نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بازار سرمایه اسلامی)

نویسندگان

• علی امیرشاهی ¹
• محمد توحیدی ²
• مهدی جم‌جاه ³

¹ گروه مالی و بانکداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، علامه طباطبایی (ره)، تهران، ایران.

² عضو هیأت علمی، گروه مدیریت مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام، تهران، ایران

³ گروه مالی، دانشگاه امام صادق(علیه السلام)، تهران، ایران

چکیده

شرکت‌های با هدف تملک (SPACs) به‌عنوان یکی از ابزارهای نوین مالی، در سال‌های اخیر به‌عنوان جایگزینی سریع، منعطف و کم‌هزینه برای عرضه اولیه عمومی سنتی در بازارهای سرمایه بین‌المللی مطرح شده‌اند. این نوع شرکت‌ها، شرکت‌های پوسته ای هستند که با هدف جذب سرمایه عمومی و ادغام یا تملک شرکت‌های خصوصی در آینده تأسیس می‌شوند. توسعه این شرکت‌ها در بازار سرمایه ایران می‌تواند ضمن تسهیل دسترسی شرکت‌های غیربورسی به منابع مالی، موجب توسعه عمق بازار سرمایه، افزایش شفافیت و تقویت تأمین‌مالی تولید شود. با توجه به برخی مشخصه‌های شرکت‌های با هدف تملک مانند وجود فاصله زمانی بین تأمین‌مالی و اجرای معامله، فقدان شرکت هدف در زمان عرضه اولیه و نقش واسطه‌گرانه SPAC در فرآیند تملک، پرسش‌هایی را درباره انطباق آن با ضوابط فقه امامیه به‌ویژه در چارچوب بازار سرمایه جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌سازد. این پژوهش با هدف امکان‌سنجی فقهی اجرای SPACها در بازار سرمایه ایران، با رویکرد کیفی و به‌روش چندمرحله‌ای انجام شده است. ابتدا منابع اصیل فقهی تحلیل و شاخص‌های شرعی استنباط شد. سپس، این شاخص‌ها در جلسات گروه کانونی بررسی و نهایی گردید. در مرحله بعد، داده‌های میدانی از طریق پرسش‌نامه تخصصی میان ۲۶ نفر از خبرگان فقه مالی گردآوری و با روش آماری تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد با رعایت موازین فقهی امکان پیاده‌سازی SPACها در بازار سرمایه ایران وجود دارد و اکثریت خبرگان نیز مشروعیت اجرای آن را بدون نیاز به تغییر بنیادین تأیید کردند. بر این اساس، SPACها ظرفیت تبدیل‌شدن به ابزاری مشروع و کارآمد در بازار سرمایه ایران را دارا هستند.

کلیدواژه‌ها

• شرکت‌های باهدف تملک
• امکان‌سنجی فقهی
• عرضه عمومی سهام
• شرکت‌های خصوصی
• بازار سرمایه

موضوعات

• بازار سرمایه اسلامی

عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential Analysis of Initial Public Offerings through Special Purpose Acquisition Companies (SPACs) in Iran's Capital Market

نویسندگان [English]

• Ali Amirshahi ¹
• Mohammad Tohidi ²
• Mahdi Jamjah ³

¹ Department of Finance and Banking, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

² Faculty Member, Department of Financial Management, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

³ .Department of finance, Imam Sadiq(PBUH) University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Special Purpose Acquisition Companies (SPACs) have recently emerged as a fast, flexible, and cost-effective alternative to traditional initial public offerings (IPOs) in international capital markets. These shell companies are established with the aim of raising public funds and subsequently merging with or acquiring private companies. The development of SPACs in Iran's capital market could facilitate access to financial resources for non-listed companies, deepen the market, enhance transparency, and strengthen production financing. However, certain characteristics of SPACs—such as the time gap between capital raising and deal execution, the absence of a target company at the time of the IPO, and the intermediary role of the SPAC in the acquisition process—raise questions regarding their compatibility with the principles of Islamic jurisprudence, particularly within the framework of the capital market of the Islamic Republic of Iran. This study aims to assess the feasibility of implementing SPACs from a Shariah perspective in Iran’s capital market, using a qualitative, multi-stage approach. First, primary Islamic jurisprudential sources were analyzed to extract relevant Shariah criteria. These criteria were then reviewed and finalized through focus group discussions. In the next phase, field data were collected via a specialized questionnaire administered to 26 experts in Islamic financial jurisprudence and analyzed using statistical methods. The findings indicate that, provided Shariah principles are observed, the implementation of SPACs in Iran’s capital market is feasible. Moreover, a majority of experts affirmed the legitimacy of SPACs without the need for fundamental structural changes. Therefore, SPACs have the potential to become a legitimate and effective instrument in Iran's capital market.

کلیدواژه‌ها [English]

• Special Purpose Acquisition Companies (SPACs)
• Jurisprudential Feasibility
• Public Share Offering
• Private Companies
• Capital Market