نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

اوراق قرض‌الحسنه و تأمین مالی کسب‌و‌کارهای اجتماعی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

2 مربی گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودسر و املش

چکیده

رشد و توسعه اقتصادی پایدار از مهم‌ترین آرمان‌های اقتصادی هر کشوری است که می‌بایست در چارچوب نظام اقتصادی محقق شود. براساس آموزه‌های اسلامی عدالت، امنیت و رشد اقتصادی اهداف مکتب اقتصاد اسلامی هستند که تحقق و پیگیری آنها جهت رسیدن به رفاه عمومی ضروری است. مقاله حاضر امکان تأمین مالی کسب‌و‌کار‌ها و پروژه‌های اجتماعی را در چارچوب نظام اقتصادی اسلام در بازار سرمایه ایران بررسی می‌کند. در این مقاله چارچوب‌های نظری که در یک دهه اخیر در خصوص کسب‌و‌کار اجتماعی و همچنین ابزار‌های مالی جهت انجام پروژه‌های کلان با تأثیرات اجتماعی ارائه شده مورد بررسی قرار گرفته و مدل عملیاتی جهت تأمین مالی کسب‌و‌کارهای اجتماعی و پروژه‌های زیربنایی در ایران ارائه شده است. براساس یافته‌های پژوهش امکان ایجاد بازاری به نام «بازار کسب‌وکار اجتماعی» و انتشار نوعی اوراق مبتنی‌بر قرض‌الحسنه به نام اوراق قرضه‌الحسنه اجتماعی وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان به تأمین مالی و توسعه کسب‌وکار‌های اجتماعی و پروژه‌های زیربنایی اقدام کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qard al Hasanah and Financing Social Businesses

نویسندگان [English]

  • Haidar Foroghnejad 1
  • Mahdi Khoshnod 2

1 Assistant Professor, Islamic Azad University, Tehran North Branch

2 Ph.D. Student of Financial Management of Islamic Azad University, Rudsar Branch

چکیده [English]

Sustainable economic growth and development is one of the most significant missions of every country which should be attained through economic regime framework. According to Islamic concepts of justice, security and economic growth are the objectives of the Islamic economic school and are necessary for achieving public prosperity. This research studies the possibility of financing social businesses within the Islamic economic framework in the Iranian capital market. In this study, the conceptual frameworks regarding social businesses in recent decade are surveyed and an operational model is presented for financing social businesses and the infrastructure projects. The findings reveal that there is a possibility for creating a 'social business market' and also for issuance of securities named 'qard al hasanah' which could be used for financing and developing social businesses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Businesses
  • Financing Social Businesses
  • Qard al Hasanah
  • Islamic Economic Regime
  • Iran Fara Bourse
احمدی حاجی‌آبادی، روح‌الله (1386)، «بررسی فقهی - نظری اوراق بهادار اسلامی (صکوک)»، راهبرد توسعه، شماره 12، صص 95-112.
بیات، روح‌الله (1394)، «رویکردهای مبتنی بر اخلاق و حقوق اجتماعی در نظام‌های اقتصادی سرمایه‌داری و اسلام»، اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره 10، صص 85-110.
توحیدی‌نیا، ابوالقاسم (1391)،جذب سپرده قرض‌الحسنه به کمک ابزار مالی اسلامی (صکوک)، تحقیقات مالی اسلامی، شماره 2، صص 143-160.
حسن‌‌زاده، علی و اعظم احمدیان (1391)، تأثیر ابزارهای اسلامی بر رشد سرمایه‌گذاری، مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره 9، صص 29-58.
رضاییان فردویی، صدیقه و سیدسپهر قاضی‌نوری (1389)، «مدل‌یابی نقش اخلاق در موفقیت سیستم‌های مدیریت دانش»، سیاست علم و فناوری، شماره 6، صص 65-79.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1384)، گزارش نظارتی پروژه‌های عمرانی ملی، دفتر نظارت و ارزیابی طرح‌ها.
طهماسبی، هامون (1394)، بانکداری با دغدغه توسعه پایدار، تهران: انجمن حامیان فرهنگ قرض‌الحسنه و کارآفرینی اجتماعی.
علی‌عصار، نرگس (1392)، «بررسی انواع صکوک در بانکداری اسلامی»، اقتصادی، شماره
3 و 4، صص 21-32.
فراهانی‌فرد، سعید (1378)، سیاست‌های پولی در بانکداری بدون ربا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فرجی شهرزاد و سمانه واشقانی‌فراهانی (1390)، ابزارهای نوین تأمین مالی:کاربرد اوراق قرض‌الحسنه، مرابحه، اجاره و استصناع در سیستم بانکی، تهران: اداره تحقیقات و کنترل ریسک بانک سپه.
لشکری محمد و مریم بهزاد‌‌ارجمندی (1391)، «بررسی روش‌های تأمین مالی در سیستم اسلامی با تأکید بر صکوک»، اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره 1، صص 33-56.
ملکیان، سیدنظام‌الدین و شهناز ناصری (1394)، «بررسی تطبیقی اهداف اقتصادی مکتب اسلامی و اقتصاد سرمایه‌داری»، اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره 8، صص 7-28.
موسویان، سیدعباس (1386)، «صکوک مزارعه و مساقات ابزار مالی مناسب برای توسعه بخش کشاورزی»، اقتصاد اسلامی، شماره 26، صص 71-96.
موسویان، سیدعباس (1394)، «ابزارهای مالی جدید برای گسترش قرض‌الحسنه»، تهران: همایش صندوق مهر امام رضا(ع).
میثمی، حسین، حسین عبداللهی و مهدی قائمی‌اصل (1389)، «وقف به مثابه منبع تأمین مالی خرد اسلامی درس‌هایی برای باز طراحی نظام قرض‌الحسنه در کشور»، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 130، صص 78-86.
نجفی، بهاءالدین و وحید یعقوبی (1384)، «تأمین مالی خُرد: راهکاری نوین برای کاهش فقر در جوامع روستایی»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 49، صص 1-26.
Bletsas, A (2013). Social Impact Bonds: New Financing for the NFP Sector? Sacoss.
Chesbrough, H., & Rosenbloom, R. S. (2002). The Role of the Business Model in Capturing Value from Innovation: Evidence from Xerox Corporation's Technology Spin‐off Companies. Industrial and Corporate Change, 11(3), 529-555.
Davis, R. (2014). Social Impact Bonds: Private Finance that Generates Social Returns , European Parliament.

EU Social Security Guidelines. (2016) Social Security Programs Throughout the World: Europe, 1-46

Fauscette .m & Traudt E. (2010). Sosial Business Framework: Using People Platform to Enable Transformation, IDC.
Grove, A., & Berg, G. A. (Eds.). (2014). Social Business: Theory, Practice, and Critical Perspectives. Springer Science & Business Media.
IMF Working Paper. (2015). An Overview of Islamic Finance.
Perron, j. (2011), Promoting and Developing Social Business: The French Perspective. The Journal of Social Business, 1(1), 78-91.
Saatci, E. Y., & Urper, C. (2013). Corporate Social Responsibility Versus Social Business. Journal of Economics, Business & Management, 1(1), 62-65.
Scotland Social Investment Report .(2015), Social Our Impact, 1-24.
Steven, V. & Greenblatt, J. (2013). Pay for Success-An Innovative Approach to Improve Results & SaveMoney, Whitehouse Office of Management & Budget, 19-23.
Yunus, M. (2007). Creating a World Without Poverty: Social Business & the Future of Capitalism. Public Affairs , 1-19
Yunus, M., Moingeon, B., & Lehmann-Ortega, L. (2010). Building Social Business Models: Lessons from the Grameen Experience. Long Range Planning, 43(2), 308-325.
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12
اردیبهشت 1396
صفحه 35-66
  • تاریخ دریافت: 31 فروردین 1395
  • تاریخ بازنگری: 01 اردیبهشت 1395
  • تاریخ پذیرش: 25 آبان 1395