نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

شناسایی و اولویت‌بندی چالش‌های گسترش بازار صکوک در ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (ابزارهای تأمین مالی اسلامی)

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت مالی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

2 استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه صادق علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

گسترش بازار صکوک در کشور ایران با سرعت و کیفیت لازم انجام‌نشده است و این مسأله یکی از دلایلی است که سبب عدم جذب مناسب نقدینگی به بازارهای اوراق بهادار شده است. مقاله حاضر باهدف شناسایی و اولویت‌بندی چالش‌ها ‌و آسیب‌های پیش‌روی گسترش بازار صکوک در ایران شکل‌گرفته است. روش پژوهش، روش ترکیبی اکتشافی است که از دو مرحله کیفی و کمی تشکیل‌شده است. در مرحله کیفی با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون، شبکه مضامین چالش‌های گسترش بازار صکوک در ایران در قالب 162 مضمون پایه، 32 مضمون سازمان‌دهنده و 6 مضمون فراگیر تهیه شد. در مرحله کمی ابتدا با روش آنتروپی شانون، وزن هریک از ابعاد چالش‌ها مشخص شدند و پس‌ازآن 32 چالش شناسایی‌شده، اولویت‌بندی شدند. در پایان مشخص شد عدم تبلیغات درست و قابل‌فهم برای عموم مردم در رسانه‌های دیداری و شنیداری در خصوص سرمایه‌گذاری مهم‌ترین مانع گسترش بازار صکوک در ایران و توزیع نامناسب تسهیلات و منابع تأمین‌ مالی از اولویت پایین‌تری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying and Prioritizing the Challenges of the Sukuk Market Expansion in Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Dareshiri 1
  • Fazeliyan Sayyed Mohsen 2
  • Hossein Gholami 1

1 Graduate of Islamic Studies and Financial Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The expansion of the sukuk market in the country has not been carried out with the speed and quality required, one reason that has led to a lack of proper absorption of liquidity into the securities markets. The present study was designed to identify and prioritize the challenges and damages facing the expansion of sukuk market in Iran. The method of this research is a combined exploratory one consisting of qualitative and quantitative stages. In the qualitative stage, using the method of thematic analysis, the network of themes of the expansion of sukuk market challenges in the country was prepared in the form of 162 basic themes, 32 organizing themes and 6 global themes. In the quantitative stage, the weight of each dimension of the challenge was first determined with Shannon Entropy method, and then 32 identified challenges were prioritized. In the end, it became clear that the lack of proper and comprehensible advertising for the general public in audiovisual media on investment was the most important barrier to the expansion of the sukuk market in Iran, and the inappropriate distribution of facilities and sources of funding had a lower priority.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sukuk Market
  • Finance
  • Investment
  • Securities
  • Liquidity. JEL Classification: G23
آذر، عادل؛ و رجب‌زاده، علی (1381). تصمیم‌گیری کاربردی (رویکرد MADM). تهران: نگاه دانش.
اشرف‌زادگان، سیدمحمدرضا (1395). آسیب‌شناسی مالی و فقهی- حقوقی انتشار اوراق اجاره در ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
توحیدی، محمد؛ و یارمحمدی، رضا (1396). بررسی تحلیلی وضعیت بازار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) در ایران و جهان. تهران: مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار.
توحیدی، محمد (1394). الزامات توسعه‌ بازار اوراق بهادار اسلامی (صکوک). تهران: مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار.
ثابتی، میثم (1394). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل اثرگذار بر بازاریابی رابطه‌مند در شرکت‌های بیمه (مورد مطالعه شرکت‌های بیمه ایران استان البرز (پایان‌نامه کارشناسی‌ ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نراق، مرکزی، ایران.
حسن‌زاده، علی؛ احمدیان، اعظم (1391). پیش‌بینی ظرفیت انتشار صکوک در ایران. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 1(2)، 57-87. Doi: 10.30497/ifr.2012.1523
خوزین، علی (1396). رتبه‌بندی عوامل مؤثر در گسترش سرمایه‌گذاری بر روی صکوک با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی فازی. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 7(1)، 219-246. Doi: 10.30497/ifr.2017.2132
ذوالفقاری، مهدی؛ گودرزی، آتوسا؛ و سحابی، بهرام (1391). آسیب‌شناسی پیاده‌سازی اوراق اجاره در بازارهای پول و سرمایه کشور. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 12(45)، 131-156.
رحیمی، زهرا (1381). بررسی آثار اقتصادی انتشار اوراق مشارکت و روش‌های گسترش کاربرد آن در تأمین ‌مالی (چاپ اول). تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
رستمی، محمدزمان؛ و رستمی، محمدهادی (1396). بررسی حقوقی اقتصادی اوراق اجاره و آسیب‌شناسی آن در بانکداری اسلامی. دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، 10(19)،
115-140.
رحیمی، سحر (1395). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر جذب منابع مالی با استفاده از مدل p4 در شعب بانک سپه استان چهارمحال بختیاری (پایان‌نامه کارشناسی‌ ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نراق، مرکزی، ایران.
رضایی، یکتا (1394). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر جذب منابع مالی با استفاده از مدل p4 در شعب بانک استان مرکزی (پایان‌نامه کارشناسی‌ ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نراق، مرکزی، ایران.
شرکت مدیریت دارایی مرکزی (1395). توسعه ابزارهای تأمین مالی بازار سرمایه. تهران: کمیته توسعه‌ ابزارها.
مفتاحی، مریم (1392). بررسی اثرات زیست‌محیطی اجرای طرح منطقه نمونه گردشگری سد ماملو با استفاده از روش‌های تاپسیس و انتروپی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
موسویان سیدعباس؛ کاوند، مجتبی؛ و ردادی، علی (1389). اوراق بهادار (صکوک) مضاربه؛ ابزاری مناسب برای توسعه‌ بخش صادرات ایران. جستارهای اقتصادی، 7(13)، 145-172.
موسویان، سیدعباس؛ و کشاورزیان، احمد (1391). آسیب‌شناسی انتشار صکوک اجاره در بانک‌های ایران؛ مطالعه موردی بانک سپه. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 18(69)، 151-178.
موسویان، سید عباس (1391). بازار سرمایه اسلامی (1). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
نجفی، مهدی (1385)، بررسی فرایند تأمین مالی از طریق انتشار اوراق صکوک. فصلنامه بورس، 13(53)، 36-43.
نظرپور، محمدنقی؛ و طیبه، گل‌محمدی (1397). آسیب‌شناسی انتشار اوراق مشارکت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، 22، 153-131.
تسلیمی، محمدسعید، نوروزی، خلیل؛ و عبدالحسین‌زاده، محمد (1395). شناسایی و اولویت‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های فرهنگی – اجتماعی مؤثر بر مدیریت جهادی در نظام اداری دانشگاه‌ها، رویکری میان‌رشته‌ای. دوفصلنامه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 6(13)، 191-163.
وهابی، سیدغفار (1394). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل تأثیرگذار بر مدیریت تقاضای آب شرب (پایان‌نامه کارشناسی‌ ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نراق، مرکزی، ایران.
Adam, N. J. (2005). Sukuk: A Panacea for Convergence and Capital Market Development in the OIC Countries. In Islamic Economics and Banking in the 21st Century: Proceedings of the 6th International Conference on Islamic Economics and Finance, Islamic Research and Training Institute (IRTI), Jeddah (Vol. 2).
Arnett, G. W. (2011). Global Securities Markets: Navigating the World's Exchanges and OTC Markets (Vol. 670). John Wiley & Sons.
Aroonpoolsup, S. (2012). Islamic financial markets: performance and prospects (Doctoral Dissertation, Aligarh Muslim University).
Ayturk, Y., Asutay, M., & Aksak, E. (2017). What Explains Corporate Sukuk Primary Market Spreads?. Research in International Business and Finance, 40, 141-149.
Awang, S. A., Muhammad, F., & Hussin, M. Y. M. (2012). Development of Sukuk Ijarah in Malaysia. Journal of Islamic Economics, Banking and Finance, 113(456), 1-12.
Cardinale, I., & Scazzieri, R. (2016). Structural Liquidity: The Money-Industry Nexus. Structural Change and Economic Dynamics, 39, 46-53.
Edwards, A. (2006). Corporate Bond Market Microstructure and Transparency: The US Experience. BIS Papers, 26, 31-38.
Holloway, I., & Todres, L. (2003). The Status of Method: Flexibility, Consistency and Coherence. Qualitative Research, 3(3), 345-357.
Issarachaiyos, S. (2012). Assessment of Subnational Bond Market Development: A Cross-Country Comparison. University of Nebraska at Omaha.
Maghyereh, A. I., & Awartani, B. (2016). Dynamic Transmissions between Sukuk and Bond Markets. Research in International Business and Finance, 38, 246-261.
Plummer, M. G., & Click, R. W. (2005). Bond Market Development and Integration in ASEAN. International Journal of Finance & Economics, 10(2), 133-142.
Sukuk Guidebook, (2009). Dubai International Financial Centre, 66-72.
Schou-Zibell, L., & Wells, S. (2008). India's Bond Market-Developments and Challenges Ahead. ADB Regional Economic Integration Working Paper, (22).
Smaoui, H., Mimouni, K., & Temimi, A. (2017). Sukuk, Banking System, and Financial Markets: Rivals or Complements?. Economics Letters, 161, 62-65.
Smaoui, H., & Nechi, S. (2017). Does Sukuk Market Development Spur Economic Growth?. Research in International Business and Finance, 41, 136-147.
Tariq, A. A. (2004). Managing Financial Risks of Sukuk Structures. Loughborough University, UK, September (mimeo).
 
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18
اردیبهشت 1399
صفحه 611-646
  • تاریخ دریافت: 02 دی 1397
  • تاریخ بازنگری: 03 دی 1397
  • تاریخ پذیرش: 08 آبان 1398