر ابتدا جایگاه حساب سرمایه­گذاری مدت­دار در بانکداری و اقتصاد مقاومتی تبیین شده، سپس این حساب از منظر قانونی، مقرراتی، فقهی و عملکردی بررسی می­شود. ازآنجاکه اولین گام در اصلاح و تقویت هر موضوع، شناسایی چالش­های آن موضوع است، پس از مطالعه و پیشینه پژوهشی و با مرور منابع گوناگون، مصاحبه­های هدفمند و استفاده از روش تحلیل مضمون و گروه کانونی، چالش‌های سپرده سرمایه‌گذاری استخراج شد. این چالش­ها در پنج دسته به عناوین سود سپرده، تنوع سپرده، چالش­های ناظر به بانک مرکزی، چالش­های ناظر به وکالت بانک­ها و سایر چالش­ها دسته­بندی شد. برای اعتبارسنجی، چالش‌های استخراج‌شده در معرض نظر خبرگان قرار گرفت. در پایان با تشکیل گروه کانونی راهکارهای اصلاح و تقویت سپرده سرمایه­گذاری مدت­دار ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying and Assessing the Challenges of an Investment Deposit Account and Providing Corrective Solutions within Resistive Economy Framework

نویسندگان [English]

  • Mohamad Reza Simiari 1
  • Mohammad Hosin Gavam 2
  • Reza Karimi 3

1 Ph.D. Student, Faculty of Management and Accounting, Shahid Beheshti University, and Researcher, Imam Sadiq University Growth Center, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Finance, Faculty of Islamic Education and Management, and Guiding Professor at Resistance Banking Circle, Growth Center, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

3 Ph.D. Student in the Faculty of Islamic Studies and Management and Researcher at the Development Center of Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Reforming and strengthening the entire financial system of the country with the aim of meeting the needs of the national economy, stabilizing it and boosting the real sector are among the overall policies of the resistance economy. One approach to the issue believes in strengthening and reforming the underpinning financial systems. The most important subset of the Iranian financial system is the banking system which has as one of its basic functions the provision of resources. According to the latest data released by Central bank of the Islamic Republic of Iran, the country’s major resources are provided through investment deposits accounts. In this paper, firstly, the status of an investment deposit account in banking and resistive economy is explained, then it is examined from the legal, regulatory, Imamiah Jurisprudence and functional points of view. Since the first step in reforming and strengthening each issue is identifying the challenges of that topic, after studying the research background and reviewing various sources, conducting targeted interviews and using thematic analysis and focal group method, the challenges of the deposit investment were extracted. These challenges were grouped into five categories that relate to deposit profits, deposit diversity, central bank, bank lawyers, and other challenges. For validation, the extracted challenges were exposed to expert analysis. In the end, with the formation of a focal group, strategies for improving and reforming long-term investment deposit accounts have been presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistive Economy
  • Resistive Banking
  • Islamic Banking
  • Banking
  • Equipped Resources
  • Investment Deposit Account. JEL Classification: E58
  • G21
  • Z12
ابونوری، عباس علی؛ سجادی، سمیه السادات؛ محمدی، تیمور (1392). رابطه بین نرخ تورم و نرخ سود سپرده‌های بانکی در سیستم بانکداری ایران. فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، 1(3)، 23-52.
احمدیه، مجید (1392). نقش قصد در عقود بانکی. نخستین کنفرانس ملی توسعه مدیریت پولی و بانکی، تهران، دبیرخانه دائمی کنفرانس توسعه مدیریت پولی و بانکی.
امینی، صفیار؛ محمدی، سمیه؛ و فخرحسینی، سیدفخرالدین (1388). بررسی عوامل مؤثر برجذب سپرده‌های بانکی بانک‌های منتخب با تأکید بر بانک صادرات ایران. فصلنامه علوم اقتصادی، 2(6)، 159-172.
پژویان، جمشید؛ و دوانی، عبدالله (1383). حساسیت سرمایه­گذاری در واکنش به نرخ سود بانکی، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 4(14)، 13-54.
تسخیری، محمدعلی (1380). سپرده‌های بانکی(تطبیق فقهی و احکام آن). فقه اهل‌بیت، 7(25)، 59-78.
توکلی گردفرامرزی، قاسم (1393)، آثار حقوقی وکالت بانک‌ها در قبول سپرده‌های سرمایه‌گذاری مشتریان، اولین همایش ملی وکالت، اخلاق، فقه و حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد.
داورزنی، حسین؛ رضوی، محمد؛ و ابراهیمی، سعید (1389). سپرده­های بانکی با سود معیّن بر مبنای بیع دین. فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، 1(2)، 57-78.
درویشی، ابراهیم (1379). ماهیت حقوقی سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار در قانون عملیات بانکی بدون‌ربا، ماهنامه تازه‌های اقتصاد، 8(95)، 42.
رضوی، مهدی؛ و شمسیان، اسماعیل (1389). بررسی سیستمی تعیین نرخ سود بانکی در ایران، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، 7(14)، 37-68.
شعبانی، احمد؛ و سیفلو، سجاد (1390). مقایسه تطبیقی بانکداری وکالتی و مشارکتی و ارائه راهکارهای جدید، فصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، 2(5)، 80-116.
عابدی‌جعفری، ‌حسن؛ تسلیمی، ‌محمد‌سعید؛ فقیهی، ‌ابوالحسن؛ و شیخ‌زاده، ‌محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین، روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. دوفصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 2(5)، 151-198.
عزیزنژاد، صمد (1391). چالش‌ها و راهکارهای تعیین نرخ سود بانکی در اقتصاد ایران، ماهنامه مجلس و راهبرد، 6(71)، 181-200.
قلی‌زاده، محمدحسن؛ و شعبانی کاکرودی، حامد (1387). بررسی عوامل مؤثر بر تجهیز منابع و جذب سپرده­ها در بانک‌های دولتی موردبررسی بانک‌های دولتی استان گیلان. ماهنامه بانک و اقتصاد، 8(93)، 38-41.
کشاورزیان پیوستی، اکبر (1388). تخمین نرخ سود بانکی برای حداکثرسازی رشد اقتصادی در ایران با استفاده از سیستم معادلات هم‌زمان. فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، 27(108)،
3-30.
کیذوری، ‌امیرحسین؛ یمنی‌دوزی‌سرخابی، ‌محمد؛ مهر‌محمدی، ‌محمود؛ و ابوالقاسمی، ‌محمود (1391). مفهوم‌پردازی توسعۀ برنامه‌های میان‌رشته‌ای از منظر پیچیدگی سیستم دانشگاهی. فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 1(1)، 131–160.
قلیچ، وهاب (1396). بررسی ابعاد فقهی سپرده‌پذیری سرمایه‌گذاری مدت‌دار بانکی. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
تازه‌های اقتصاد (1379). مصرف مشاع و چگونگی محاسبه سود در سپرده­های سرمایه­گذاری. 9(97)، 42.
محمودیان، یعقوب؛ ابوالحسنی هستیانی، اصغر؛ پورکاظمی، محمدحسین؛ و ندری، کامران (1395). طراحی الگوی مطلوب سپرده‌پذیری در نظام بانکی ایران، فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 3(4)، 21-46.
مکیان، سیدنظام‌الدین؛ دانش، سید حسین‌علی؛ و جوکار کمال‌آبادی، نرگس (1396). مشکلات اجرایی در محاسبه سود قطعی (مطالعه موردی بانک مسکن شیراز- عقد مشارکت). فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، 5(20)، 141-149.
موسویان، سیدعباس (1383). ارزیابی سپرده‌های بانکی پیشنهاد سپرده‌های جدید. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 4(15)، 31-54.
موسویان، سیدعباس (1387). بررسی و تحلیل نارسایی­های کاربرد عقد وکالت در معاملات بانکی، تازه‌های اقتصاد، 148(76)، 62-65.
موسویان، سیدعباس؛ و میثمی، حسین (1395)؛ بانکداری اسلامی مبانی نظری-تجارب عملی. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
تقی‌نتاج، غلامحسن؛ و ابراهیمی، آیت‌اله (1388)؛ بررسی تطبیقی نحوه محاسبه سود قطعی سپرده‌های مدت‌دار بانک‌ها بر مبنای دستورالعمل بانک مرکزی و روش ارزش‌افزوده بانک. فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 1(4)، 111-98.
یزدانی دهنوی، محسن (1384). مؤلفه‌های مؤثر بر موفقیت بانک‌ها و مؤسسات مالی در تجهیز منابع پولی. فصلنامه مدیر ساز، 5(17)، 65-78.
یعقوبی، نورمحمد؛ کرد، حامد؛ مرادزاده، عبدالباسط؛ و دژکام، جاسم (1394). تحلیل شبکه‌ای عوامل حیاتی مؤثر برجذب سپرده‌های مشتریان. فصلنامه کاوش‌های مدیریت بازرگانی، 4(13)، 97-122.
یوسفی، احمدعلی (1383). راه‌های جبران ارزش پول در سپرده‌های بانکی از منظر فقه و اقتصاد، تهران: سومین همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی.
مصباحی‌مقدم، غلامرضا (1396)؛ در بیست و هشتمین همایش بانکداری؛ وبگاه خبرگزاری تسنیم.
Boyatzis, R. E. (1998). Transforming Qualitative Information: Thematic Analysis and Code Development. Sage.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
King, N., Horrocks, C., & Brooks, J. (2018). Interviews in Qualitative Research. Sage Publications Limited.
Mishkin, F. S., & Serletis, A. (2016). The Economics of Money, Banking and Financial Markets, 6th. Pearson Canada Inc.
https://www.cbi.ir.
https://www.tasnimnews.com.
http://www.iqna.ir/fa
 
تحقیقات مالی اسلامی
دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18
اردیبهشت 1399
صفحه 541-578
  • تاریخ دریافت: 12 دی 1397
  • تاریخ بازنگری: 13 دی 1397
  • تاریخ پذیرش: 30 اردیبهشت 1398