نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

ارزیابی فقهی تأمین‌مالی‌‌جمعی مبتنی‌بر سهام

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (ابزارهای تأمین مالی اسلامی)

نویسنده

پژوهشگر مرکز رشد و دانشجوی دکتری مدیریت مالی، گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

تامین‌مالی‌جمعی به‌عنوان یکی از پدیده‌های نوظهور، سهم قابل‌توجهی در تأمین‌مالی کسب‌وکارها پیدا کرده و در حال پیشی‌گرفتن از روش‌های سنتی مثل سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز و فرشتگان کسب‌وکار است. مدل مبتنی‌بر سهام پیچیده‌ترین نوع تأمین‌مالی جمعی محسوب می‌شود که هم موردتوجه سکو‌های مختلف داخلی و بین‌المللی قرارگرفته و هم از جانب دولت‌ها و نهادهای سیاست‌گذار قوانین مستقلی برای آن نگاشته شده است. ازاین‌رو بررسی فقهی مدل عملیاتی سکو‌های فعال و معتبر برای به‌کارگیری این شیوه تأمین‌مالی در داخل کشور ضروری خواهد بود.
در خصوص ماهیت سهام عرضه ‌شده سه نظریه وجود دارد. اول: سهامداران شریک یکدیگر محسوب می‌شوند؛ دوم: سهامداران مالکیت مشاعی شرکت که یک شخصیت حقوقی مستقل است را در اختیار دارند؛ سوم: با یک پدیده مستحدث مواجه هستیم. بررسی فقهی فرآیندها بدون ارائه نظر مختار و با در نظر گرفتن هر سه نظریه صورت گرفت. رابطه بین سکو و کسب‌وکار و رابطه بین سکو و سرمایه‌گذار مبتنی‌بر قرارداد وکالت طراحی شد که در این صورت امکان فسخ قرارداد و اخذ کارمزد تحت‌عنوان حق‌الوکاله توسط سکو جایز است. همچنین امکان خریدوفروش سهام بر اساس هر سه نظریه با رعایت شرایط و ضوابط اشاره شده، جایز شمرده شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential Evaluation of Stock-Based Crowdfunding

نویسنده [English]

  • Mohamadhadi Habibollahi

Researcher of Rushd and Financial Management & PhD Student, Department of Finance, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

As one of the emerging phenomena, crowdfunding has made a significant contribution to business financing and is surpassing traditional methods such as venture capital and business angels. The stock-based model is considered the most complex type of crowdfunding which has received the attention of various domestic and international platforms, and independent laws have been written for it by governments and policy-making institutions. Therefore, the jurisprudential review of the operational model of active and reliable platforms will be necessary to apply this method of financing inside the country.
   There are three theories regarding the nature of the shares offered. 1- Shareholders are considered partners of each other; 2- The shareholders have the joint ownership of the company, which is an independent legal entity; 3- We are facing a new phenomenon. The jurisprudential review of the processes was done without presenting an independent opinion and considering all three theories. The relationship between the platform and the business and the relationship between the platform and the investor was designed based on a proxy contract by which it is permissible to terminate the contract and collect fees under the title of attorney's fees by the platform. Also, the possibility of buying and selling shares based on all three theories was considered permissible in compliance with the mentioned terms and conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crowdfunding
  • Equity-Based Crowdfunding
  • Equity Crowdfunding
  • Jurisprudence
  • Sharia
احمدزاده بزاز، سیدعبدالمطلب؛ محمدی، مرتضی؛ و مروارید،‌ محمدرضا (۱۳۹۹). تأملی فقهی و حقوقی در عین انگاری سهام شرکت‌های تجاری. دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی،‌ 12(22)، 31-59. DOI: 10.30513/cjd.2020.1117
پاسبان، محمدرضا؛ و بهشتی، ‌شقایق (۱۳۹۷). سهام بدون حق‌رأی و شرایط سلب و تحدید حق‌رأی سهام (با مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و انگلستان).‌ فصلنامه تحقیقات حقوقی، 22(86)، 99-118. DOI: 10.29252/lawresearch.22.86.99
شهیدی، سیدمرتضی جعفری؛ و خسروآبادی، نصرالله (۱۳۹۴).‌ بازپژوهی فقهی - حقوقی ماهیت اوراق سهام و قرارداد واگذاری آن، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 5(9)، 37-64. DOI: 10.30497/ifr.2015.1792
وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی‌‌ (١٣٩٣‌). مقدمه‌ای‌ بر تأمین مالی جمعی. تهران: معاونـت‌ وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی‌‌، معاونت توسعه اشتغال‌ و کارآفرینی، دفتر توسعه کارآفرینی.
زرندی، سعید؛ افشارپور، محسن؛ و عساکره، سجاد (1395). انقلاب تأمین‌مالی‌جمعی بستری برای تأمین مالی کسب‌وکارهای نوپا. تهران: بورس (وابسته به شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس).
سیداحمدی سجادی، سید علی (١٣٧٨). مقایسه شرکت مدنی و شرکت تجاری در حقوق ایران. فصلنامه مجتمع آموزش عالی قم، 1(4)، 135-159.
عبدی پورفرد، ابراهیم (١٣٩١). مباحث تحلیلی از حقوق تجارت. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
غمامی، مجید؛ و ابراهیمی، مریم (۱۳۹۱). ماهیت حقوقی سهام پذیرفته‌شده در بورس. دوفصلنامه حقوق تطبیقی،‌ 3(6)، 127-145.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان.
محمدی‌اقدم، سعید؛ و کریمی‌ریزی، مجید (1396). طراحی الگوی تأمین‌مالی‌جمعی مبتنی‌بر بدهی بانکی در چهارچوب الگوی بانکداری بدون ربا. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، 14(28). 173-204.
مراجع تقلید (1388). توضیح المسائل مراجع (جلد اول و دوم) (چاپ 16). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مصباحی‌مقدم، غلامرضا (۱۴۰۰). مجموعه صوت‌های درس خارج فقه بانکداری اسلامی، آرشیو شده در وبگاه مدرسه فقاهت https://eshia.ir/
موسوی خمینی، سیدروح‌الله (۱۴۱۶ق). توضیح المسائل. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
موسویان، سید عباس (1391). بازار سرمایه اسلامی (جلد اول) (چاپ اول). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
موسویان، سیدعباس؛ و بهاری قراملکی، حسن (1391). مبانی فقهی بازار پول و سرمایه. تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.
موسویان، سیدعباس؛ حسن‌زاده سروستانی، حسین؛ و نیکومرام، هاشم (۱۳۹۴). تحلیل سهام عادی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در جایگاه مبیع در عقد بیع براساس فقه امامیه. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 4(7)، 5-44.
نجفی جواهری، محمدحسن (1362). جواهرالکلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
یزدی، سید محمدکاظم (1428ق). العروه الوثقی (چاپ اول). قم: داوری.
Abdi Porfard, I., (1391). Analytical Topics of Commercial Law. Qom: University and District Research Institute. (In Persian).
Ahmadzadeh Bazaz, S, A; Mohammadi, M; & Marwarid, M, R., (2019). A Jurisprudential and Legal Reflection on the Analogy of Shares of Commercial Companies. Quarterly Journal of Civil Jurisprudence Teachings, 12(22), 31-59. DOI: 10.30513/cjd.2020.1117 (In Persian).
Constable, M, R; & Beheshti, S., (2017). Shares Without Voting Rights and the Conditions of Revocation and Limitation of Voting rights of Shares (with a Comparative Study in Iranian and English law). Legal Research Quarterly, 22(86), 118-99. DOI: 10.29252/lawresearch.22.86.99 (In Persian).
Ghamami, M; & Ebrahimi, M., (2011). The Legal Nature of Shares Admitted to The Stock Exchange. Quarterly Journal of Comparative Law, 3(6), 127-145. (In Persian).
Jafari Khosroabadi, N., & Shahidi, S. M. (2015). Legal and Juridical Restudy of the Nature of Stocks and the Contract of its Assignment. Islamic Finance Researches, 5(1), 37-64. doi: 10.30497/ifr.2015.1792 (In Persian).
Massolution, the Crowdfunding Industry Report., (2015).
Mesbahi Moghadam, G, R., (1400). The Audio Collection of Islamic Banking Jurisprudence Lessons, Archived on the Website of the Jurisprudence School https://eshia.ir/ (In Persian).
Ministry of Labor, Cooperation and Social Welfare (1393). An introduction to Collective Financial Provision. Tehran: Deputy Ministry of Labor, Cooperation and Social Welfare, Deputy Ministry of Employment and Entrepreneurship Development, Entrepreneurship Development Office.Mochkabadi, K., & Volkmann, C. K. (2020). Equity Crowdfunding: a Systematic Review of the Literature. Small Business Economics, 54, 75-118. (In Persian).
Mohagheq Hali, J, bin H., (1408AH). Islam's Laws in Matters of Halal and Haram. Qom: Ismailian. (In Persian).
Mohammadi-Aghdam, S; & Karimirizi, M., (2016). Designing a Crowdfunding Model Based on Bank Debt Within the Framework of the Usury-free Banking Model. Journal of Economic Studies, 14(28). 173-204. (In Persian).
Mousavi Khomeini, S, R., (1416AH). Explanation of the Issues. Tehran: Imam Khomeini Editing and Publishing Institute. (In Persian).
Mousaviyan, S, A., (2011). Islamic Capital Market (Volume 1) (First Edition). Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Thought. (In Persian).
Mousaviyan, S, A; & Behari Qaramlaki, H., (2011). Jurisprudential Foundations of Money and Capital Markets. Tehran: Imam Sadiq University, Peace be Upon Him. (In Persian).
Mousaviyan, S, A; Hassanzadeh Sarvestani, Hossein; & Nikumram, H., (2014). Analysis of Ordinary Shares of Companies Admitted to the Tehran Stock Exchange in the Seller's Position in the Sale Contract Based on Imami Jurisprudence. Islamic Financial Research Quarterly, 4(7), 5-44. (In Persian).
Najafi Javaheri, M, H., (1362). Jawaharlal Kalam Tehran: Darul Kitab al-Islamiya. (In Persian).
References for Imitation (1388). Explanation of the References (Volumes I and II) (Edition 16). Qom: Islamic Publications Office. (In Persian).
Seyed Ahmadi Sajjadi, S, A., (1378). Comparison of Civil Company and Commercial Company in Iranian Law. Qom Higher Education Complex Quarterly, 1(4), 135-159. (In Persian).
Zarandi, S; Afsharpour, M; & Asakere, S., (2015). The Crowdfunding Revolution is a Platform for Financing Start-up Businesses. Tehran: Bors (affiliated to Bors Information and Services Company). (In Persian).
Yazdi, S, M, K., (1428AH). Al-Arwa Al-Waghti (First Edition). Qom: Arbitration. (In Persian).
https://sec.gov/
https://ifb.ir/
https://crowdfunding.com/
https://equitynet.com/
https://fundable.com/
https://wefunder.com
https://crowdcube.com/
https://dongi.ir
https://hamafarin.ir
https://halalfund.ir
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22
اردیبهشت 1401
صفحه 435-472
  • تاریخ دریافت: 07 مهر 1401
  • تاریخ بازنگری: 09 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 15 آذر 1401