نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

نظریه مساهمت ابتدایی در سود؛ تحول در مفهوم شرکت و بستری برای تحقق بانکداری اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بانکداری اسلامی)

نویسندگان

1 دانشیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده علوم تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری فقه اقتصادی، مدرس حوزه و دانشگاه، ایران

چکیده

در نظر مشهور فقهای امامیه شرکت مترادف با اشاعه است، یعنی امتزاج حقوق و مالکیت‌ها به‌نحوی‌که قابل‌تمییز نباشد که ممکن است به سبب اختیاری مانند عقد، حیازت، مزج یا سبب قهری مانند ارث، امتزاج و مانند آن حاصل شود، در این صورت موضوع محدود به مواردی است که اشاعه در آن ممکن باشد و لذا مواردی چون شرکت در دیون، منافع، اعمال و اعتبارات که از قضا در اقتصاد و بانکداری امروز رایج است از حیطه شرکت خارج می‌شود، اما آیا تراضی دو طرف می‌تواند سبب اشاعه و شرکت باشد؟ و آیا تحقق شرکت بدون اشاعه امکان‌پذیر است؟ یا طبق نظریه سنتی اشاعه در تحقق شرکت معتبر است؟ پژوهش حاضر کوشیده است به این سؤال‌ها پاسخ دهد و با مطالعه در اقوال فقها به روش استقراء و تحلیل داده‌ها به این نتیجه رسیده است که مفهوم شرکت در اندیشه فقهای امامیه متحول و متکامل شده است و در باور متأخرین اشاعه در تحقق شرکت شرط نیست، بلکه مساهمت ابتدایی در سود بدون امتزاج اموال کافی است. با پذیرش این مفهوم از شرکت چالش‌های پیش‌روی نظریه سنتی شرکت برطرف شده و بستری نو برای تحقق بانکداری اسلامی فراهم می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Theory of Elementary Contribution to Profit Transformation in the Concept of the Company and a Platform for the Realization of Islamic Banking

نویسندگان [English]

  • Sayed Amrollah Hoseini 1
  • Mohammad Zarei Mahmoudabadi 2

1 Associate Professor, Department of Islamic Jurisprudence and Law, Faculty of Islamic Research Sciences, Imam Khomeini International University (RA), Qazvin, Iran

2 Graduated in economic jurisprudence؛ Lecturer in the field and university, Iran

چکیده [English]

In the opinion of famous Imami jurists, company is synonymous with admixturing. It means combining rights and properties in a way that cannot be.distinguished. which may be achieved due to optional means such as contract, menstruation, mixing or coercive means such as inheritance, mixing and the like.In this case, the matter is limited to those cases in which the combination is possible.Therefore, things like the company's debt, interests, actions and credits, which are ironically common in today's economy and banking, are out of the scope of the company. But can the agreement of both parties be the cause of diffusion and participation? And is it possible to realize the company without distribution? Or according to the traditional theory of diffusion in the realization of the company? The present research has tried to answer this question And by studying the sayings of the jurists by the method of induction and data analysis, he has come to the conclusion that The concept of participation in the thought of Imami jurists has evolved and evolved And according to the latest belief, diffusion is not a condition for the realization of the company Rather, initial participation in profit is sufficient without mixing of properties. By accepting this concept of the company, the challenges facing the traditional theory of the company have been resolved A new platform is provided for the realization of Islamic banking.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Distribution
  • Contract Company
  • Initial Participation in Profit
  • Islamic Banking
  1. آل‌‌کاشف ‌الغطاء، محمدحسین (1422ق). تحریر المجله. ایران، قم: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیة.
  2. Al-Kashif Al-Ghata, M, H., (1983). Tahrir Almajaleh. Iran, Qom: Al-Majjam Al-Alami for bringing together the Islamic religions. (In Persian).
  3. ابن‌ادریس، محمد بن منصور (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى (چاپ 2). ایران، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  4. Ibn Idris, M, b M., (1989). Al-Saraer al-Hawi for Tahrir al-Fatawi (2nd edition). Iran, Qom: Islamic Publications Office. (In Persian).
  5. ابن‌‌حمزه، محمد بن علی (1408ق). الوسیلة إلی نیل الفضیلة. ایران، قم: مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی.
  6. Ibn Hamzah, M, b, A., (1987). Al-Wasila to Nile Al-Fazilah. Iran, Qom: School of Grand Ayatollah al-Marashi al-Najafi. (In Persian).
  7. ابن ‌فهد حلی، احمد (1407ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. ایران، قم: جماعة المدرسین، مؤسسة النشر الإسلامی.
  8. Ibn Fahad Hali, A., (1986). Al-Mahdab al-Bara' in the description of al-Mukhtasar al-Nafi. Iran, Qom: Jamaat al-Madrasin, Al-Nashar Islamic Publishing House. (In Persian).
  9. ابن‌زهره، حمزه بن علی (1417ق). غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع. ایران، قم، مؤسسة الإمام الصادق.
  10. Ibn Zahra, H, b, A., (1996). Ghaniy al-Nzoo Il-Ili al-Usul and Al-Foroo. Iran, Qom, Imam Sadiq Foundation. (In Persian).
  11. اصفهانی، سید ابوالحسن (1392). وسیلة النجاة. ایران، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  12. Esfahani, S, A., (2012). Vasilah Ahnejah. Iran, Tehran: The Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA). (In Persian).
  13. امامی، سید حسن (1388). حقوق مدنی (جلد 2؛ چاپ 39). ایران، تهران، اسلامیه.
  14. Emami, S, H., (2008). Hoghogh Madani (Volume 2; Edition 39). Iran, Tehran, Islamia. (In Persian).
  15. بحرانی، یوسف بن احمد (1363). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. ایران، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  16. Bahrani, Y, b, A., (1984). Al-Hadaiq al-Nazrah in the rulings of al-Utrah al-Tahira. Iran, Qom, Islamic Publishing House. (In Persian).
  17. بروجردی، سید حسین (1394). الرسائل الفقهیة. ایران، قم: مؤسسه آیت‌الله‌ العظمی‌ البروجردی لنشر معا‌لم‌ اهل‌‌البیت.
  18. Boroujerdi, S, H., (2014). Al-Rashah al-Faqih. Iran, Qom: Institute of Ayatollah Azami Alburojardi Lanshar Ma'alem Ahl al-Bayt. (In Persian).
  19. حرعاملى، محمد بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة. ایران، قم: آل‌البیت.
  20. Haraami, M, b, H., (1988). Detailing the means of Shia to the study of Shari'a issues. Iran, Qom: Al-Albayt. (In Persian).
  21. حسینی عاملی، سید محمدجواد (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. لبنان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  22. Hosseini Ameli, S, M, J., (Bita). Miftah al-Karamah in the explanation of the rules of allama. Lebanon, Beirut: Dar Ihiya al-Turath al-Arabi. (In Persian).
  23. حکیم سید محسن (1374). مستمسک العروة الوثقی. ایران، قم: دارالتفسیر.
  24. Hakim S, M., (1995). Mustamsk al-Arwa al-Waghhi. Iran, Qom: Dar al-Tafsir. (In Persian).
  25. حلبی، تقی بن نجم (بی‌تا). الکافی فی الفقه. ایران، اصفهان: مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی (علیه‎السلام) العامة.
  26. Halabi, T, b, N., (Bita). Al-kafi in Jurisprudence. Iran, Isfahan: Imam Amirul Momineen Ali (peace be upon him) General School. (In Persian).
  27. حسینی خامنه‌ای، سید علی (1392). رساله آموزشی. ایران، تهران: فقه روز.
  28. Hosseini Khamenei, S, A., (2012). Educational Treatise. Iran, Tehran: Fiqh Rooz. (In Persian).
  29. خوانساری، سید احمد (1355). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع. ایران، تهران: مکتبة الصدوق.
  30. Khansari, S, A., (1976). Jame al-Madarak in Sharh al-Mukhtasar al-Nafi. Iran, Tehran: Al Sadouq Maktab. (In Persian).
  31. خویى، سید ابوالقاسم (1409ق). مبانی العروة الوثقى (جلد 1). ایران، قم: دارالعلم.
  32. Khoi, S, A., (1988). Mabani al-Arwa al-Wathqi (Vol 1). Iran, Qom: Darul Alam. (In Persian).
  33. خویی، سید ابوالقاسم (1418ق). موسوعة الإمام الخوئی. ایران، قم: مؤسسة إحیاء آثار الامام الخوئی.
  34. Khoei, S, A., (1997). Mosoeh of Imam al-Khoei. Iran, Qom: Foundation for the Revival of the Works of Imam Al-Khoei. (In Persian).
  35. سبحانی تبریزی، جعفر (1431ق). الشرکة و التأمین فی الشریعة الاسلامیة الغراء. ایران، قم: موسسة الامام الصادق علیه‎السلام.
  36. Sobhani Tabrizi, J., (2009). The company and the insurance in Al-Sharia al-Islamiya al-Ghara. Iran, Qom: Institute of Imam al-Sadiq, peace be upon him. (In Persian).
  37. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق). مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام. ایران، قم: حمید.
  38. Sabzevari, S, A, A., (1992). Mahiz al-Ahkam in stating the halal and haram. Iran, Qom: Hamid. (In Persian).
  39. شعبانی، احمد؛ و نصرآبادی، داوود (1387). چالش‌های بانک در اجرای قرارداد مشارکت در سودوزیان و راهکارهای آن. مطالعات اقتصاد اسلامی، 1(1)،77-121.
  40. Shabani, A; & Nasrabadi, D., (2009). Challenges of the bank in the implementation of the partnership agreement in Sudozian and its solutions. Islamic Economic Studies, 1(1), 77-121. Doi: 30497/ies.2008.2410 (In Persian).
  41. شهید اول، محمد بن مکی عاملی (1410ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة (چاپ 1). لبنان، بیروت: الدار الإسلامیة.
  42. Shahid Aval, M, b, M, A., (1989). Al-Lama' al-Damashkiyyah in Imamate jurisprudence (1st edition). Lebanon, Beirut: Eldar Islamic. (In Persian).
  43. شهید ثانی، زین‌‌الدین بن علی جبعی عاملی (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. ایران، قم: مکتبة الداوری.
  44. Shahid Sani, Z, bin, A, J, A., (1989). Al-Ruda al-Bahiya in the description of al-Lama' al-Damashkiyyah. Iran, Qom: Al-Davari School. (In Persian).
  45. شهید ثانی، زین‌‌الدین بن علی جبعی عاملی (1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. ایران، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
  46. Shahid Sani, Z, bin, A, J, A., (1992). Misalak al-Afham to revise the laws of Islam. Iran, Qom: Islamic Encyclopaedia Foundation. (In Persian).
  47. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1410ق). حاشیة المکاسب. ایران، قم: اسماعیلیان.
  48. Tabatabai Yazdi, S, M, K., (1989). Margin of Al Makasab Iran, Qom: Ismailian. (In Persian).
  49. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1386). العروة الوثقی. ایران، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب(ع).
  50. Tabatabai Yazdi, S, M, K., (2007). Al-Arwa Al-Waghti. Iran, Qom: Imam Ali Ibn Abi Talib (a.s.) School. (In Persian).
  51. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1388). العروة الوثقی و التعلیقات علیها. ایران، قم، مؤسسة السبطین.
  52. Tabatabai Yazdi, S, M, K., (2009). Al-Urwa Al-Waghti and Al-Taliqat against them. Iran, Qom, Al-Sabatin Institute. (In Persian).
  53. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1392). العروة الوثقی. ایران، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام الخمینی(ره).
  54. Tabatabai Yazdi, S, M, K., (2012). Al-Arwa Al-Waghti. Iran, Tehran: Institute for editing and publishing the works of Imam al-Khomeini (RA). (In Persian).
  55. طباطبایی، سید علی (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل. ایران، قم، مؤسسة آل‌البیت.
  56. Tabatabai, S, A., (1997). Riyad al-Masal in the investigation of rulings with reasons. Iran, Qom, Al-Albayt Foundation. (In Persian).
  57. طوسى، محمد بن الحسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة. ایران، تهران: مکتبة المرتضویة.
  58. Tousi, M, bin, A., (2008). Al-Massut in Imamite jurisprudence. Iran, Tehran: Al-Mortazavi School. (In Persian).
  59. .طوسى، محمد بن الحسن (1407ق- الف). تهذیب الأحکام (چاپ چهارم). ایران، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
  60. Tousi, M, bin, A., (1986- a). Tahdeeb al-Ahkam (fourth edition). Iran, Tehran: Dar al-Ketab Islamiyya. (In Persian).
  61. طوسى، محمد بن الحسن (1407ق-ب). الخلاف. ایران، قم: جماعة المدرسین، مؤسسة النشر الإسلامی.
  62. Tusi, M, bin, A., (1986- b). Al-Khalaf Iran, Qom: Jamaat al-Madrasin, Al-Nashar Islamic Publishing House. (In Persian).
  63. عدل، مصطفی (1342). حقوق مدنی (چاپ 7). ایران، تهران: امیرکبیر.
  64. Adl, M, (1963). Hoghogh Madani (7th ed.). Iran, Tehran: Amirkabir. (In Persian).
  65. علامه حلی، حسن بن یوسف (1414ق). تذکرة الفقهاء. ایران، قم: مؤسسه آل‌البیت.
  66. Allameh Hali, H, bin, Y., (1993). Tazkira Faqhaa. Iran, Qom: Al-Albayt Institute. (In Persian).
  67. علامه حلی، حسن بن یوسف (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة. ایران، قم: مؤسسة الإمام الصادق.
  68. Allameh Hali, H, bin, Y., (1999). Tahrir al-Ahkam Al-Sharia Ali Madhhab al-Imamiya. Iran, Qom: Al-Imam al-Sadiq Foundation. (In Persian).
  69. علامه حلی، حسن بن یوسف (1413ق). قواعد الأحکام. ایران، قم: جماعة المدرسین، مؤسسة النشر الإسلامی.
  70. Allameh Hali, H, bin, Y., (1992). Ghavaed Al-ahkam. Iran, Qom: Jamaat al-Madrasin, Al-Nashar Islamic Publishing House. (In Persian).
  71. علامه حلی، حسن بن یوسف (1374). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة. ایران، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  72. Allameh Hali, H, bin, Y., (1995). Al-Shia's differences in the rules of the Shari'a. Iran, Qom: Al-Nashar Islamic Publishing House. (In Persian).
  73. فخرالمحققین، محمد بن حسن (1387ق). إیضاح الفوائد فی شرح إشکالات القواعد. ایران، قم: اسماعیلیان.
  74. Fakhr al-Haggeen, M, bin, H., (1967). Explanation of the benefits in describing the problems of the rules. Iran, Qom: Ismailian. (In Persian).
  75. فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی (1395). مفاتیح الشرائع. ایران، تهران: مدرسه عالی شهید مطهری.
  76. Faiz Kashani, M, bin, S., (2015). Mufatih al-Sharia. Iran, Tehran: Shahid Motahari High School. (In Persian).
  77. کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی (چاپ 4). ایران، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  78. Kalini, M, bin, Y., (1986). Kafi (Edition 4). Iran, Tehran: Islamic Books. (In Persian).
  79. کاتوزیان، ناصر (1396). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی (چاپ 53). ایران، تهران: میزان.
  80. Katouzian, N., (2016). Civil law in the current legal order (53rd edition). Iran, Tehran: Mizan. (In Persian).
  81. کاتوزیان، ناصر (1399). عقود معین (جلد 2، چاپ 2). ایران، تهران: گنج‌دانش.
  82. Katouzian, N., (2019). Oghodol Moayan (Vol 2, Ed 2). Iran, Tehran: Ganjdanash. (In Persian).
  83. محقق اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. ایران، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  84. Mohaghegh Ardabili, A, b, M., (1982). Majma al-Fedat wa Al-Barhan in the description of guidance of the mind. Iran, Qom: Al-Nashar Islamic Publishing House. (In Persian).
  85. محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. ایران، قم: اسماعیلیان.
  86. Mohagheq Hali, J, bin, H., (1987). The laws of Islam in matters of halal and haram. Iran, Qom: Ismailian. (In Persian).
  87. محقق کرکی، علی بن حسین (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. ایران، قم: مؤسسه آل‎البیت.
  88. Mohagheq Karki, A, bin H., (1994). Jami al-Maqasid fi Sharh al-Qaas. Iran, Qom: Al-Albayt Institute. (In Persian).
  89. موسوى اردبیلى، سید عبدالکریم (1414ق). فقه الشرکة. ایران، قم: دارالعلم مفید.
  90. Mousavi Ardabili, S, A, K., (1994). Figh Al-sherkeh. Iran, Qom: Darul Alam Mofid. (In Persian).
  91. موسوی خمینی، سید مصطفی (1376). دروس الأعلام و نقدها. ایران، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی(ره).
  92. Mousavi Khomeini, S, M., (1997). Flags and Criticism Lessons. Iran, Tehran: Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini. (In Persian).
  93. موسوی خمینی‌، سید روح‌الله (1392- الف). تحریر الوسیلة. ایران، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  94. Mousavi Khomeini, S, R., (2012-A). Tahrir al-Wasila. Iran, Tehran: Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini. (In Persian).
  95. موسوی خمینی‌، سید روح‌الله (1392- ب). رساله نجاة العباد. ایران، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  96. Mousavi Khomeini, S, R., (2012-B). Najat al-Abad Resahah. Iran, Tehran: Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini. (In Persian).
  97. موسوی خمینی‌، سید روح‌الله (1392- ج). البیع. ایران، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  98. Mousavi Khomeini, S, R., (2012-J). Al-Bai Iran, Tehran: Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini. (In Persian).
  99. نائینی، محمدحسین (1373ق). منیة الطالب. ایران، تهران: المکتبة المحمدیة.
  100. Naini, M, H., (1953). Maniyah Al-taleb Iran, Tehran: Al-Mohammadiya School. (In Persian).
  101. نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. لبنان، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
  102. Najafi, M, H., (1983). Jawaharlal Kalam in the explanation of the laws of Islam. Lebanon, Beirut: Dar Ehiya al-Trath al-Arabi. (In Persian).
  103. نراقی، مهدی (1383). انیس التجار. ایران، قم: بوستان کتاب.
  104. Naraghi, M., (2013). Anis al-Tajjar. Iran, Qom: Bostan Kitab. (In Persian).
  105. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1434ق). بحوث فی الفقه کتاب الشرکه. ایران، قم: مؤسسه فقه و معارف اهل‌البیت.
  106. Hashemi Shahroudi, S, M., (2012). Researches in jurisprudence of Kitab al-Sharqa. Iran, Qom: Ahl al-Bayt Institute of Jurisprudence and Education. (In Persian).
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 26
مرداد 1402
صفحه 695-726
  • تاریخ دریافت: 26 فروردین 1402
  • تاریخ بازنگری: 30 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 30 مرداد 1402