نوع مقاله : علمی - پژوهشی (ابزارهای تأمین مالی اسلامی)

نویسندگان

• محمدمهدی عسکری ¹
• محمدمهدی کارگزار ²
• حسن همتی ³

¹ استاد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

² دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم اقتصادی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام ، تهران، ایران

³ دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

در جهان کنونی یکی از مهمترین دغدغه‌های بنگاه‌های اقتصادی مقوله‌ی تامین مالی است. در کشورهای مسلمان، تامین مالی اسلامی در قالب اوراق اسلامی (صکوک) انجام می‌پذیرد. صکوک متناسب با نوع نیازمندی نهاد متقاضی، انواع مختلفی دارد. در فرایند انتشار این اوراق، ارکان مختلفی دخیل هستند که هرکدام وظیفه‌ای مشخص را جهت بهینه‌سازی این فرایند برعهده دارند. بدین ترتیب در فرایند مذکور هرکدام از ارکان به نوعی ریسک‌هایی را متحمل می‌شوند. در پژوهش حاضر به بررسی این ریسک‌ها و همچنین رتبه‌بندی ریسک اعتباری که هریک از ارکان انتشار در فرایند مربوطه می‌پذیرند، پرداخته شد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات از نوع تحقیقات توصیفی پیمایشی و از شاخه میدانی است. روش تجزیه و تحلیل مطالعه حاضر با استفاده از روش تاپسیس می‌باشد. گردآوری اطلاعات در مرحله اول از طریق روش کتابخانه‌ای و مراجعه به اسناد و مدارک موجود و در مرحله دوم میدانی می‌باشد. اطلاعات و داده‌های خام مورد نیاز از طریق پرسشنامه جمع آوری گردید. یافته‌ها نشان داد که بصورت میانگین در مورد تمام انواع اوراق، رکن بانی در فرایند انتشار صکوک بیشترین ریسک اعتباری را دارد و رکن بازارگردان در این فرایند کمترین ریسک را دارد. همچنین از نتایج اصلی بدست آمده می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در بین تمام حالت‌های موجود بین اوراق و ارکان، در اوراق مشارکت بیشترین ریسک اعتباری برای رکن بانی و در اوراق مرابحه کمترین ریسک برای رکن بازارگردان وجود دارد. از نتایج این پژوهش می‌توان در سیاست گذاری‌های مربوط به نگارش دستورالعمل‌های انتشار اوراق تامین مالی اسلامی و همچنین نحوه‌ی اعتبارسنجی، اخذ و شیوه‌ی ضمانت ارکان مربوط به انتشار این اوراق با توجه به نوع آن اوراق، بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها

• ابزارهای مالی اسلامی
• تسهیم ریسک
• مدیریت ریسک
• صکوک

موضوعات

• علمی - پژوهشی (ابزارهای تأمین مالی اسلامی)

عنوان مقاله [English]

Evaluation and Prioritization of Islamic Financial Instruments (Sukuk) in Iran with a Focus on Risk Sharing

نویسندگان [English]

• Mohammad Mahdi Askari ¹
• Mohammad Mahdi Kargozar ²
• Hassan Hemmati ³

¹ Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

² Master's graduate in Economic Sciences from Imam Sadiq University , Tehran, Iran

³ Master's student in Economic Sciences at Imam Sadiq (A.S.) University

چکیده [English]

In today's world, one of the most significant concerns for economic enterprises is financing. In Muslim countries, Islamic financing is conducted through Islamic bonds known as sukuk. Sukuk come in various types, tailored to the specific needs of the issuing entity. Multiple stakeholders are involved in the issuance process of these bonds, each with a defined role to optimize the process. Consequently, each stakeholder assumes certain risks throughout this process. This study examines these risks and ranks the credit risk each stakeholder incurs during the sukuk issuance process. The research is applied in nature and utilizes a descriptive survey method for data collection, falling under the category of field studies. The analysis method for this study is TOPSIS. Data collection was conducted in two phases: initially through library research and reviewing existing documents, and subsequently through field research. The necessary raw data was gathered via questionnaires. The findings indicated that, on average, for all types of bonds, the originator bears the highest credit risk in the sukuk issuance process, while the market maker bears the lowest risk. Additionally, it was found that among all scenarios involving different types of bonds and stakeholders, in participation bonds, the originator bears the highest credit risk, whereas, in Murabaha bonds, the market maker bears the lowest risk. The results of this study can be utilized in policymaking for drafting guidelines on the issuance of Islamic financial bonds and the methods for credit evaluation, securing guarantees, and assessing the stakeholders involved in the issuance process based on the type of bond.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic financial instruments
• risk sharing
• risk management
• sukuk