طراحی الگوی تجهیز و تخصیص منابع شرکت‌های لیزینگ جمهوری اسلامی ایران در چارچوب فقه امامیه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (نهادهای مالی اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت مالی، گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

شرکت‌های لیزینگ در جهان از روش‌های متنوعی جهت تأمین و تخصیص منابع استفاده می‌نمایند ولی در جمهوری اسلامی ایران این روش‌ها کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد. این روش‌ها برای اینکه قابلیت کاربرد در شرکت‌های لیزینگ داخلی را داشته باشند ابتدا باید از منظر ابعاد فقهی مورد واکاوی قرارگرفته و درصورتی‌که مورد تأیید واقع شدند، ابعاد اقتصادی آن نیز بررسی‌شده تا در صورت قابلیت کاربرد در محیط اقتصادی کشور مورداستفاده شرکت‌های لیزینگ قرار گیرند.
در این مقاله پس از احصاء روش‌های تجهیز و تخصیص منابع در شرکت‌های لیزینگ در دنیا، به بررسی زوایای فقهی هرکدام از روش‌ها پرداخته‌شده و پس‌ازآن با استفاده از نظرات خبرگان فقه اقتصادی و با استفاده از روش اجتهاد چندمرحله‌ای، مبانی فقهی کاربرد این روش‌ها مورد تأیید واقع گردیده‌اند. پس‌ازآن با استفاده از نظرات خبرگان صنعت، شرایط کارایی این ابزارها در محیط اقتصادی کشور مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. در ادامه معیارهایی که برای استفاده از روش‌های فوق در ترکیب تجهیز و تخصیص منابع این شرکت‌ها موردتوجه قرار گیرد با مصاحبه از خبرگان صنعت استخراج گردید و در نهایت با استفاده از روش انفیس به ارائه مدلی جهت طراحی الگو برای شرکت‌های لیزینگ ایران پرداخته شده است. یافته‌های تحقیق عبارتند از: احصاء روش‌های تجهیز و تخصیص منابع شرکت‌های لیزینگ، اعتبارسنجی فقهی این روش‌ها، اعتبارسنجی مالی آن‌ها، استخراج معیارهای لازم جهت طراحی الگو و در نهایت ارائه الگو برای شرکت‌های لیزینگ.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing a Model for Equipping and Allocating Resources of Iranian Leasing Companies in the framework of Imamiyah Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mehdi Dejdar 1
  • Adel Azar 2

1 PhD Student in Financial Management, Department of Finance, Islamic Studies and Management Faculty, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Leasing companies in the world use various methods to equip and allocate resources, but in Iran these methods are less considered. In order for these methods to be applicable in domestic leasing companies, they must first be analyzed jurisprudentially and if approved, their economic dimensions are also to be examined so that they could be used by leasing companies if, of course, they fit in the economic environment of the country.
   In this research, after enumerating the methods of equipping and allocating resources in leasing companies in the world, the jurisprudential details of each method are studied and then following the opinions of economic jurisprudence experts and the multi-stage ijtihad method, the application of these methods have been approved. Furthermore, by using the industry experts’ opinions, the efficiency conditions of these tools in the economic environment of the country have been evaluated. Afterwards, the criteria for using the above methods in the structure of equipping and allocating these companies' resources have been extracted by interviewing industry experts, and finally, with the use of ANFIS method a model for Iranian leasing companies has been presented. The research findings indicate the enumeration of methods of equipping and allocating resources of leasing companies, jurisprudential validation of these methods, their financial validation, extraction of the necessary criteria for designing a model and finally presentation of a model to leasing companies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leasing
  • Resource Equipping
  • Resource Allocation
  • Multi-Stage Ijtihad
  • Fuzzy Inference System
قرآن کریم )ترجمه آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی)
انصاری، مرتضی بن محمد امین (1389). المکاسب (جلد 1). قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
بجنوردی، سید محمدحسن (1377). القواعد الفقهیه. قم: الهادی.
بهبهانی، وحید (1205ق). الرسائل‌الفقهیه. قم: موسسه العلامه المجدد الوحید البهبهانی.
حرعاملی، محمد بن حسن (1403ق). وسائل الشیعه (چاپ پنجم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حسینی حائری، کاظم (1423ق). فقه العقود (جلد 1). قم: مجمع الفکر الاسلامی.
حسینی مراغی، سید میر عبد الفتاح (1417ق). العناوین الفقهیه (جلد 2). قم: التابعة لجماعة المدرسین.
حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1420ق). تحریرالاحکام. قم: موسسه الامام الصادق(ع).
سازمان بورس اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (1378). مجموعه قوانین و مقررات. تهران: سازمان بورس اوراق بهادار.
شهید اول، شمس‌الدین محمد بن مکی (1414ق). اللمعه الدمشقیه (جلد 2). قم: دارالفکر.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1413ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (جلد 1). قم: التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.
رادپور، میثم؛ و وکیلی‌نیا، زهرا (1393). تأمین مالی شرکت‌های لیزینگ از طریق تبدیل به اوراق بهادار کردن قراردادهای واسپاری. تهران: مجموعه مقالات همایش لیزینگ کار آفرینی و توسعه اقتصادی.
رهنمای رودپشتی، فریدون؛ سرشار، مهدی‌یار؛ و میرطاهر، سیدمحمدجواد (1395). اوراق بهادارسازی دارایی‌ها در صنعت لیزینگ. فصلنامه دانش سرمایه‌گذاری، 5(18)، 35-50.
طوسی، محمد بن حسن (1390). المبسوط فی فقه الامامیه (جلد 1). تهران: مکتبه المرتضویه.
عین‌آبادی، جواد (1391). صنعت لیزینگ در ایران و جهان (محدودیت‌ها، موانع و راهکارها). تهران: نیاز دانش.
فیضی، غلام‌نبی؛ و درزی، علی (1393).بررسی حقوقی روابط اطراف قرارداد تأمین مالی فاکتورینگ. فصلنامه پژوهش حقوقی خصوصی، 2(6)، 109-137.
گلستانی، مهدی (1389). اوراق (ﺻﮑﻮک) اﺟﺎره اﺑﺰاری ﻧﻮﯾﻦ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﻟﯿﺰﯾﻨﮓﻫﺎ. ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ و سیاست‌های اقتصادی، 1(9 و 10)، 37-54.
مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران (1376). قانون اوراق مشارکت مصوب 30/06/1376.
مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران (1384). قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر ماه 1384.
مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران (1388). قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی مصوب 25/09/1388.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1421ق). البیع. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1379). تحریر الوسیله (جلد 1). قم: دارالعلم.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1381). شرایع الاسالم (جلد 1)، تهران: دانشگاه تهران.
مسگریان حقیقی، داود؛ قادری کنگاوری، صادق؛ و ابراهیم اژدری، رضا (1395). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل کلیدی موفقیت صنعت لیزینگ در کشور. تهران: چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت استراتژیک.
مسیح‌زاده، انسیه (1389). بررسی لیزینگ سنتی (چاپ اول). تهران: علم و دانش.
معصومی‌نیا، غلامرضا (1389). ابزارهای مشتقه: بررسی فقهی و اقتصادی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (1411ق). القواعد الفقهیه (جلد 1). قم: امام علی بن ابیطالب(ع).
موسویان، سیدعباس (1385). بررسی فقهی و حقوقی شرکت‌های لیزینگ. فصلنامه اقتصاد اسلامی. 6(22)، 75-92.
موسویان، سیدعباس؛ و بهاری قراملکی، حسن (1391). مبانی فقهی بازار پول و سرمایه (چاپ اول). تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.
موسویان، سیدعباس؛ و تاجمیرریاحی، حامد (1397). روش تحقیق جامع طراحی ابزارهای مالی اسلامی. فصلنامه اقتصاد اسلامی. 18(69)، 17- 51.
میری، سیدحسین؛ و حبیبی، پیمان (1384). بررسی تطبیق لیزینگ در چرخه اعتباری کشور. مجموعه مقالات پانزدهمین کنفرانس سالانه سیاست‌های پولی و ارزی. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی.
نراقی کاشانی، احمد بن مهدی بن ابوذر (1417ق). عوائدالایام. قم: بوستان کتاب.
یارمحمدی، رضا؛ خوانساری، رسول؛ و ملیحی، سید محمدحسن (1396). دست‌نامه صکوک: راهنمایی برای ساختاردهی صکوک. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
Ainabadi, J., (1391). Leasing Industry in Iran and the World (Limitations, Obstacles and Solutions). Tehran: Niaz Danesh. (In Persian).
Ansari, M, bin M, A., (1389). Al-Makasab (Volume 1). Qom: World Congress honoring Sheikh Azam Ansari. (In Persian).
Bank Negara Malaysia., (2003). Shariah Contracts, Sharia Resolutions in Islamic Finance, Bank of Negara.
Behbahani, V., (1205 AH). Al-Rasaleh al-Fiqhiyyah. Qom: Al-Allameh Al-Mujjad Al-Wahid Al-Bahbahani Institute.
Bejnordi, S, M, H., (1377). Jurisprudence Rules. Qom: Al-Hadi. (In Persian).
Clarke P.S, (1996). Asset-Based Lending: The Complete Guide to Originating, Evaluating, and Managing Asset-Based Loans, Leasing and Factoring, Irwin Professional Publishing, Chicago.
Comptroller’s Handbook., (2018), “Lease Financing, Office of the Comptroller of the Currency”, Washington DC.
Cusmano, L., (2015). New Approaches to SME and Entrepreneurship Financing: Broadening the Range of Instruments, OECD Report.
Damir, R. V., & Aidar, Z. (2015). Leasing as a Factor of Economic Growth. Procedia Economics and Finance, 23, 839-845.
European Central Bank Report., (2015), “Non-Bank Financing for Euro Area NFCs During the Crisis”, European Central Bank.
Fabozzi, F. J., & Kothari, V. (2008). Introduction to Securitization. John Wiley & Sons.
Faizi, G, N; & Darzi, A., (2013). Legal Investigation of the Relationships Surrounding the Factoring Financial Provision Contract. Private Legal Research Quarterly, 2(6), 109-137. (In Persian).
Golestani, M., (2009). Bonds (Sukuk) for Leasing New Instruments to Secure Leasing Financial Company. Monthly Review of Economic Issues and Policies, 1(9 and 10), 37-54. (In Persian).
Haramali, M, bin H., (1403AH). Al-Wasal al-Shia (5th edition). Beirut: The Revival of Arab Heritage. (In Persian).
Hali, H, bin Y, bin M., (1420AH). Tahrir al-Hakam Qom: Institute of Imam al-Sadiq. (In Persian).
Hosseini Maraghi, S, , A (1417 AH). Al-Anaween al-Fiqhiyyah (Volume 2). Qom: Affiliated to Jamaat al-Madrasin.
Inter-American Development Bank,M (2016). Leasing and Factoring, Office of Evaluation and Oversight.
Hosseini Haeri, K., (1423AH). Jurisprudence of Contracts (Volume 1). Qom: Jamal al-Fikr al-Islami. (In Persian).
Islamic Republic of Iran Stock Exchange Organization., (1378). A Set of Rules and Regulations. Tehran: Stock Exchange Organization. (In Persian).
Makarem Shirazi, N., (1411 AH). Jurisprudence Rules (Volume 1). Qom: Imam Ali bin Abi Talib.
Masihzadeh, A., (1389). A Review of Traditional Leasing (First Edition). Tehran: Science and Knowledge. (In Persian).
Masouminia, G, R., (1389). Derivative Instruments: Jurisprudential and Economic Review. Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Thought. (In Persian).
Mesgarian Haghighi, D; Qadri Kangavari, S; & Ebrahim Azhdari, R., (2015). Identifying and Prioritizing the Key Success Factors of the Leasing Industry in the Country. Tehran: Fourth International Conference on Strategic Management. (In Persian).
Miri, S, H; & Habibi, P., (1384). Examining the Application of Leasing in the Credit Cycle of the Country. Proceedings of the 15th Annual Monetary and Exchange Policy Conference. Tehran: Research Institute of Money and Banking. (In Persian).
Mousavi Khomeini, S, R., (1421AH). Al-Bai Qom: Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini. (In Persian).
Mousavi Khomeini, S, R., (1379). Tahrir al-Wasila (Volume 1). Qom: Darul Alam. (In Persian).
Mohagheq Heli, J, bin H., (1381). Islamic Laws (Volume 1), Tehran: Tehran University. (In Persian).
Mousaviyan, S, A., (2015). Jurisprudence and Legal Review of Leasing Companies. Journal of Islamic Economics. 6(22), 75-92. (In Persian).
Mousaviyan, S, A; & Behari Qaramlaki, H., (2011). Jurisprudential Foundations of Money and Capital Markets (First Edition). Tehran: Imam Sadiq University, Peace be Upon Him. (In Persian).
Mousaviyan, S, A; & Tajmirriahi, H., (2017). A Comprehensive Research Method for the Design of Islamic Financial Instruments. Journal of Islamic Economics. 18(69), 51-17. (In Persian).
Naraghi Kashani, A, bin M, bin A., (1417 AH). My income. Qom: Bostan Kitab.
Nechaev, A. S., Zakharov, S. V., Barykina, Y. N., Vel'm, M. V., & Kuznetsova, O. N. (2022). Forming Methodologies to Improving the Efficiency of Innovative Companies Based on Leasing tools. Journal of Sustainable Finance & Investment, 12(2), 536-553.
Patton, W., (2007). Investing in Real Estate with Lease Options, Jojn Wiley Publication.
Pinto, J. M., & Pacheco, L. K. (2014). The Economics of Structured Leasing. Journal of Self-Governance & Management Economics, 2(3).
Radpur, M; & Vakilinia, Z., (2014). Financing of Leasing Companies Through the Securitization of Consignment Contracts. Tehran: Proceedings of Leasing Entrepreneurship and Economic Development Conference. (In Persian).
Rahnama Roodpashti, F; Sarshar, M; & Mirtaher, S, M, J., (2015). Securitization of Assets in the Leasing Industry. Investment Knowledge Quarterly, 5(18), 35-50. (In Persian).
Starodubtseva, A. (2017). Leasing as the Means of Equipment Financing: Comprehensive Assessment.
Shahid Sani, Z, al-Din bin A., (1413AH). Al-Ruda al-Bahiya in the Description of al-Lama' al-Damashkiyyah (Volume 1). Qom: Al-Taba Al-Ilam Al-Islami School. (In Persian).
Shahid Sani, S, M, bin M., (1414 AH). Al-Lama Al-Damashqiyyah (Volume 2). Qom: Dar al-Fekr.
The Islamic Council of the Islamic Republic of Iran (1376). Partnership Bonds Law Approved 06/30/1376. (In Persian).
The Islamic Council of the Islamic Republic of Iran (1384). Securities Market Law of the Islamic Republic of Iran Approved in December 2014. (In Persian).
The Islamic Council of the Islamic Republic of Iran (1388). The Law on the Development of New Financial Instruments and Institutions in Order to Facilitate the Implementation of the General Policies of Article 44 of the Constitution Approved on 25/09/2018. (In Persian).
Tousi, M, bin H., (2010). Al-Mabusut fi fiqh al-Umamiyah (Volume 1). Tehran: Al-Mortazawieh School. (In Persian).
World Leasing Yearbook., (2021), Euromoney Yearbooks, Part of Euromoney Trading Ltd.
Yarmohammadi, R; Khansari, R; & Malehi, S, M, H., (2016). Sukuk Handbook: a Guide to Structuring Sukuk. Tehran: Monetary and Banking Research Institute of the Central Bank of the Islamic Republic of Iran.
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22
اردیبهشت 1401
صفحه 595-658
  • تاریخ دریافت: 19 دی 1400
  • تاریخ بازنگری: 12 خرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 04 تیر 1401