نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

دستکاری قیمت در معاملات سهام عادی و تحلیل ممنوعیت نجش در برخی از مصادیق آن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بازار سرمایه اسلامی)

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری، اقتصاد مالی اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران

2 استاد، علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران

3 دانشیار، علوم اقتصادی، گروه اقتصاد بازرگانی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران

10.30497/ifr.2024.243908.1756

چکیده

سلامت، کارایی و نقدشوندگی بازار سرمایه و به‌خصوص بورس­های اوراق بهادار از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. معاملات سهام عادی حجم قابل‌توجهی از معاملات بورس اوراق بهادار تهران را به خود اختصاص داده است و این موضوع اهمیت توجه و نظارت دقیق بر معاملات این اوراق بهادار را آشکار می­سازد. وضع‌ مقررات مناسب و نظارت جدی بر این معاملات، علاوه‌بر حمایت از منافع سرمایه­گذاران قانونمند، باعث جذب سرمایه­گذاران جدید خواهد شد. از سوی دیگر دستکاری در معاملات سهام عادی در بورس­های اوراق بهادار اثرات مخربی را به همراه دارد که نهاد­های ناظر جهت کاهش انواع دستکاری در تلاش هستند. یکی از آموزه­های دین اسلام، ممنوعیت نجش در معاملات است. نجش در اصطلاح فقها آن است که کسى بدون قصد خرید، وارد معامله­اى شود و با پیشنهاد قیمتى بالاتر، خریدار را بفریبد تا متاع را با قیمت گران­تر بخرد؛ چه با فروشنده از پیش هماهنگ کرده یا نکرده باشد. آیا می‌توان دستکاری قیمت در معاملات سهام را از مصادیق نجش در معاملات دانست و حکم نجش را بر دستکاری قیمت بار کرد؟ برای پاسخ به این سؤال از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در بخش توصیفی این مقاله، سهام عادی، فرآیند معاملات سهام در بورس اوراق بهادار تهران، پدیده دستکاری در معاملات سهام عادی و نجش را توضیح داده شده است. در بخش تحلیلی نیز جریان ممنوعیت نجش در معاملات سهام بررسی شده است. نتیجه آنکه ازنظر مشهور فقها، نجش حرام است، اما اگر نجشی اتفاق افتاد و بیع سهام عادی صورت گرفت، بیع صحیح است. در خصوص اینکه منجوش‌علیه در صورت نجش خیار دارد یا خیر، نظراتی مختلفی قابل ارائه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Price Manipulation in Common Stock Transactions and Analysis Prohibition of Obscenity in Some Cases

نویسندگان [English]

  • Ali Hassanzadeh Sarvestani 1
  • Seyed Mohammad Reza Seydnorani 2
  • Fathollah Tari 3

1 PhD Candidate, Islamic Fnancial Economics, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

2 Professor, Economic Sciences, Faculty of Economics, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

3 Associate Professor of Business Economics, Faculty of Economics, Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

The health, efficiency and liquidity of the capital market and especially the stock exchanges are of particular importance. Common stock transactions account for a significant amount of Tehran Stock Exchange transactions, and this issue reveals the importance of careful attention and monitoring of these securities transactions. In addition to protecting the interests of legal investors, the establishment of appropriate regulations and serious monitoring of these transactions will attract new investors. Manipulation of common stock transactions in stock exchanges is one of the common phenomena of these transactions, which brings destructive effects, and supervisory institutions have been and are trying to reduce all types of manipulation. Also, the religion of Islam is full of valuable teachings in the field of transactions. One of these teachings is the prohibition of impurity in transactions. In this article, we are looking for an answer to this question, can some types of common stock transactions be considered as examples of fraud? We have used descriptive-analytical method to answer this question. In the descriptive part of this article, we defined common stock, explained the process of stock trading in Tehran Stock Exchange, the phenomenon of manipulation in common stock trading and Najesh. In the analytical section, we also examined the flow of prohibition of najesh in stock transactions. The result is that according to famous jurists, impurity is forbidden, therefore laws, trainings, mechanisms and crimes should be such that impurity does not occur in the stock trading market, but if impurity occurs and ordinary shares are sold, the sale is valid. But Mukhtar's opinion is that the option to cancel the deal by cucumber is for losers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Finance
  • Imami Jurisprudence
  • Najsh
  • Common Stock Transactions
  • Tehran Stock Exchange
  1. قرآن کریم.
  2. Holy Quran.
  3. انصاری، مرتضى بن محمد امین (1415ق). المکاسب (جلد سوم، چاپ اول). ایران، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  4. Ansari, M, bin M, A., (1415 AH). Al-Makasab (third Volume, First Edition). Iran, Qom: World Congress of Honoring Sheikh Azam Ansari. (In Arabic).
  5. امینی، مهدی؛ عیسایی تفرشی، محمد؛ و شهبازی‌نیا، مرتضی (۱۳۹۴). دستکاری بازار اوراق بهادار: مفهوم، مبانی و روش‌ها (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا). پژوهش‌های حقوقی تطبیقی، 19(73)، 1-26.
  6. Amini, M; Isai Tafarshi, M; & Shahbazinia, M., (2014). Securities Market Manipulation: Concept, Basics and Methods (a Comparative Study in Iranian and American law). Comparative Legal Studies, 19(73), 1-26. (In Persian).
  7. جزیری، عبدالرحمن (1419ق). الفقه علی المذاهب الاربعه (جلد دوم، چاپ اول). لبنان، بیروت: دارالثقلین.
  8. Jaziri, A, R., (1419 AH). Fiqh Ali Al-Mahabh Al-Arba (Vol. 2, 1st Edition). Lebanon, Beirut: Dar al-Saqlain. (In Arabic).
  9. اصغری، فریده؛ و عابدیان کلخوران، سید حسن (1393). خیار غبن در آئینه فقه و قانون، مطالعات فقهی و فلسفی، 5(19)، 107-126.
  10. Asghari, F; 7 Abedian Kalkhoran, S, H., (2013). Khayar Ghaban in the Mirror of Jurisprudence and Law, Jurisprudential and Philosophical Studies, 5(19), 107-126. (In Persian).
  11. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1420ق). تحریر الاحکام الشریعه علی المذهب الامامیه (جلد دوم، چاپ اول). قم، مؤسسه امام صادقعلیه‌السلام.
  12. Hali, H, bin Y, bin M, A., (1420 AH).Tahrir al-Ahkam al-Shari'a Ali al-Mahhab al-Umamiyyah (Volume 2, 1st edition). Qom, Imam Sadiq Institute. (In Arabic).
  13. جهانخانی، علی؛ و پارسائیان، علی (1375). بورس اوراق بهادار تهران (چاپ دوم). ایران، تهران: دانشگاه تهران.
  14. Jahankhani, A; & Parsaian, A., (1996). Tehran Stock Exchange (Second Edition). Iran, Tehran: University of Tehran. (In Persian).
  15. حاجی‌پور، مرتضی (1392). حسن نیت تکلیفی در فقه امامیه، فقه و حقوق اسلامی. ایران، بابل: دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل.
  16. Hajipour, M., (2012). Obligatory Good Faith in Imami Jurisprudence, Jurisprudence and Islamic Law. Iran, Babol: Islamic Azad University, Babol Branch. (In Persian).
  17. خوئی، سیدابوالقاسم موسوى (1417ق). القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید (الهدایة فی الأصول). ایران، قم: مؤسسه صاحب الأمر علیه‌السلام.
  18. Khoi, S, Abu Al-Qasim M., (1417 AH). The Principles of Jurisprudence, Ijtihad and Al-Tiqlid (Guidance in the Principles). Iran, Qom: Sahib Al-Amr Institute. (In Arabic).
  19. مکارم‌شیرازی، ناصر (1425ق). انوار الفقاهه. ایران، قم: مدرسه الامام على‌بن ابی‌طالب(ع).
  20. Makarem Shirazi, N., (1425 AH). Anwar Al-Faqaha. Iran, Qom: Madrasa al-Imam Ali ibn Abi Talib. (In Arabic).
  21. صمیری، مفلح بن حسن (1420ق). غایه المرام فی شرح شرایع الاسلام (جلد دوم، چاپ اول). لبنان، بیروت: دارالهادی.
  22. Samiri, M, bin H., (1420).The Goal of al-Maram fi Sharh Sharia' al-Islam (Volume 2, 1st Edition). Lebanon, Beirut: Dar al-Hadi. (In Arabic).
  23. طوسی، محمد بن حسن بن علی (1378). المبسوط فی فقه الامامیه (جلد دوم، چاپ اول). ایران، تهران: مکتبه المرتضویه.
  24. Tousi, M, bin H, bin A., (1999). Al-Mabsut fi Fiqh Al-Amamiyyah (Second Volume, First Edition). Iran, Tehran: Maktaba al-Mortazawieh. (In Persian).
  25. طوسی، جعفر (1344). مسایل هامه من کتاب الخلاف. ایران، تهران: دانشگاه تهران.
  26. Tusi, J., (1965).All Issues of the Book of Al-Khalaf. Iran, Tehran: University of Tehran. (In Persian).
  27. پوست‌فروش، محمدحسین؛ ناصر صدرآبادی، علیرضا؛ و معین‌الدین، محمود (1394). سنجش دستکاری قیمت‌ها با استفاده از مدل‌های تحلیل ممیزی درجه دوم و الگوریتم ژنتیک بر مبنای شبکه عصبی مصنوعی. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار (مطالعات مالی)، 8(28)، 119-143.
  28. Postforosh, M, H;Naser Sadrabadi, A, R;& Moinuddin, M., (2014).Measuring Price Manipulation Using Quadratic Audit Analysis Models and Genetic Algorithm Based on Artificial Neural Network. Financial Knowledge of Securities Analysis (Financial Studies), 8(28), 119-143. (In Persian).
  29. عبدی‌پورفرد، ابراهیم (1391). مباحث تحلیلی از حقوق تجارت (چاپ اول). ایران، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  30. Abdipurfard, Ibrahim (2011). Analytical Topics of Commercial Law (First Edition). Iran, Qom: Hoza and University Research Institute. (In Persian).
  31. فلاح‎شمس، میرفیض؛ و تیموری شندی، علی (1384). طراحی الگوی پیش‌بینی دستکاری قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع)، 7(27)، 116-146.
  32. Fallah Shams, Mirfiz;and Timuri Shandi, Ali (2004). Designing a Prediction Model for Stock Price Manipulation in Tehran Stock Exchange.Imam Sadiq University Research Quarterly, 7(27), 116-146. (In Persian).
  33. فلاح‌شمس، میرفیض؛ کردلوئی، حمیدرضا؛ و ارشنو، مهدی (1392). بررسی دستکاری قیمت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل ماشین بردار پشتیبان. تحقیقات مالی، 4(19)، 69-84. DOI: 10.22059/jfr.2012.36633
  34. Falah Shams, M; Kordloi, H, R; & Arshanu, M., (2012). Investigation of Price Manipulation in Tehran Stock Exchange Using Support Vector Machine Model. Financial Research, 4(19), 69-84. DOI: 22059/jfr.2012.36633 (In Persian).
  35. قاسمی حامد؛ عباس، براری چناری، یوسف؛ و حدادی، شهرزاد (1397). تحلیل حقوقی دستکاری قیمت بازار اوراق بهادار. تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی، 1(1)، 779-809.
  36. Ghasemi Hamed; A, Berari Chenari, Y; & Haddadi, S., (2017). Legal Analysis of Stock Market Price Manipulation. Research and Development in Comparative Law, 1(1), 779-809. (In Persian).
  37. قوامی، سیدحسین؛ و علی‌فر، مجید (1395). راه‌های شناسایی دستکاری قیمت سهام شرکت‌ها در بورس‌های معتبر دنیا. دانش ارزیابی، 8(28)، 5-24.
  38. Qavami, S, H; & Alifar, M., (2015). Ways to Identify the Manipulation of Company Stock Prices in the World's Prestigious Stock Exchanges. Evaluation Knowledge, 8(28), 5-24. (In Persian).
  39. قربانی، مجید؛ و باقری، عباس (1389). دستکاری بازار اوراق بهادار. پژوهش حقوق، 12(29)، 301-326.
  40. Ghorbani, M;& Bagheri, A., (1389).Stock Market Manipulation. Law Research, 12(29), 301-326. (In Persian).
  41. شمس، شهاب‌الدین؛ و عطایی، بهروز (1395). شناسایی دستکاری قیمت سهام از طریق مدل ترکیبی الگوریتم ژنتیک ـ شبکه عصبی مصنوعی و مدل SQDF. راهبرد مدیریت مالی، 4(15)، 149-172.
  42. Shams, S;& Atai, B., (2015).Identification of Stock Price Manipulation Through the Hybrid Model of Genetic Algorithm-Artificial Neural Network and SQDF Model.Financial Management Strategy, 4(15), 149-172. (In Persian).
  43. کاوند، مجتبی؛ و اعتصامی، امیرحسین (1395). گزارش مقابله با فریب در بازار سرمایه. ایران، تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار.
  44. Kavand, M;& Etesami, A, H., (2015). Report on Dealing with Fraud in the Capital Market. Iran, Tehran: Securities and Exchange Organization. (In Persian).
  45. مهیار، رضا (1375). المنجد الابجدی المنجد الابجدی. ایران، تهران: اسلامی.
  46. Mehyar, R., (1375). Al-Munjad al-Abjadi Al-Munjad al-Abjadi. Iran, Tehran: Islamic. (In Persian).
  47. میرزایی منفرد، غلامعلی (1389)، حقوق کیفری بازار اوراق بهادار. ایران، تهران: میزان.
  48. Mirzaei Monfared, G, A., (2009). Criminal Law of Securities Market. Iran, Tehran: Mizan. (In Persian).
  49. میرزاخانی، رضا؛ و موسویان، سیدعباس (1396). جریان خیارات در معاملات سهام. بورس اوراق بهادار، 10(39)، 29-95.
  50. Mirzakhani, R; & Mousaviyan, S, A., (2016). Option Flow in Stock Trading. Stock Exchange, 10(39), 29-95. (In Persian).
  51. کیخا، محمدرضا؛ سامانی، احسان؛ و مرادی، یوسف (1399). بررسی فقهی حقوقی نجش در معاملات و انطباق سنجی آن با غبن. دانش حقوق مدنی، 1(1)، 83-93.
  52. Kikha, M, R;Samani, E;& Moradi, Y., (2019).Jurisprudential Investigation of Najsh in Transactions and its Compatibility with Ghoban.Civil Law Knowledge, 1(1), 83-93. (In Persian).
  53. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن (1413ق). جامع الشتات فی اجوبه السوالات (جلد 2، چاپ اول). ایران، تهران: کیهان.
  54. Mirzai Qomi, A, bin M, H., (1413 AH). Jami al-Shatt fi Ajuba al-Sawalat (Volume 2, First Edition). Iran, Tehran: Keihan. (In Arabic).
  55. محقق‌ثانی، علی بن حسین کرکی (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (جلد چهارم، چاپ دوم). ایران، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
  56. Mohaghegh Sani, A, bin H, K., (1414 AH).Jami al-Maqasid fi Sharh al-Qasas (Volume Four, Second Edition). Iran, Qom, Al-Al-Bayt Institute, Peace be Upon Them. (In Arabic).
  57. مکارم‌شیرازی، ناصر (1426ق). انوار الفقاهه (چاپ اول). ایران، قم، مؤسسه امام علی بن ابی‌طالب(ع).
  58. Makarem Shirazi, N., (1426).Anwar al-Faqaha (First Edition). Iran, Qom, Imam Ali bin Abi Talib Institute. (In Arabic).
  59. نجفی، محمدحسین بن علی بن محمدرضا (1423ق). احکام المتاجر المحرمه (چاپ اول). عراق، نجف: کاشف الغطاء.
  60. Najafi, M, H, bin A, bin M, R., (1423 AH). The Rulings of al-Mutajir al-Muharram (First Edition). Iraq, Najaf: Kashif al-Ghita. (In Arabic).
  61. تمیمی مغربی، نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حیون (1383ق). دعائم الإسلام. مصر، قاهره: بی‌نا.
  62. Tamimi Maghrib, N, bin M, bin Ma, bin A, bin H., (1383 AH). Daeaem Islam. Egypt, Cairo: Bina. (In Arabic).

 

  1. Allen, F. & Gale, D. (1992). Stock Price Manipulation. Review of Financial Studies, 5(3), 503–529.
  2. Jarrow, R. A. (1992). Market Manipulation, Bubbles, Corners, and Short Squeezes. Financial and Quantitative Analysis, 27(3), 311-336.
  3. Chakraborty, A. & Yilmaz, B. (2004). Informed Manipulation. Economic Theory, 114(1), 132–152.
  4. Imisiker, S. & Tas, B. (2013). Which Firms Are More Prone to Stock Market Manipulation. Emerging Market Review, 16, 119-130.
  5. Canellos, G. S; Rangwala, T. S. Walfish, D. R. Jou, J. K. & Palladino, Samantha, L. (2016). The Law Surrounding Spoofing in the Derivatives and Securities Markets, FIA L&C Conference, New York.
  6. Neupane, S.; Rhee, G.; Vithanage, K. & Veeraraghavan, M. (2017). Trade-Based Manipulation: Beyond the Prosecuted Cases. Corporate Finance, 42, 115-130.
  7. http://www.sraj.ir
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 27
آبان 1402
صفحه 41-70
  • تاریخ دریافت: 10 آبان 1402
  • تاریخ بازنگری: 11 آبان 1402
  • تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1403