اثر سرمایه دینی بر رفتار پرداخت قرض‌الحسنه

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار دانشگاه پیام‌نور

3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد دانشگاه پیام‌نور

چکیده

رفتارهای اقتصادی جامعه از مباحث مهم اقتصاد به‌ویژه اقتصاد اسلامی است. در این زمینه، یکی از ضعف­های بررسی­های اقتصاد اسلامی کمبود بررسی تجربی در زمینه رفتارهای مسلمانان است. در این مقاله، کوشیده شده است در یک بررسی تجربی، در سطح خرد اثر سرمایه اجتماعی دینی با ابزار آزمون شده ژنراتور منابع همراه با درآمد، سن و دارایی بر رفتار پرداخت قرض­الحسنه در سطح خرد برآورد شود. داده­های این بررسی با استفاده از پرسشنامه گردآوری و با روش اقتصادسنجی تحلیل شده است. جامعه آماری این بررسی خانوارهای ساکن در شهر زاهدان هستند و نمونه بررسی 504 نفر از سرپرستان خانوارهای این جامعه است. یافته­ها نشان‌دهنده آن است که سرمایه دینی، دارایی، درآمد، داشتن پس­انداز و سود دریافتی از سرمایه­گذاری­های مالی فرد اثر مثبت بر اندازه پرداخت قرض­الحسنه آنها دارد و سن، اثر منفی بر این پرداخت دارد. همچنین بعد خانوار و تحصیلات اثر معناداری بر پرداخت قرض­الحسنه ندارد. نوآوری‌های این مقاله آزمون تجربی در سطح خرد نظریه اسلامی، وارد کردن سرمایه دینی بر پایه ابزارهای شناخته شده علمی در بررسی، همراه با دیگر متغیّرهای اثرگذار بر رفتار اقتصادی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Religious Capital on Qartholhasan Payment Behavior

نویسندگان [English]

  • Morteza Ezzati 1
  • Parviz Nasirkhani 2
  • Maryam Hoseini 3

1 Assistant Professor Tarbiat Modares University

2 Assistant Professor Payame Noor University

3 Graduated from Payame Noor University

چکیده [English]

Economic behaviors are among the main issues in economy, especially Islamic economy. In this context, one of the weaknesses of the Islamic economics is the scarcity of experimental study on Muslims' behaviors. This paper has done an experimental study to estimate the effect of religious social capital on Qartholhasan payment behavior at the micro level using resource generator tool along with income, age and property. The data were collected through survey and questionnaires and analyzed by econometric method. The survey population was the households in the city of Zahedan and the sampling consisted of 504 heads of households in the community. The results show that religious capital, property, income, bank deposits and received interest have a significant effect on Qardholhasan payment. Also, the household size and education have meaningful effect on that. Innovations of this paper are the empirically testing at micro-level of the Islamic doctrine, entering the religious capital based on recognized scientific tools in the survey, along with other variables that influence economic behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qartholhasan
  • Religious Capital
  • Consumer behavior
  • Investment
ابراهیمی، محمدحسین (1371)، قرض‌الحسنه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابونوری، اسماعیل و افسانه قاسمی تازه‌آبادی (1386)، «قرض‌الحسنه بر توزیع درآمد ارزیابی اثر ارزش‌افزوده با استفاده از داد ه­های پانل بین استانی»، اقتصاداسلامی، شماره 28، صص 139-164.
اثنی‌عشری، ابوالقاسم و محمدرضا بابایی سمیرمی (1388)، «برآورد تابع تقاضای پول در سپرده‌های قرض­الحسنه بانک­های ایران»، پژوهش­هاوسیاست­هایاقتصادی، شماره 51، صص 93-104.
اسلامی، زهرا (1375)، «بررسی عملکرد سیستم بانکی و صندوق‌های قرض‌الحسنه در خصوص سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و تسهیلات اعطایی قرض‌الحسنه 73-1368»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: مؤسسه عالی بانکداری ایران.
حبیبیان نقیبی، مجید (1382)، قرض‌الحسنه و راهبردهای توسعه اقتصادی، تهران: وزارت امور اقتصادی و دارایی.
حبیبیان نقیبی، مجید (1383)، «قرض‌الحسنه: نگرشی تفسیری – روایی»، اقتصاد اسلامی، شماره 16، صص 11-34.
حسن‌زاده، علی و مهین‌دخت کاظمی (1383)، «صندوق‌های قرض‌الحسنه: ارزیابی کارکرد در بازار پول و اعتبار کشور»، اقتصاد اسلامی، شماره 16، صص 57-75.
خان­محمدی، محسن (1394)، «اثر سرمایه دینی بر رشد اقتصادی در ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه خوارزمی.
سهیلی، کیومرث و مجتبی الماسی و الهام لرستانی (1389)، «مقایسه کارایی عقد قرض­الحسنه و عقود مشارکتی در بانکداری بدون ربا به روش تحلیل پوششی داده­ها، مطالعه موردی بانک ملت استان کرمانشاه»، مطالعاتاقتصاداسلامی، شماره 4، صص 71-94.
شفیعی، علی (1390)، «برآورد تابع انفاق در ایران»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
شهریاری، لیلا (1392)، «برآورد اثر سرمایه مذهبی بر شاخص سلامت در ایران»، تهران: مجموعه مقالات هفتمین همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس.
صادقی، حسین و مرتضی عزتی و علی شفیعی (1392)، «برآورد تابع انفاق در ایران»، پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، شماره 46، صص 61-84.
صدر، سید کاظم (1375)، اقتصاد صدر اسلام، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
صدر، سیدکاظم و زهرا عباسی (1384)، «محاسبه هزینه تسهیلات قرض‌الحسنه و مقایسه آن با سایر عقود اسلامی»، اقتصاد اسلامی، شماره 19، صص 11-44.
صدیقی، محمد نجات‌اله (1375) مباحثی در اقتصاد خرد با نگرش اسلامی، مترجم حسین صادقی، تهران: مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس.
طیبی، کمیل (1383)، «بررسی تحولات صندوق­های قرض‌الحسنه استان اصفهان»، تهران: مجموعه مقالات پانزدهمین همایش بانکداری اسلامی، مؤسسه عالی بانکداری ایران.
عرب‌مازار، عباس و سعید کی‌قبادی (1385)، «اندیشه و جایگاه قرض‌الحسنه در نظام بانکی ایران»، اقتصاد اسلامی، شماره 22، صص 11-46.
عزتی، مرتضی (1382)، «اثر ایمان دینی بر رفتار مصرف‌کننده»، اقتصاد اسلامی، شماره 11، صص 11-34.
عزتی، مرتضی (1384)، «تخمین تابع مخارج مذهبی (مخارج در راه خدا) مسلمانان»، اقتصاد اسلامی، شماره 18، صص 89-112.
عزتی، مرتضی (1388)، «اثر سرمایه مذهبی بر مصرف»، قم: مجموعه مقالات اصلاح الگوی مصرف، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عزتی، مرتضی (1390)، «اثر سرمایه مذهبی بر توسعه فعالیت­های قرض­الحسنه در کشور»، تهران: همایش نقش بانکداری اسلامی در تأمین مالی، دانشگاه تربیت مدرس.
عزتی، مرتضی (1394)، اقتصاد خرد 3؛ تحلیل رفتارهای اقتصادی در چارچوب اسلامی، تهران، سمت.
عزتی، مرتضی و علی شفیعی (1391)، «برآورد اثر بازار مالی و سرمایه مذهبی بر انفاق در ایران»، اقتصاد اسلامی، شماره 46، صص 63-92.
عزتی، مرتضی و محدثه نجفی (1392)، «برآورد اثر سرمایه دینی و اقتصاد دانش پایه بر قرض‌الحسنه در ایران»، تهران: مجموعه مقالات هفتمین همایش دو سالانه اقتصاد اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس.
عزتی، مرتضی و مرضیه باغچقی (1394 الف)، «طراحی سنجه و اندازه­گیری سرمایه دینی اجتماعی بر پایه مولد جایگاه»، جستارهای اقتصادی، شماره 24، صص 129-160.
عزتی، مرتضی و مرضیه باغچقی (1394 ب)، «تحلیل اثر سرمایه دینی اجتماعی بر نوآوری (میان دانشجویان دکتری دانشگاه تربیت مدرس)»، مجلس و راهبرد، شماره 84،
صص 255-301.
فیوضات، ابراهیم و مهدی مهدوی (1385)، «دولت و تشکل­های مردمی با مروری بر دو تجربه تعاونی­ها و صندوق­های قرض­الحسنه»، علوم اجتماعی، شماره 8، صص 83-104.
لشکری، محمد و زکیه مهرپارسا (1393)، «بررسی رابطه ایمان به خدا بر رفتار مصرف‌کننده»، مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره 12، صص 113-128.
مهاجری، مهدی (1390)، «اثر سرمایه دینی بر رشد اقتصادی استان­های کشور در یک مدل رشد درونزا»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
نجارزاده، رضا و مرتضی عزتی و محمد سلیمانی (1392)، «اندازه­گیری سرمایه اجتماعی در میان نخبگان (مطالعه موردی نخبگان استان تهران)»، مجلس و راهبرد، شماره 76، صص. 179-212.
نجارزاده، رضا و مرتضی عزتی و محمد سلیمانی (1393)، «اندازه­گیری سرمایه اجتماعی در میان نخبگان استان تهران (با استفاده از تکنیک مولد منابع)»، رشد و توسعه اقتصادی، شماره 16، صص 89-104.
Agell, J., & Persson, M. (2001). On the Analytics of the Dynamic Laffer Curve. Journal of Monetary Economics, 48(2), 397-414.
Bali, T. G., & Thurston, T. (2000). Empirical Estimates of Inflation Tax Laffer Surfaces: a 30-Country Study. Journal of Development Economics, 63(2), 529-546.
Boxman, E. A., De Graaf, P. M., & Flap, H. D. (1991). The Impact of Social and Human Capital on the Income Attainment of Dutch Managers. Social Networks, 13(1), 51-73.
Hlebec, V., & Kogovsek, T. (2011). How (not) to Measure Social Support Networks: the Name Generator vs. the Role Relation Approach. Metodoloski Zvezki, 8(2), 191.
Kahf, M. (1973). A Contribution to the Study of the Economics of Islamic, Utah U.S.A.: Univ. of Utah, S.L.C.
Kahf, M. (1974). A Model of the Household Decision in Islamic Economy, Association of Muslim Social Scientists, Proceeding, Third National Seminar, Gary, Indiana, May.
Kahf, M., & Ahmad, K. (1980). A Contribution to the Theory of Consumer Behaviour in an Islamic Society. Studies in Islamic Economics, 24.
Khan, M. F. (1986). Macro Consumption Function in an Islamic Framework. In Contributions to Islamic Economic Theory, Palgrave Macmillan UK, 140-165.
Khan, M. F. (1992). Theory of Consumer Behavior in Islamic Perspective. Lectures on Islamic Economics, Islamic Research and Training Institute, IDB, Jeddah.
Lévy-Garboua, L., Masclet, D., & Montmarquette, C. (2009). A behavioral Laffer Curve: Emergence of a Social Norm of Fairness in a Real Effort Experiment. Journal of Economic Psychology, 30(2), 147-161.
Lin, N. (2001). Building a Network Theory of Social Capital. In: Lin, N., Cook, K.; Burt, R.S. (eds.) Social Capital: Theory and Research, New York: Aldine De Gruyter.
Lin, N., & Dumin, M. (1986). Access to Occupations Through Social Ties. Social Networks, 8(4), 365-385.
Lin, N. & Fu, Y. & Hsung, R. (2001). The Position Generator: Measurement Techniques for Social Capital. In: Lin, N. & Cook, K. & Burt, R.S. (eds.) Social Capital: Theory and Research, New York: Aldine De Gruyter.
Munawar, Zakah. I. (1986). Moderation and Aggregate Consumption in a Islamic Economy, Journal of Research in Islamic Economics, 3(2).
Mannan, M. A. (1986). Islamic Economics: Theory and Practice: Foundations of Islamic Economics. Sevenoaks, Kent,, UK: Hodder and Stoughton.
Marin, A., & Hampton, K. N. (2007). Simplifying the Personal Network Name Generator Alternatives to Traditional Multiple and Single Name Generators. Field Methods, 19(2), 163-193.
Mannan, M. A. (1984). The Making of Islamic Economic Society: Islamic Dimensions in Economic Analysis. International Association of Islamic Banks.
Michael, R. Pakko (1984), "The Making of Islamic Economic Society: Islamic Dimensions in Economic Analysis", International Association of Islamic Banks, Cairo.
Moerbeek, H. H. S. (2001). Friends and Foes in the Occupational Career: The Influence of Sweet and Sour Social Capital on the Labour Market. [Sl: sn].
Novales, A., & Ruiz, J. (2002). Dynamic laffer curves. Journal of Economic Dynamics and Control, 27(2), 181-206.
Pakko, M. R. (2000). Do High Interest Rates Stem Capital Outflows?. Economics Letters, 67(2), 187-192.
Siddiqi, M. N. (1972). The economic enterprise in Islam (No. 54). Delhi: Markazi Maktaba Islami.
Schijf, H. (1996). Should auld Acquaintance be Forgot...? Institutions of Communism, the Transition to Capitalism and Personal Networks: the Case of East Germany. Mens en Maatschappij, 71(3), 255-256.
Van der Gaag, M. P., & Snijders, T. A. (2004). Proposals for the Measurement of Individual Social Capital. Creation and Returns of Social Capital,
199-218.
Van Der Gaag, M., & Snijders, T. A. (2005). The Resource Generator: Social Capital Quantification With Concrete Items. Social Networks, 27(1), 1-29.
Van Der Gaag, M., Appelhof, G. J., & Webber, M. (2011). Ambiguities in Responses to the Position Generator.
Völker, B., & Flap, H. (1999). Getting Ahead in the GDR Social Capital and Status Attainment Under Communism. Acta Sociologica, 42(1), 17-34.
Van Der Gaag, M., Appelhof, G. J., & Webber, M. (2012). Ambiguità Nelle Risposte al Position Generator. Sociologia e Politiche Sociali.
  • تاریخ دریافت: 10 شهریور 1395
  • تاریخ بازنگری: 11 شهریور 1395
  • تاریخ پذیرش: 10 آبان 1395