مدل مفهومی سرمایه‌گذاری پاک با تأکید بر راهبری شرکتی با رویکرد اسلامی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد حسابداری،‌ دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

2 دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه قم

3 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی - واحد قم

چکیده

پرداخت وجوهات واجب شرعی چون زکات و خمس، علاوه‌‌بر توزیع ثروت بین نیازمندان و کاهش فقر و فاصله طبقاتی، طبق نص صریح قرآن و روایات باعث پاک شدن جان‌ها و اموال می‌گردد. از طرفی در اقتصاد شرکت پایه امروزی، به‌ کارگیری اموال به‌ عنوان سرمایه‌های پولی و مالی از عمومی‌ترین منابع کسب درآمد است. انجام فرآیند سرمایه‌گذاری و کسب سود با استفاده از سرمایه پاک موجب می‌شود صاحب سرمایه بتواند در سودهای حاصله، تصرف حلال نماید و این به ‌نوبه خود آثار فردی و اجتماعی به همراه خواهد داشت.
در مقاله پیش‌رو به دنبال این هستیم که سرمایه پاک را معرفی کرده و راهکار رسیدن به آن و نقش راهبری شرکتی در این خصوص را بیان کنیم. برای این منظور، پس از مطالعه مبانی نظری و با استفاده از روش‌های تفسیری و تحلیلی و تهیه پرسشنامه، استنتاج منطقی حاصل و در نهایت، به طراحی مدل مفهومی منتهی گردید. پرسشنامه نهایی بین متخصصان حوزوی و دانشگاهی، توزیع و پس از نظرسنجی، نظر 71 نفر از خبرگان گردآوری و مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل آماری نیز از نرم‌افزار SPSSاستفاده‌ شده است.
نتایج پژوهش نشان داد، توافق عمومی خبرگان نسبت به تعریف ارائه‌ شده از عبارت جدید سرمایه پاک و راهکار رسیدن به آن وجود دارد. همچنین انجام فرآیند پاک‌سازی سرمایه، با استفاده از ابزار نظارتی و هدایت‌گر راهبری (حاکمیت) شرکتی و طراحی سازوکار هیأت نظارت شرعی، امکان‌پذیر است. در این راه ضرورت تدوین مقررات و استانداردهای حسابداری و حسابرسی مورد تأیید خبرگان قرار گرفت. در این تحقیق، سرمایه پاک و مباحث مربوط به آن منحصر به اظهار داوطلبانه و در اشخاص حقیقی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Conceptual Model of Clean (Pak) Investment, with Emphasis on the Corporate Governance in an Islamic Approach

نویسندگان [English]

  • Ali Sadeghipour 1
  • Saeed Farahani Farhad 2
  • Reza Golami Jamkarani 3

1 Graduate Student of Accounting, Islamic Azad University of Qom

2 Associate Professor, Faculty of Economics and Management, Qom University

3 Assistant Professor Islamic Azad University - Qom Branch

چکیده [English]

According to the explicit words of the Quran and Hadith, payment of religious obligations, especially Zakat and Khums, by community members can, in addition to the distribution of wealth among needy people and reduction in poverty and social gaps, purify people and their property. On the other hand, one of the most common sources of acquiring wealth is to employ financial capital in the modern corporate-based economy. If investment and acquiring profits are done through clean (pak) capital, the possession of profits by investors is Halal (permitted). So, in this article, we define Pak capital, and express the strategy to achieve it and the role of corporate governance in this regard. To do this, by studying the theoretical basis and the data obtained from submitted questionnaires, using interpretive and analytical methods and logical inference, an ultimate conceptual model was designed. The final questionnaire was distributed among religious experts and academics and then the comments of 71 experts were gathered and analyzed. This was done by SPSS software. The findings of this research indicate that there is a consensus on the definition of Pak capital and the strategy to achieve it. The existing regulatory and directional tool in corporate governance and Shariah Supervisory Board make the purification of capital possible. To achieve this, the necessity of regulating and codifying accounting and auditing has been confirmed by experts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pak Capital
  • Pak Investment
  • Zakat
  • khums
  • Corporate Governance in Islamic
  • approach
قرآن کریم.
استیگلیتز، جوزف (1391)، سقوط آزاد (بازارهای آزاد و افول اقتصاد جهانی)، مترجمان: محمدناصر شرافت‌جهرمی و رسام مشرفی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
انصاری، عبدالرحمن و مصطفی آخوندی (1380)، بررسی تاریخی و فقهی خمس و فتاوای حضرت امام خمینی(ره) و چهارده تن از مراجع تقلید، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
پیکتی، توماس (2013)، سرمایه در قرن بیست و یکم، مترجم: اصلان قودجانی، تهران: طرح نقد، چاپ اول.
تاری، فتح‌الله و سمیه جعفری (1393)، «تأثیر خمس بر مصرف و سرمایه‌گذاری رهیافتی از الگوی کالدور» پژوهش‌های اقتصادی، شماره 55، صص 137-156.
تفضلی، فریدون (1376)، اقتصاد کلان، نظریه‌ها و سیاست‌های اقتصادی، تهران: نی.
توتونچیان، ایرج (1379)، پول و بانکداری اسلامی و مقایسه آن با نظام سرمایه‌داری،
تهران: توانگران.
ثقفی، علی (1393)، نظریه‌های حسابداری، تهران: انجمن حسابداری ایران و نشر ترمه.
جابری، علی‌اکبر (1389)، استانداردهای بانک‌ها و مؤسسات مالی اسلامی، تهران: مدیریت بررسی‌های فنی و حرفه‌ای سازمان حسابرسی، شماره 164.
چپرا، عمر و حبیب احمد (2002)، حاکمیت شرکتی در مؤسسات مالی اسلامی، مترجم: حسین میثمی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
حاج‌شیخی، امیر (1389)، کلیات خمس- خمس ارباح مکاسب، قم: راز نهان.
حر‌عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل‌الشیعه، قم: مؤسسه آل‌البیت.
حساس‌یگانه، یحیی (1391)، فلسفه حسابرسی، تهران: علمی و فرهنگی.
دشتی، محمد (1382)، تفسیر نهج‌البلاغه، قم: آل علی(ع)، نامه 25 و 26.
دیگان، آنرمن و جفری کریگ (1980)، تئوری حسابداری مالی، مترجم: علی پارساییان،
تهران: چشمه.
ریاضی، حامد و مصطفی ملکی (1388)، مبانی مدیریت سرمایه‌گذاری مالی، تهران: سایه‌ گستر.
زرگرنژاد، غلام‌حسین (1378)، تاریخ صدر اسلام، تهران: سمت.
شیلر، رابرت (1393)، رد پیشنهاد پیکتی، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 3208.
صادقی‌پور، علی، سعید فراهانی‌فرد و رضا غلامی‌جمکرانی (1395) «مدل مفهومی سرمایه‌گذاری پاک با تأکید بر راهبری شرکتی با رویکرد اسلامی» پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی قم واحد علوم تحقیقات.
عرب‌مازار‌ یزدی، محمد، سعید محسنی‌نیا و سیداحسان حسینی (1391)، «حسابداری در زمینه محاسبه خمس»، تهران: همایش ملی حسابداری ارزشی.
عظیمی‌دخت‌شورکی، سیدمحسن و غلامرضا مصباحی‌مقدم (1387)، مالیات اسلامی و توزیع آن، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
غلامی‌جمکرانی، رضا، هاشم نیکومرام و فریدون رهنمای‌رودپشتی (1392)؛ «ضرورت چارچوب نظری گزارشگری مالی با رویکرد اسلامی از منظر خبرگان حرفه‌ای و دانشگاهی»، تحقیقات مالی اسلامی، شماره 5، 35-72.
فراهانی‌فرد، سعید (1386)، نگاهی به فقر و فقرزدایی از دیدگاه اسلام، تهران: کانون
اندیشه جوان.
فرگوسن، نیال (1392)، برآمدن پول - تاریخ مالی جهان، مترجم: شهلا طهماسبی،
تهران: پژواک.
فرزانی، حجت‌اله و مجتبی مرتضی‌زاده (1391)، «نگاهی دیگر به اصول حاکمیت شرکتی متعارف از منظر اسلام»، تهران: همایش ملی حسابداری ارزشی.
متوسلی، محمود، جعفر عبادی و محمود مشهدی‌احمد (1390)، «اقتصاد ارتدکس مطالعه‌ای در معنا، مفهوم و ویژگی‌های آن»، تحقیقات اقتصادی، شماره 97، صص 171-201.
محسنی‌گرگانی، احمد (1380)، زکات در اسلام، تهران: پیام مهدی(ع).
مرعشی‌نجفی، سیدشهاب‌الدین (1368)، توضیح المسائل، قم: کتابخانه عمومی مرعشی نجفی.
مکارم‌شیرازی، ناصر (1380)، برگزیده تفسیر نمونه، قم: دارالکتاب الاسلامیه، جلد دوم.
مکارم‌شیرازی، ناصر (1391)، توضیح المسائل، قم: امام علی بن ابی‌طالب(ع)، چاپ 47.
میرمعزی، سیدحسین (1384)، اقتصاد کلان با رویکرد اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
نجفی، ابراهیم، سدیدی، مهدی و یحیی حساس‌یگانه (1390) دکترین حسابداری در اسلام، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
نمازی، حسین و یدالله دادگر (1390)، اقتصاد متعارف، اقتصاد ارتدکس و اقتصاد اخلاق مدار، تهران: شرکت سهامی.
ورهرامی، ویدا، جابر لایق‌گیلگو و وحید لایق‌گیلگو (1395)، «تأثیر زکات بر توزیع درآمد در ایران طی سال‌های 1380 – 1390»، جستارهای اقتصادی، شماره 25، صص 9-26.
همت‌فر، محمود، محمد اصلانی و فاطمه لطفعلیان (1391)، «الگوی حاکمیت شرکتی اسلامی»، حسابرس، شماره 59، صص 116-124.
http://www.halalworldinstitute.org
http://www.alef.ir
  • تاریخ دریافت: 08 بهمن 1395
  • تاریخ بازنگری: 09 بهمن 1395
  • تاریخ پذیرش: 25 خرداد 1396