نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بازار سرمایه اسلامی)

نویسندگان

• محمدحسین شریعتی نیا ¹
• حسین Hasanzadeh ²
• محمدعلی رضایی ³
• پویا احمدی ⁴
• مهدی صادقی شاهدانی ⁵

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مالی دانشگاه امام صادق

² عضو هیات علمی گروه مالی دانشگاه امام صادق

³ دانشجوی ارشد مدیریت مالی دانشگاه امام صادق

⁴ دانشجوی مالی دانشگاه امام صادق

⁵ عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق

چکیده

چندی است که در بازار سرمایه جمهوری اسلامی ایران امکان پنهان‌سازی سفارشات و یا طراحی بازارهایی بدون آشکارسازی مظنه‌های موجود در دو طرف بازار به‌عنوان یکی از خدمات پرکاربرد کارگزاری و نیز یکی از راه‌حل‌های نهاد ناظر برای جلوگیری از معاملات تقلیدی و اثرات گله‌ای مطرح شده است؛ هدف از پژوهش کنونی ارائه تصویر کاملی از معاملات تاریک (چه در شبکه‌های معاملاتی غیرشفاف (استخرهای تاریک) و چه با استفاده از سفارش‌های پنهان) در بازارهای سهام و تبیین نکات و ملاحظات تنظیم‌گری مبتنی بر شریعت دررابطه‌با موضوع پنهان‌سازی سفارش‌ها و مظنه‌ها در بازارهای سهام امروزی بوده است. پژوهش حاضر یک پژوهش آمیخته است که با توصیف موضوع و تحلیل مالی، تنظیمی و فقهی آن مخاطب را به درک کاملی از ملاحظات بازاری و شرعی هر یک از الگوهای تنظیمی و رویکردهای سیاستی در تعامل با شبکه‌های معاملاتی غیرشفاف و معاملات تاریک می‌رساند. در پایان پژوهش نیز علاوه بر ارائه یک رتبه‌بندی از انواع الگوهای تنظیمی در این حوزه با استفاده از یکی از آزمون‌های ناپارامتریک آماری (فریدمن)، پیشنهادهای سیاستی متنوعی با هدف بهینه‌سازی سیاست‌های نهاد ناظر بازارهای سرمایه اسلامی در تعامل با استخرهای تاریک و سفارش‌های پنهان، مطرح می‌شود. دررابطه‌با انواع الگوهای تنظیمی در حوزه پنهان‌سازی سفارشات به نظر می‌رسد چه از منظر کارایی بازار و چه با معیارهای مبتنی بر شریعت، اولویت با الگوهای شفاف است و توسعه الگوهای تاریک با برخی قواعد فقهی یادشده تعارضات جدی دارد؛ اما دررابطه‌با الگوهای تنظیمی در حوزه تاریک‌سازی بازارها نیز قاعده ممنوعیت غرر ملاحظات و محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کند؛ البته با اعمال برخی تغییرات ساختاری جزئی که در بخش پیشنهاداتِ پایان پژوهش ذکر شده به نظر می‌رسد بتوان بسیاری از ملاحظات یادشده را جهت توسعه مشروع معاملات و بازارهای تاریک با هدف جلوگیری از اثرات بازار مخرب، معاملات تقلیدی و رفتارهای توده‌ای مرتفع نمود.

کلیدواژه‌ها

• شفافیت پیش از معاملات
• معاملات تاریک
• استخرهای تاریک
• سفارشات پنهان (کوه یخ)
• تنظیم‌گری مبتنی بر شریعت

موضوعات

• علمی - پژوهشی (بازار سرمایه اسلامی)

عنوان مقاله [English]

analyzing the most effective strategies for regulators to address dark trading in Islamic capital markets

نویسندگان [English]

• MOHAMMAD HOSSEIN shariaty nia ¹
• Hossein hasanzadeh ²
• MohammadAli Rezaei ³
• Pouya Ahmady ⁴
• Mahdi Sadeghi Shahdani ⁵

¹ M.A. student of ISU

² faculty member of ISU

³ Finance student at ISU

⁴ finance student at ISU

⁵ faculty member of ISU

چکیده [English]

The current research aims to provide a comprehensive picture of dark trading (both in opaque trading networks (dark pools) and through hidden orders) in stock markets and to elucidate the regulatory considerations based on Sharia regarding the issue of order and quote concealment in today’s stock markets. This research is a mixed-method study that, through describing the subject and analyzing its financial, regulatory, and jurisprudential aspects, leads the audience to a complete understanding of the market and Sharia considerations of each of the regulatory patterns and policy approaches in interaction with opaque trading networks and dark trading. At the end of the research, in addition to providing a ranking of the various regulatory patterns in this area using one of the non-parametric statistical tests (Friedman), diverse policy suggestions are proposed to optimize the policies of the regulatory authority of Islamic capital markets in interaction with dark pools and hidden orders. Regarding the types of regulatory patterns in the area of order concealment, it seems that both from the perspective of market efficiency and based on Sharia criteria, the priority lies with transparent patterns, and the development of dark patterns conflicts seriously with some of the mentioned jurisprudential rules; however, regarding the regulatory patterns in the area of market darkening, the prohibition of Gharar creates considerations and limitations; although with some minor structural changes mentioned in the suggestions section at the end of the research, it seems that many of the mentioned considerations can be addressed to develop legitimate dark trading and markets to prevent harmful market effects, imitation trading, and herd behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

• Pre-Trade Transparency
• Dark Trading
• Dark Pools
• Hidden (Iceberg) Orders
• Sharia-Compliant Regulation