ریشه‌یابی چالش‌ها‌ی استفاده از عقود مشارکتی در نظام بانکداری جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار گروه مالی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری رشته علوم اقتصادی دانشگاه تهران

چکیده

بررسی چالش‌ها‌ی پیش روی بانکداری بدون ربا، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که محققان و متفکران به آن می‌پردازند. به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران، یکی از چالش‌ها‌ی اصلی که نظام بانکداری کشور با آن مواجه است، عدم تطبیق نحوۀ اجرای عقود مشارکتی در بانک‌ها‌ با شکل فقهی عقود مشارکتی است. بدین معنا که در مقام اجرا، آنچه در بانک‌ها‌ به اسم عقود مشارکتی در حال اجراست، بسیار متفاوت است از آنچه که شارع به نام مشارکت معرفی می‌کند. مقاله حاضر پس از عنوان کردن قابلیت‌های ساختاری و کارکردی بانک‌ها و تطابق آن با الزامات شرعی، قانونی و اجرایی عقود مشارکتی این فرضیه را بررسی می‌نماید که ریشۀ اصلی این چالش در این است که بانک به‌عنوان یک ظرف توان گنجایش عقود مشارکتی به‌عنوان مظروف را ندارد. بانک در بعد خرد و کلان اقتصادی دارای وظایف و ویژگی‌ها‌یی است که اجرای عقود مشارکتی با آن‌ها‌ سازگاری ندارد و الزام به این امر هم بانک‌ها را در اجرای وظایف ذاتی خود با مشکل مواجه می‌سازد و هم موجبات اجرای ناقص این عقود را فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

in the Banking System of Islamic Republic of Iran Root Cause Analysis of Challenges of Musharakah Contracts

نویسندگان [English]

  • Mohammad Talebi 1
  • Hsaan Kiaee 2

1 Assistant Professor at Department of Finance, Faculty of Islamic Education and Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.

2 PhD student in Economics, University of Tehran

چکیده [English]

Examining the challenges of Islamic banking is one of the subjects which have been addressed by Islamic scholars in recent years. Many researchers believe that one of the main challenges of Islamic banking system in Iran is the deviation of what banks practice in the name of Musharakah contracts from original Musharakah which have been introduced by Shariah. This paper, after pointing out the structural and operational capabilities of a bank in the economic system, examines this hypothesize that bank, as one part of economic system, could not tolerate the Shariah requirements of original Musharakah contracts. Applying the real form of Musharakah contracts causes banks to be inefficient while doing their roles in the micro and macro level of economic system. So, insisting to use Musharakah contracts, makes Islamic banks change them in a way that they could apply no matter how far the contracts are different from their original form.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • islamic banking
  • challenges of musharakah contracts
  • musharakah
  • mudarabah
اقبال، منور، احمد، اوصاف و خان، طریق‌الله (1387)، چالش‌های پیش روی بانکداری اسلامی، ترجمه حسین میسمی و مسلم بمانپور، دانشگاه امام صادق(ع) و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
ایروانی، محمدباقر (1383)، دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی، قم.
توتونچیان، ایرج (1381)، «آیا بانکداری ایران اسلامی است؟»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال دوم، شماره 6.
صمصامی، حسین و داودی، پرویز (1389)، به‌سوی حذف ربا از نظام بانکی از نظریه با عمل، دانایی توانایی.
علامه حلی، حسن بن یوسف (بی‌تا)، ترجمه و شرح تبصرة المتعلمین فی احکام الدین، ترجمه اب‍وال‍ح‍س‍ن ‌ش‍ع‍ران‍ی‌، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع).
موسویان، سید عباس (1389)، اصلاح قانون و الگوی عملیاتی بانکداری بدون ربا، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
 
Dar, Humayon A. and Presley, John R. (2000), "Lack of Profit and Loss Sharing in Islamic Banking: Management and Control Imbalances", International Journal of Islamic Finance, 2(2): 3-18.
Iqbal, M. & Molyneux P. (2005), "Thirty Years of Islamic Banking: History, Performance and Prospects", Islamic Economic 19, 1, 37-39.
Iqbal, Zamir and Mirakhor, Abbas (2007), An Introduction to Islamic Finance: Theory and Practice, Chichester: John Wiley & Sons, Inc.
Khan, Tariqullah & Ahmed, Habib (2001), "Risk Management: An Analysis of Issues in Islamic Financial Industry", Occasional Paper, No.5, Jeddah: Islamic Research and Training Institute, Islamic Development Bank.
Malik, Muhammad Shaukat & Mustafa, Ali Malik and Waqas (2011), "Controversies that Make Islamic Banking Controversial: An analysis of issues and challenges", American Journal of Social and Management Science, 2(1): 41-46
Siddiqui, M. N. (2006), "Islamic Banking and Finance in Theory and Practice: A Survey of State of the Art", Jeddah Journal of Islamic Economics Studies, Islamic Research and Training Institute, Islamic Development Bank, 13, 2, 29-42.
The Islamic Funds & Investments Report 2010, by Earnest & Young, available at:
Usmani, T. (2008), "Isalmic Finance: Musharakah & Mudarbah", Journal of Islamic Banking and Finance, 25, 3, 41-53.
دوره 1، شماره 2 - شماره پیاپی 2
اردیبهشت 1391
صفحه 37-55
  • تاریخ دریافت: 28 بهمن 1390
  • تاریخ بازنگری: 14 خرداد 1391
  • تاریخ پذیرش: 14 تیر 1391