به کارگیری اسناد خزانه اسلامی در بازار بین ‌بانکی ایران

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه حضرت معصومه(س)

2 استادیار گروه مالی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

بازار بین ‌بانکی ریالی ایران با گذشت بیش از 8 سال از زمان تأسیس آن، علی‌رغم افزایش حجم مبادلات آن، نتوانسته است با ایجاد تنوع لازم در ابزارها و مکانیزم‌های معاملاتی آن، جایگاه خود را در بازار پولی کشور گسترش دهد. استفاده از اسناد خزانه به عنوان یک ابزار پولی کوتاه‌مدت در همه جهان پذیرفته شده است. با پذیرش بیع دین در نظام پولی کشور، بکارگیری اسناد خزانه اسلامی در قانون بودجه کشور در سال 1393 گنجانده شد و عملاً با عرضه آن در سال 1394 در بازار سرمایه، امکان گسترش و ایجاد بازار ثانویه این اوراق ایجاد گردیده است. سوال اصلی این تحقیق آن است که چگونه و با چه روشی می‌توان از اسناد خزانه اسلامی برای ارتقاء کارایی بازار بین ‌بانکی ریالی ایران استفاده نمود؟ این مقاله تلاش دارد تا با تشریح عملکرد و آسیب‌شناسی بازار بین‌بانکی ایران، به کارگیری اسناد خزانه اسلامی به عنوان یک ابزار پولی کوتاه‌مدت در بازار بین‌ بانکی ایران را مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های این تحقیق که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی متون فقه امامیه و متون مالی بدست آمده است، بیانگر آن است که اسناد خزانه اسلامی قابلیت استفاده در بازار بین ‌بانکی ریالی ایران را دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Application of Islamic Treasury Bills on the Interbank Market in Iran

نویسندگان [English]

  • Sayyed Saeed Shamsinajad 1
  • Mohammad Talebi 2

1 Assistant Professor of Hazrat Masoumeh University

2 Assistant Professor at Department of Finance, Faculty of Islamic Education and Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

After exceeding eight years from its establishment, and despite its considerable size of dealings, Iran's Rial Interbank Market has not yet managed to develop its position in the state’s money market through creation of necessary diversities in transactional mechanisms. Application of treasury bills as a short-term monetary instrument is globally fostered. After adoption of sale of debt in the state’s monetary system, application of Islamic treasury bills was lodged in the 2014 Budget Act. Supplying these bills in the capital market one year later could result in formation and development of a secondary market for such bills. The main question of this research is posed as “How could Islamic treasury bills be used to promote the efficiency of Iran's Rial Interbank Market?” By explicating the performance and recognizing Iran's Interbank Market shortcomings, the present article intends to examine the application of Islamic treasury bills as a short-term monetary instrument in Iran's Interbank Market. Findings of this study achieved through a descriptive-analytical methodology by referring to Shiite jurisprudence and finance texts are expressive of the fact that Islamic treasury bills are capable of being applied in Iran's Rial Interbank Market.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interbank market
  • Islamic Treasury Bills
  • Islamic Repurchase Agreements
آئین‌نامه اجرایی اسناد خزانه اسلامی (1393)، مصوب هیأت وزیران.
حاجیان، محمدرضا (1385)، بازار بین ‌بانکی ریالی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
حاجیان، محمدرضا (1393)، بازار بین‌بانکی ریالی: وضعیت فعلی؛ زمینه‌های قابل بهبود، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
خادم‌الحسینی اردکانی، مجید و سیدعباس موسویان (1391)، «مهندسی مالی اسناد خزانه اسلامی»، اقتصاد اسلامی، شماره 45، صص 107-130.
خوانساری، رسول (1393)، آسیب‌شناسی بازار بین‌بانکی ریالی در ایران با تأکیدبر ابعاد فقهی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
دستورالعمل اجرایی عملیات بازار بین‌بانکی (1383)، مصوب بانک مرکزی جمهوری
اسلامی ایران.
دستورالعمل پذیرش و عرضه اسناد خزانه اسلامی در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران (1393)، مصوب شورای عالی بورس و اوراق بهادار.
عباسی، محمدحسین و امین بدیع‌صنایع (1393)، «تحلیل فقهی حقوقی اوراق بهادار مرابحه»، بورس اوراق بهادار، شماره 27، صص 161-194.
فیاضی، محمدتقی و محمدنقی نظرپور (1394)،«استفاده از اسناد خزانه اسلامی برای تأمین مالی طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای دولت»، اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره 13، صص 83-108.
قضاوی، حسین و حسین بازمحمدی (1390)، عملیات بازار باز در چارچوب بانکداری بدون ربا، مطالعه موردی: اسناد خزانه اسلامی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
موسویان سیدعباس (1387)، ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
موسویان سیدعباس و کاوند مجتبی (1389)، «مدیریت نقدینگی در بانکداری اسلامی»، نامه معرفت اقتصادی، شماره 3، صص 35-64.
موسویان، سیدعباس، محمدنقی نظرپور و ایوب خزائی (1390)، «امکان‌سنجی فقهی طراحی اسناد خزانه اسلامی در بازارهای مالی اسلامی»، اقتصاد اسلامی، شماره 40،
صص 87-116.
موسویان، سیدعباس، محمدرضا کاتوزیان، محمد طالبی و محمدرضا حاجیان (1394)، «توافقنامه بازخرید (ریپو) در بازار بین بانکی اسلامی»، اقتصاد اسلامی، شماره 60،
صص 81-112.
میثمی، حسین (1393)، صکوک بیع دین به عنوان ابزار سیاست پولی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
  • تاریخ دریافت: 24 بهمن 1394
  • تاریخ بازنگری: 24 اسفند 1395
  • تاریخ پذیرش: 08 اردیبهشت 1395