نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

سواپ نکول اعتباری؛ تدقیقی در تمیز ماهیت آن از بیمه اعتبار و امکان‌سنجی فقهی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (ابزارهای تأمین مالی اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار 'گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

ریسک اعتباری به‌مثابه احتمال نکول بدهکار در پرداخت دیون، منجر به دست یازیدن طلبکاران به ابزاری جهت پوشش آن گردیده است. سواپ نکول اعتباری به‌عنوان یکی از اوراق مشتقه در شمار کارآمدترین ابزارهای مدیریت ریسک است. چه اینکه علاوه‌بر مدیریت ریسک، امکانی جهت رواج بازارهای ثانویه و تعمیق بازار سرمایه فراهم می‌آورد. بیمه اعتبار نیز گونه دیگری از ابزار مدیریت ریسک اعتباری است که در بسیاری از موارد با سواپ نکول خلط می‌گردد. تشبیه سواپ نکول اعتباری به بیمه اعتباری نه تنها در نظام حقوقی و فقهی ما که در حقوق غرب نیز ریشه دارد. با توجه به پذیرش شرعی بیمه در فقه اسلام، از این تشبیه به منظور توجیه فقهی و شرعی قرارداد سواپ نکول اعتباری استفاده گردیده است. در این پژوهش با تکیه بر شیوه توصیفی- تحلیلی و با روش کتابخانه‌ای، تلاش شده علاوه‌بر ترسیم مرزی میان این دو نهاد، ایرادات فقهی وارد شده بر سواپ نکول اعتباری نیز شرح گردیده و امکان پذیرش این عقد به‌عنوان یک عقد مستقل موردارزیابی واقع گردد. با این توضیح که تشخیص ماهیت سواپ نکول اعتباری، در سنجش صحت انعقاد چنین عقدی از منظر فقهی اثرگذار خواهد بود و این بحث از این حیث حائز اهمیت است که امکان پذیرش سواپ نکول از منظر شرع و مآلاً در بازار سرمایه ایران را نمایان می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Credit Default Swap: A Scrutiny of Differentiating its Nature from Credit Insurance and Sharia Feasibility Review

نویسندگان [English]

  • Diba Jafari 1
  • Mansour Amini 2

1 Ph.D. Student, Department of Private Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Department of Private Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Credit risk as a possibility of a debtor’s default in its obligations has led creditors to acquire some tools to cover it. Credit default swap as a derivative is one of the most effective risk management tools, because in addition to risk management, it provides an opportunity for the spread of secondary markets and the deepening of the capital market. Credit insurance is another type of credit risk management tool that is often confused with default swaps. Finding some homologies between credit insurance and credit default swap geos back to our legal and jurisprudential system as well as the Western law. Due to the acceptance of insurance in Islamic jurisprudence, these similarities have been used to justify credit default swap contract. In this research, an attempt has been made to draw a border between these two institutions. It should be noted that recognizing the nature of credit default swaps will affect the assessment of the validity of such a contract from a jurisprudential point of view, and this discussion is crucial as it shows the possibility of accepting credit default swaps in the Iranian capital market.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Credit Default Swap
  • Credit Insurance
  • Derivatives
  • Risk Coverage
  • Jurisprudence
اسماعیلی، حمیدرضا؛ ابهری، حمید؛ دنکوب، ابوالفضل؛ و آقایی بجستانی، مریم (1399). محدودیت‌های آزادی قراردادی از حیث نحوه تشکیل قراردادها. دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 12(22)، 57-80.
افشاری، زینب (1397). عقد بیمه و دیدگاه‌های نوین فقهی فقها درباره مشروعیت آن. دوفصلنامه معارف قرآن و عترت، 4(8)، 7-34.
الهی، مهدی؛ میرطاهر، سیدمحمدجواد؛ و باقریان، غزاله (1396). امکان‌سنجی فقهی سواپ بدهی- مالکیت برای بازار سرمایه ایران. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 17(67)، 173-201.
بیگدلی، عطالله (1394). حاکمیت اراده در فقه امامیه، نظام رومی- ژرمنی و حقوق ایران؛ درآمدی مبنایی فلسفی. دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، 21(41)، 125-150. Doi: 10.30497/law.2015.1770
تاری، جبار (1386). بیع کالی به کالی در فقه و حقوق ایران. فصلنامه کانون وکلای دادگستری، 2(7 و 8)، 27-44.
توحیدی، محمد (1392). طراحی مشتقه اعتباری تعهدات بدهی وثیقه دار براساس فقه امامیه در بانکداری بدون ربا. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 3(5)، 121-152. Doi: 10.30497/IFR.2013.1651
جعفری، دیبا (1399)، بیمه اعتبار تجاری راهکاری برای نجات شرکت‌های کوچک و متوسط در بحران کسب‌و‌کار ناشی از شیوع بیماری کرونا. فصلنامه مدیریت کسب‌و‌کار بین‌المللی، 3(10)، 173-192
چیت‌سازیان، مرتضی؛ و نوع پرور، مژگان (1395). قراردادهای موجل آتی در بورس اوراق بهادار. فصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، 5(17)، 27-80.
حبیب‌اللهی، محمدهادی؛ و ذاکرنیا، احسان (1397). بررسی امکان استفاده از سواپ نکول اعتباری در پوشش ریسک اعتباری صکوک. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، 15(29)، 95-120.
حسین‌زاده، جواد؛ و موسی‌زاده، فرنوش (1392). مقایسه قرارداد اختیار معامله با قمار در حقوق ایران و انگلیس فصلنامه پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 17(68)، 63-84.
خالقی مقدم، ‌حمید؛ و نادری نورعینی، ‌محمدمهدی (1387).‌ اوراق مشتقه اعتباری. ماهنامه حسابدار، 17(195).
خوانساری،‌ رسول؛‌ سیاهکارزاده،‌ محمدسجاد؛‌ و اصغری، ‌مجید (1391). بررسی فقهی امکان به‌کارگیری سواپ نکول اعتباری و ورق اعتباری در مدیریت ریسک اعتباری بانک‌ها. ‌دو فصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 2(3)، 113-140. Doi: 10.30497/IFR.2012.1534
رضایی دوانی، مجید؛ و اکبری، محمدجواد (1392). سواپ ارز بررسی فقهی و امکان استفاده از آن در بازارهای اسلامی. دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، 4(8)، 103-128.
زارع، ایوب؛ زارع، محمد؛ و مفتاحی، مهدی (1397)، مبانی و آثار تعلیق در عقد. فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، 4(13)، 70-80.
شهیدی، مهدی (1377) تشکیل قراردادها و تعهدات. تهران: حقوقدان.
علی‌آبادی، علی (1393). عقد معلق در قانون مدنی و اثر تعلیق به شرایط صحت عقد. دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 6(11)، 191-210.
علیدوست، ابولقاسم (1395). دارا شدن ناعادلانه و بلا جهت در نظام حقوقی ایران و مقایسه آن با اکل مال به باطل. فصلنامه فقه، 23(89)، 7-18.
کسنوی، شادی (1396). بررسی قاعده فقهی حرمت اکل مال بباطل از دریچه حقوق و اقتصاد. فصلنامه فقه و اصول، 28(111)، 111-134.
کیخا، محمدرضا؛ نوری، سمیه؛ و آل‌طاها، سید حسین (1397). نگرشی نو به حکم فقهی ربا در بیع معاطاتی، فصلنامه فقه، 25(98)، 63-78.
طالبی، محمد؛ سیار، محسن؛ فدایی واحد، هانیه (1397). امکان‌سنجی فقهی قراردادهای مشتقه آب و هوا  با استفاده از روش تحقیق اجتهاد چند مرحله‌ای. فصلنامه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 9(37)، 88-109.
محقق‌نیا، محمدجواد؛ تملکی، حسین؛ و خواجه‌زاده دزفولی، هادی (1392). بررسی قراردادهای سواپ نرخ بهره از دید فقه امامیه. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 13(52)، 141-170.
مشهدی‌زاده، علیرضا (1395). بررسی فقهی حقوقی قراردادهای آتی در بورس انرژی. دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، 9(17)، 193-215.
مصباحی‌مقدم، غلامرضا؛ و رستم‌زاده گنجی؛ اسماعیل (1386). غرر در معاملات اختیارات بر روی سهام از دیدگاه فقه امامیه. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، 4(8)، 39-64.
مصباحی‌مقدم، غلامرضا؛ و صفری، محمد (1388). بررسی درآمد حاصل از تحمل ریسک از دیدگاه آموزه‌های اسلامی، فصلنامه پژوهش اقتصادی اسلامی، 9(36)، 117-148.
موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1386). تحریر الوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
موسوی بجنوردی، سیدمحمد؛ و مهریزی ثانی، محمد (1391). بررسی اثر عقد ضمان بر روابط طرفین با رویکردی نوین. فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 8(30)، 141-158.
موسویان، سیدعباس؛ و تملکی، حسین (1392). بررسی قراردادهای سواپ کالا از دیدگاه فقه امامیه، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 2(4)، 25-52. Doi: 10.30497/IFR.2013.1642
موسویان، سیدعباس؛ و موسوی بیوکی، سیدمحمدمهدی (1388). مدیریت ریسک اعتباری در بانکداری اسلامی از طریق سوآپ نکول اعتباری. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 9(33)، 95-126.
موسویان، عباس؛ صالح‌آبادی، علی؛ و کاوند، مجتبی (1396). امکان‌سنجی اوراق مشارکت مصون از تورم. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 6(12)، 101-132. Doi: 10.30497/ifr.2017.2000
نقدی دورباطی، مریم؛ عابدینی نجف‌آبادی، احمد؛ و پنجه‌پور، جواد (1395). بررسی فقهی موارد استثنا شده از حرمت ربا. دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، 9(18)، 145-169.
وزیری، مجید (1386) بررسی بیع دین به دین در فقه امامیه، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 3(10)، 125 -144.
Afshari, Z. (1397). Insurance Contract and New Jurisprudential Views of Jurists about its Legitimacy. Bi-Quarterly Maaref Quran and Atrat, 4 (8), 7-34 (In Persian).
Al-Amin, M.Al-bashir (2008), Risk Management in Islamic Finance: An Analysis of Derivatives Instruments in Commodity Market, Boston.
Aliabadi, A. (1393). Suspended Contract in Civil Law and the Effect of Suspension to the Conditions of Validity of the Contract. Bi-Quarterly Journal of Islamic Jurisprudence and Law, 6 (11), 191-210 (In Persian).
Alidoost, A. (1395). Having Unjust and Unjustified Possession in the Iranian Legal System and Comparing it with Void Property. Fiqh Quarterly, 23 (89), 7-18 (In Persian).
Anson M. J.P., Fabozzi F. J., Choudhry M. & Chen R. (2004). Credit Derivatives: Instruments, Applications, and Pricing, Hoboken, NJ: John Wiley & Sons
Auboin, M., & Engemann, M. ( 2014). Testing the Trade Credit and Trade Link: Evidence from data on Rxport Credit Insurance. Review of World Economics, 150(4), 715-743. Doi: http://dx.doi.org/10.1007/s10290-014-0195-4
Augustin, P., Subrahmanyam, M. G., Tang, D. Y., & Wang, S. Q. (2014). Credit default swaps–A survey. Foundations and Trends® in Finance, 9(1-2), 1-196.
Bigdeli, A. (1394). The Rule of will in Imami Jurisprudence, the Roman-German system and Iranian law; A Basic Philosophical Income. Bi-Quarterly Journal of Islamic Law, 21 (41), 125-150 (In Persian). Doi: 10.30497 / law.2015.1770
Chitasians, M; & Type Breeder, M. (1395). Futures Contracts on the Stock Exchange. Quarterly Journal of Jurisprudential Principles of Islamic Law, 5 (17), 27-80 (In Persian).
Clarke, M. A. (2002) The Law of Insurance Contracts, 4th edn (London: LLP Professional Publishing.
Duffie, D. (1999). Credit Swap Valuation. Financial Analysts Journal – Finance Ananl J. 55. 10.2469/faj.v55.n1.2243
Elahi, M; Mirtaher, S, M, J; & Bagherian, G. (1396). Jurisprudential Feasibility Study of Debt Swap - Ownership for the Iranian Capital Market. Islamic Economics Quarterly, 17(67), 173-201 (In Persian).
Ercanbrack, J. (2015) The Transformation of Islamic Law in Global Financial Markets, Cambridge: Cambridge University Press
Euler H. (2015). A Guide to Credit Insurance. http://www.eulerhermes.us/creditinsurance/Documents/EH-CreditInsurance-WhitePaper.pdf.
Habibaullah, M, H; & Zakernia, E. (1397). Investigating the Possibility of Using Credit Default Swaps to Cover the Credit Risk of Sukuk. Bi-Quarterly Journal of Economic Research, 15 (29), 95-120 (In Persian).
Hosseinzadeh, J; & Musaizadeh, F. (1392). Comparison of Gambling Agreement with Gambling in Iranian and British Law Quarterly Journal of Comparative Law Research, 17 (68), 63-84 (In Persian).
Hull, J. & White , A.( 2000) Valuing Vredit default Swap , No Counterparty Default Risk, Journal of Derivitives.
Ismaili, H, R; Abhari, H; Dankoob, A; & Bejestani, M (1399). Restrictions on Contractual Freedom in Terms of How Contracts are made. Bi-Quarterly Journal of Islamic Jurisprudence and Law, 12(22), 57-80 (In Persian).
International Financial Consulting Ltd. (2012). Study on short-term trade Finance and Credit Insurance in the European Union.
International Swaps and Derivatives Association. (2019). Narrowly Tailored Credit Event Supplement to the 2014 ISDA Credit Derivatives Definitions, Available at: https://www.isda.org/a/KDqME/Final-NTCE-Supplement.pdf
Ivamy, E. R. H. (1993). General Principles of Insurance Law (London, Dublin and Edinburgh: Butterworths,
Jafari, D. (1399). Commercial Credit Insurance is a Solution to Save Small and Medium Enterprises in the Business Crisis Caused by the Outbreak of Coronary Heart Disease. International Business Management Quarterly, 3 (10), 173-192 (In Persian).
Jones, P. M. (2010). Trade credit insurance primer series on insurance. Global Capital Markets Development Department: The World Bank.
Jus, M. (2013), Credit Insurance, first Edition, Elsevier.
Juurikkala, O. (2011). Credit Default Swaps and Insurance: Against the Potts Opinion, Legal Studies Research Paper Series, Paper No 7, Ubiversity of Helsinki, Faculty of Law, Available at https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1775852
Juurikkala, O. (2015). The Law and Economics of Credit Default Swaps: Derivatives Regulation, Insurance Law, and Recent Financial Market Reforms.
Kasnavi, S. (1396). Examining the Jurisprudential Rule of Sanctity of False Property from the Perspective of Law and Economics. Quarterly Journal of Jurisprudence and Principles, 28 (111), 111-134 (In Persian).
Khaleghi Moghadam, H; & Naderi Noor Aini, M, M. (1387). Credit Derivatives. Accountant Monthly, 17 (195) (In Persian).
Khansari, Rasoul; Siahkarzadeh, Mohammad Sajjad; & Asghari, Majid (2012). Jurisprudential Study of the Possibility of Using Credit Default Swaps and Credit Cards in Credit Risk Management of Banks. Bi Quarterly Journal of Islamic Financial Research, 2 (3), 113-140 (In Persian). Doi: 10.30497 / IFR.2012.1534
Kikha, M, R; Nouri, S; & Altaha, S, H. (1397). A New Approach to the Jurisprudential Rule of Usury in the Conversion Sale, Jurisprudence Quarterly, 25 (98), 63-78 (In Persian).
Leonard, N. (2010), Credit Default Swaps, Guarantees and Insurance Policies: Same Effect, Different Treatment?, Butterworths Journal of International Banking and Financial Law.
Lezgovko, A., & Jakovlev, A. (2017). The Evaluation of Trade Credit Insurance in Lithuanian Business Market as a Credit Risk Management Tool. Economics and Culture, 14(1), 5-20.
Mashhadi Zadeh, A, R. (1395). Jurisprudential Study of Futures Contracts in the Energy Exchange. Bi-Quarterly Principles of Jurisprudence of Islamic Law, 9 (17), 193-215 (In Persian).
Mesbahi Moghadam, G, R; & Rostamzadeh Ganji; I. (1386). Gharr in stock Options Trading from the Perspective of Imami Jurisprudence. Bi-Quarterly Journal of Economic Research, 4 (8), 39-64 (In Persian).
Mesbahi Moghadam, G, R; & Safari, M. (1388). Investigating the Risk of Income from the Perspective of Islamic Teachings, Islamic Economic Research Quarterly, 9 (36), 117-148 (In Persian).
Mohagheghnia, M, J; Tamlaki, Hu; & Khajehzadeh Dezfuli, H. (2013). Examining Interest Rate Swap Contracts from the Perspective of Imami Jurisprudence. Islamic Economics Quarterly, 13 (52), 141-170 (In Persian).
Mousavi Khomeini, S, R. (1386). Tahrir al-Waseela, Tehran: Imam Khomeini Publishing House (In Persian).
Mousavi Bojnourdi, S, M; & Mehrizi Thani, M. (1391). Investigating the Effect of Guarantee Contract on the Relationship between the Parties with a New Approach. Journal of Islamic Jurisprudence and Law, 8 (30), 141-158 (In Persian).
Mousavian, S, A; & Tamlaki, H. (1392). A Study of Commodity Swap Contracts from the Perspective of Imami Jurisprudence, Islamic Financial Research Quarterly, 2 (4), 25-52 (In Persian). Doi: 10.30497 / IFR.2013.1642
Mousavian, S, A; & Mousavi Buiki, S, M, M. (1388). Credit Risk Management in Islamic Banking through Credit Default Swap. Islamic Economics Quarterly, 9 (33), 95-126 (In Persian).
Mousavian, S, A; Salehabadi, A; & Kavand, M. (1396). Feasibility Study of Inflation-free Participation Bonds. Bi-Quarterly Journal of Islamic Financial Research, 6 (12), 101-132 (In Persian). Doi: 10.30497 / ifr.2017.2000
Nordati Cash, M; Abedini Najafabadi, A; & Panjehpour, J. (2015). Jurisprudential Study of Exceptions to the Sanctity of Usury. Bi-Quarterly Fundamentals of Islamic Law, 9 (18), 145-169 (In Persian).
Rezaei Davani, M; & Akbari, M, J. (2013). Currency Swap Jurisprudential Study and the Possibility of using it in Islamic Markets. Bi-Quarterly Journal of Islamic Economics, 4 (8), 103-128 (In Persian).
San Jose Riestra, A. (2003). Credit Insurance in Europe-Impact, Measurement & Policy Recommendations. CEPS Reports in Finance and Banking. 31, 1.
Salcic, Z. (2014). Export Credit Insurance And Guarantees, UK: Palgrave Macmillan
Schmaltz, C., & Thivaios, P. (2014). Are Credit Default Swaps Credit Default Insurances?. Journal of Applied Business Research, 30(6), 1819-1830.
Shahidi, M. (1998) Formation of Contracts and Obligations. Tehran: Lawyer (In Persian).
Sokolovska, O. (2017). Trade Credit Insurance and Asymmetric Information Problem , Scientific Annals of Economics and Business64 (1), 2017, 123-137, DOI: 10.1515/saeb-2017-0008
Tari, J. (1386). Sale of Goods to Goods in Iranian Jurisprudence and Law. Quarterly Journal of the Bar Association, 2 (7 and 8), 27-44 (In Persian).
Talebi, M; Mobile, M; Fadaei Vahed, H. (1397). Jurisprudential Feasibility of Climate Derivative Contracts using Multi-Stage Ijtihad Research Method. Quarterly Journal of Financial Engineering and Securities Management, 9 (37), 88-109 (In Persian).
Terzi, N., & Ulucay, K. (2011). The Role of Credit Default Swaps on Financial Market Stability. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 24, 983-990.
Towhidi, M. (1392). Designing a Credit Derivative of Collateralized Debt Obligations Based on Imami Jurisprudence in Interest-free Banking. Bi-Quarterly Journal of Islamic Financial Research, 3 (5), 121-152 (In Persian). Doi: 10.30497 / IFR.2013.1651
Usmani, M, T. (1999). “Futures, Options and Swaps”, International Journal of Islamic Financial Services, 1(1), 38.
Vaziri, Majid (2007) A Study of the Sale of Religion to Religion in Imami Jurisprudence, Quarterly Journal of Islamic Jurisprudence and Law, 3 (10), 125-144 (In Persian).
Zare, A; Zare, M; & Moftahi, M. (1397), Principles and Effects of Contract Suspension. Quarterly Journal of Political Science, Law and Jurisprudence, 4 (13), 70-80 (In Persian).
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 20
اردیبهشت 1400
صفحه 573-602
  • تاریخ دریافت: 20 تیر 1400
  • تاریخ بازنگری: 16 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 17 آبان 1400