نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

تجدید ارزیابی شرکت‌های سهامی عام از دیدگاه فقهی و حقوقی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (حقوق مالی اسلامی)

نویسندگان

1 پژوهشگر، مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی، سازمان بورس و اوراق بهادار، تهران، ایران

2 پژوهشگر حوزه مالی اسلامی؛ و دانشجوی DBA، انجمن علمی مالی اسلامی ایران، تهران، ایران

چکیده

شفافیت اطلاعاتی و به‌روزبودن صورت­های مالی شرکت­های سهامی یکی از ارکان مهم در تحقق کارایی بازار است. طی چند دهه گذشته تورم­های قابل‌توجه در اقتصاد ایران، لزوم تجدید ارزیابی دارایی­های شرکت­ها، خصوصاً شرکت­های سهامی عام و شرکت­های دارایی محور بازار سرمایه را دوچندان کرده است. در شرایط تورمی در صورت عدم‌تجدید ارزیابی دارایی­ها، صورت­های مالی شرکت گزارشگر مطلوبی از وضعیت موجود شرکت نخواهند بود. ازآنجاکه از دیدگاه مشهور فقها، سهام حصه مشاعی از دارایی­های شرکت است، شفافیت در توصیف ویژگی­ها و خصوصیات مبیع مورد معامله یکی از شروط صحت بیع است و درصورتی‌که توصیف مبیع از جهاتی مبهم باشد و بیانگر واقعیت مبیع نباشد، معامله را با شبهه غرری بودن مواجه خواهد کرد. این پژوهش با روشی تحلیلی - توصیفی به بررسی فقهی لزوم تجدید ارزیابی دارایی­ها در شرکت­های سهامی عام پرداخته است. درنتیجه می­توان گفت در شرایطی که نرخ تورم قابل‌توجه است و موجب ایجاد تفاوت معنادار ارزش دارایی­های دفتری از ارزش منصفانه روز آن‌ها می­شود، به‌منظور احتراز از بروز شبهه غرری بودن در معامله سهام به‌خصوص شرکت‌های دارایی محور، لازم است دارایی­های این شرکت­ها تجدید ارزیابی و در صورت­های مالی منعکس گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Re-evaluation of Public Companies from a Jurisprudential and Legal Point of View

نویسندگان [English]

  • Amirhossein Esesami 1
  • Zahra Shiri 2

1 Revaluation of Assets; Public Company; Information Transparency; Luxury Transactions.

2 Islamic Finance Researcher; & DBA Student, Islamic Financial Scientific Association of Iran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Transparency of information and up-to-dateness of financial statements of joint-stock companies is one of the important elements in realizing market efficiency. During the last few decades, significant inflations in Iran's economy have doubled the need to reassess the assets of companies, especially public companies and capital market asset-based companies. In inflationary conditions, if the assets are not reassessed, the company's financial statements will not be a favorable report of the company's current situation. Since, from the point of view of famous jurists, shares are the common share of the company's assets, transparency in the description of the characteristics and characteristics of the sold item is one of the conditions for the validity of the sale, and if the description of the sold item is ambiguous in some ways and does not reflect the reality of the sale. , will face the transaction with the suspicion of being fraudulent. This research, with an analytical-descriptive method, has investigated the jurisprudence of the necessity of revaluation of assets in public companies. As a result, it can be said that in a situation where the inflation rate is significant and causes a significant difference in the value of book assets from their fair value on the day, in order to avoid suspicion of fraud in stock trading, especially asset-oriented companies. It is necessary to reassess the assets of these companies and reflect them in the financial statements.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Revaluation of Assets
  • Public Company
  • Information Transparency
  • Luxury Transactions
  1. آقایی، محمدعلی؛ و رسائیان، امیر (۱۳۸۸). معیارهای ارزش منصفانه اموال ماشین‌آلات و تجهیزات، حسابدار رسمی، 2(۸)، 72-85.
  2. Aghaei, M, A, & Rasaeyan, A., (2008) Fair Value Criteria for Machinery and Equipment. Official Accountant, 8(2), 72-85. )In Persian(.
  3. بحرانى، حسین بن محمد (1421ق). سداد العباد و رشادالعباد (چاپ اول). ایران، قم: کتابفروشی محلاتی‌.
  4. Bahrani, Hossein bin Muhammad (2001). Sadad al-Abad and Rashad al-Abad (First Edition). Iran, Qom: Mahalati Bookstore. )In Persian(.
  5. بخشنده، محمدرضا؛ و ملکی، مهدی. (۱۳۹۷). مفاهیم ارزشیابی در حسابداری. حسابداری و حسابرسی، ۲۴(94)، ۱۳۱-۱۵۲.
  6. Bakhsandeh, Mohammadreza; Maleki, Mehdi. (2018). Evaluation concepts in accounting. Accounting and Audit, 24(2), 131-152. )In Persian(.
  7. پوریانسب، امیر. (۱۳۹۰). مدل تجدید ارزیابی نیازمند تجدید ارزیابی (گفتگو با تعدادی از اساتید و صاحب‌نظران حسابداری). حسابدار. 20(240). 10-29.
  8. Puria Nesab, A. (2011). The Re-evaluation Model Requires a Re-evaluation of the Conversation with a Number of Accounting Professors and Experts. Accountants. 20(240). 10-29. )In Persian(.
  9. تقی‌نتاج، غلامحسین؛ مؤمن‌زاده، محمدمهدی. مؤمن‌زاده، محمدهادی (1392). تحلیل بنیادی و افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها. همایش حسابداری ایران، تهران، ایران.
  10. Taghi Netaj, G; Momenzadeh, M, M; & Momenzadeh, M, H., (2012). Fundamental Analysis and Capital Increase from the Excess of Asset Revaluation. Iran Accounting Conference, Tehran, Iran. )In Persian(.
  11. جمعی از مؤلفان (1374). فقه اهل‌بیت علیهم‌السلام. ایران، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت.
  12. A Group of Authors (1995). Ahl al-Bayt Jurisprudence. Iran: Qom: Islamic Jurisprudence Encyclopaedia Institute on Ahl al-Bayt Religion. )In Persian(.
  13. حاجیان، نجمه؛ یوسفی اصل، فرزانه؛ و خلقی، رویا (1400). تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت و اثر آن بر عملکرد شرکت و بازده سهام. حسابداری مالی. 13(49). 86-109.
  14. Hajian, N; Yousefi Assal, F; & Kholghi, R., (2021). Revaluation of Fixed Assets and Its Effect on Company Performance and Stock Returns. Financial Accounting. 13(49). 86-109. )In Persian(.
  15. حلی، شیخ حسین (1384ق). محاضرات، بحوث فقهیه. لبنان، بیروت: دارالزهرا.
  16. Hali, S, H., (1965). Lectures, Jurisprudential Research. Lobnan, Beirut: Dar al-Zahra. )In Persian(.
  17. حلی، حسن بن یوسف (1411ق). تبصره المتعلمین فی احکام الدین. ایران، تهران: مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  18. Hali, Hasan bin Yusuf (1991). Note of the Learned in the Rulings of Al-Din. Iran, Tehran: Publishing Institute Attached to the Ministry of Culture and Islamic Guidance. )In Persian(
  19. حلى، حسن بن یوسف (1414ق). تذکره الفقهاء (چاپ اول). ایران، قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
  20. Hali, Hasan bin Yusuf (1994). Tazkira al-Fiqaha (First Edition). Iran, Qom: Al-Bayt Institute. )In Persian(
  21. حلى، حسن بن یوسف (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (چاپ اول). ایران، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
  22. Hali, Hasan bin Yusuf (2000). Tahrir al-Ahkam al-Sharia on the Imamate Religion (First Edition). Iran, Qom: Institute of Imam Sadiq. )In Persian(
  23. خادم‌الحسینی، مصطفی (1390). موانع و محدودیت‌های تجدید ارزیابی دارایی‌ها. دنیای اقتصاد. 9(2559).
  24. Khadima Al-Hussaini, M., (2010). Obstacles and Limitations of Revaluation of Assets. World of Economy. 9(2559). )In Persian(
  25. خمسه، حسین (1391). آیین‌نامه اجرایی معافیت مالیاتی تجدید ارزیابی دارایی‌ها در سال 1391. یادداشت درج‌شده در .http://www.yektatadbir.com
  26. Khamsa, H., (2012). Executive Regulations for Asset Revaluation Tax Exemption in 2013. Note Posted at http://www.yektatadbir.com )In Persian(
  27. خویی، سید ابوالقاسم (1418ق)، موسوعه الامام الخویی. ایران، قم: مؤسسه احیا آثار الامام الخویی.
  28. Khoei, S, A., (1998). Imam Al-Khoei Encyclopedia. Iran, Qom: Imam Al-Khoei Works Revival Institute. )In Persian(
  29. خویی، سید ابوالقاسم (1413ق). مصباح الفقاهه. ایران، قم: منشورات مکتبة الداوری قم.
  30. Khoei, S, A., (1993). Misbah al-Faqaheh. Iran, Qom: The Pamphlets of the Al-Davari Library of Qom. )In Persian(
  31. دبیرخانه کمیته تخصصی فقهی (1401). مصوبات کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار (ویراست دوم). ایران، تهران: بورس.
  32. Secretariat of the Shariah Committee (2022). Resolution of Shariah Committee of the Securities and Exchange Organization (2nd Edition), Tehran: Bors Publications. )In Persian(
  33. دیلمی‌پور، مصطفی (۱۳۹۰). نقدی بر تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت در ایران. دنیای اقتصاد، 9(2563).
  34. Dilmipour, M., (2019). A Critique on Revaluation of Fixed Assets in Iran. World of Economy. 9(2563). )In Persian(
  35. رحمانی، علی؛ و حمیدی، الهام (۱۳۸۵). مبانی نظری و موانع عملی تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت. حسابدار. 21(176)، 56-63.
  36. Rahmani, Ali; & Hamidi, E., (2008). Theoretical Foundations and Practical Obstacles of Revaluation of Fixed Assets. Accountant. 21(176), 56-63. )In Persian(
  37. سیستانی، سیدعلی (1414ق). منهاج الصالحین (جلد اول). ایران، قم: اعمال البنوک و المصارف.
  38. Sistani, S, A., (1994). Minhaj al-Salihin (Vol. 1). Iran, Qom: Acts of al-Bunk and al-Masraf. )In Persian(
  39. شهید اول، محمد بن مکی (1410ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة. لبنان، بیروت: دارالتراث.
  40. First Martyr, Muhammad bin Makki (1990); Al-Lamaa al-Damashkiyyah in Fiqh al-Imamiyah. Iran, Beirut: Daral-Tarath. )In Persian(
  41. شهید اول، محمد بن مکی عاملی (1414ق). غایه المراد فی شرح نکت الارشاد (چاپ اول). ایران، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  42. First Martyr, Muhammad bin Makki Ameli (1994). Ghaye al-Murad fi Sharh Nakat al-Arshad (First Edition). Iran, Qom: Islamic Propaganda Office of Qom Seminary. )In Persian(
  43. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1423ق). عروه الوثقی (جلد ششم). ایران، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  44. Tabatabaei Yazdi, S, M, K., (2003). Arwa Al-Waghti (Vol. 6). Iran, Qom: Islamic Publishing Institute. )In Persian(
  45. علیدوست، ابوالقاسم (1382). قاعده نفی غرر در معاملات، اقتصاد اسلامی، 3(9)، 89-106.
  46. Alidost, A., (2012). The Rule of Negation in Transactions. Islamic Economics, 3(9), 89-106. )In Persian(
  47. کمیته تدوین استانداردهای حسابداری سازمان حسابرسی (1388). استانداردهای حسابداری. ایران، تهران: سازمان حسابرسی.
  48. Accounting Standards Development Committee of Audit Organization (2008). Accounting Standards. Iran, Tehran: Corporate Audit. )In Persian(
  49. مرفوع، محمد؛ مؤمن‌زاده، محمدمهدی؛ و مؤمن‌زاده، محمدهادی (1399). مروری بر ادبیات تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت. مطالعات حسابداری و حسابرسی، 9(34)، 51-66.
  50. Marfoo, M; Momenzadeh, M, M; & Momenzadeh, M, H., (2019). A Review of Fixed Assets Revaluation Literature. Accounting and Auditing Studies. 9(34). 51-66. )In Persian(
  51. موسوی خمینی، سید روح‌الله (1426ق). توضیح المسائل. ایران، قم: طاهری.
  52. Mousavi Khomeini, S, R., (2005). Tozih Almasael. )Iran, Qom: Taheri. (In Persian(
  53. موسویان، سیدعباس، حسن‌زاده سروستانی، حسین، نیکومرام، هاشم (1394). تحلیل سهام عادی شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در جایگاه مبیع در عقد بیع براساس فقه امامیه، تحقیقات مالی اسلامی، 4(7)، 5-44. DOI: 10.30497/ifr.2014.1674
  54. Mousaviyan, S, A; Hassanzadeh Sarostani, H; & Nikumram, H., (2014). Analysis of Ordinary Shares of Companies Admitted to the Tehran Stock Exchange in the Position of Seller in the Sale Contract Based on Imamiyyah Jurisprudence, Islamic Financial Research, 4(7), 5-44. DOI: 10.30497/ifr.2014.1674 )In Persian(
  55. موسویان، سیدعباس؛ و علیزاده اصل، محمد (1394). بررسی ضابطه غرر در معاملات جدید، تحقیقات مالی اسلامی، 5(9)، 5-36. DOI: 10.30497/ifr.2015.1791
  56. Mousaviyan, S, A; Alizadeh Assal, M., (2014). Review of Gharr Rule in New Transactions. Islamic Financial Research, 5(9), 5-36. DOI: 10.30497/ifr.2015.1791 )In Persian(
  57. موسویان، سیدعباس؛ و میرزاخانی، رضا (1400). نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی (جلد 5). ایران، قم: امام علی ابن ابیطالب.
  58. Mousaviyan, S, A; & Mirzakhani, R., (2021). The Role of Shia in the Development of Islamic Sciences (Vol 5). Iran, Qom, Imam Ali Ibn Abi Talib. )In Persian(.
  59. نظری، حسن‌آقا (1392)، مبانی فقهی- اقتصادی نهادهای مالی بازار سرمایه اسلامی. ایران، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  60. Nazari, H., (2012). Jurisprudential - Economical Foundations of Islamic Capital Market Financial Institutions. Iran, Qom: University and Field Research Institute. (In Persian).
  61. Amelinda, F., & Murni, N. S. I. M. (2018). Factors That Influence the Revaluation of Fixed Assets in Manufacturing Sector Companies Listed on the Indonesia Stock Exchange Period 2014-2017. The Indonesian Accounting Review, 8(1), 71-80.
  62. Asad, M., & Qadeer, H. (2014). Components of Working Capital and Profitability: A Case of Fuel and Energy Sector of Pakistan. Paradigms, 8(1), 41-52.
  63. Asad, M., & Farooq, A. (2009). Factors Influencing KSE 100 Index/Share Prices. Pardigms A Journal of Commerce, Economics, and Social Sciences, 3(1), 34-51.
  64. Aboody, D., Barth, M. E., & Kasznik, R. (1999). Revaluations of Fixed Assets and Future firm Performance: Evidence from the UK. Journal of Accounting and Economics, 26(1-3), 149-178.
  65. Andison, A., & Nasser, E. M. (2017). Operating Cash Flow, Earning Response Coefficient, and Fixed Asset Revaluation: Study on Manufacturing Company. Etikonomi, 16(1), 194873.
  66. Ashbaugh, H., & Olsson, P. (2002). An Exploratory Study of the Valuation Properties of Cross‐Listed firms' IAS and US GAAP Earnings and book Values. Accounting Review, 77(1), 107-126.
  67. Baek, H. Y., & Lee, D. Y. (2016). Motives for and Effects of Asset Revaluation: An Examination of South Korean Data. Emerging Markets Finance and Trade, 52(12), 2808-2817.
  68. Bashir, A., & Asad, M. (2018). Moderating Effect of Leverage on the Relationship Between Board Size, Board Meetings and Performance: A Study on Textile Sector of Pakistan. American Scientific Research Journal for Engineering, Technology, and Sciences (ASRJETS), 39(1), 19-29.
  69. Bae J, Lee J, Kim E (2019). Does Fixed Asset Revaluation Build Trust Between Management and Investors? Sustainability, 11, 1-22.
  70. Riahi-Belkaoui, A. (2004). Accounting Theory. Cengage Learning EMEA. International Thomson.
  71. Cartwright, S., & Cooper, C.L. (2014). Mergers and acquisitions: The Human Factor. Butterworth-Heinemann
  72. Choi, T. H., Pae, J., & Yoo, C. Y. (2013). Demand for Fair Value Accounting: The Case of Asset Revaluations in Private Versus Public Firms. Working Paper, KAIST Business School, South Korea.
  73. Financial Accounting Standard (FAS) No. 9, (2010) - “Ijarah and Ijarah Muntahia Bittamleek”. Available at: http://AAOIFI.com
  74. Herrmann, D., Saudagaran, S. M., & Thomas, W. B. (2006). The Quality of Fair Value Measures for Property, Plant, and Equipment. In Accounting Forum (Vol. 30, No. 1) 43-59.
  75. Henderson, S., & Goodwin, J. (1992). The Case Against Asset Revaluations. Abacus, 28(1), 75-87.
  76. Haider, S. H., Fatima, M., Asad, M., & Ala'A, Z. A. A. (2016). A Study on the Issues of Employment Contracts and Practices of Employment Contracts in UAE. Paradigms, 10(1), 58.
  77. Haider, S. H., Asad, M., & Fatima, M. (2017). Entrepreneurial Orientation and Business Performance of Manufacturing Sector Small and Medium Scale Enterprises of Punjab Pakistan. European Business and Management, 3(2), 21-28.
  78. International Accounting Standards Committee (2003). International Accounting Standard 16. Property, plant, and equipment.IASC.
  79. IASC Foundation Education (2023). Technical Summary: IAS 29 Financial Reporting in Hyperinflationary Economies. IASC Foundation
  80. International Accounting Standards Board. (2017). IAS 16 Property, Plant and Equipment. Retrieved from https://www.iasplus.com/en/standards/ias/ias16
  81. International Accounting Standards Board. (2017). IAS 38 Intangible Assets. Retrieved from https://www.iasplus.com/en/standards/ias/ias38
  82. International Accounting Standards Board. (2017). IFRS 13 Fair Value Measurement. Retrieved From https://www.iasplus.com/en/standards/ifrs/ifrs13
  83. Jaggi, B., & Tsui, J. (2001). Management Motivation and Market Assessment: Revaluations of Fixed Assets. Journal of International Financial Management & Accounting, 12(2), 160-187.
  84. Lopes, A. B., & Walker, M. (2012). Asset Revaluations, Future Firm Performance and Firm-Level Corporate Governance Arrangements: New Evidence from Brazil. The British Accounting Review, 44(2), 53-67.
  85. Paton, W. A., & Dixon, R. L. (1958). Essentials of Accounting.
  86. Picker, R., Clark, K., Dunn, J., Kolitz, D., Livne, G., Loftus, J., & Van der Tas, L. (2019). Applying IFRS standards. John Wiley & Sons.
  87. Rahman, M. T., Hossain, S. Z., & Haque, M. A. (2021). Timing, Recurrence, and Effects of Fixed Assets Revaluation: Evidence from Bangladesh. International Journal of Economics and Financial Issues, 11(2), 67-75.
  88. Reitel, C., (1936), Accounting Principles for Engineers (The Importance of Fixed Asset Valuation), Chapter XIV, McGraw-HillBook Company, Inc, 206-207.
  89. Siegel J. G., N. Dauber & J. K. Shim, (2005), The Vest Pocket CPA, Wiley,184-185.
  90. Sullivan, A.; Steven M. S. (2003). Economics: Principles in Action. Upper Saddle
  91. Tabari, N. Y., & Adi, M. (2014). Factors Affecting the Decision to Revaluation of Assets in Listed Companies of Tehran Stock Exchange (TSE). International Journal of Scientific Management and Development, 2(8), 373-377.
  92. Wali, S. (2015). Mechanisms of Corporate Governance and Fxed Asset Revaluation. International Journal of Accounting and Finance, 5(1), 82-97.
  93. Walker, R. G. (1992). The SEC's Ban on Upward Asset Revaluations and the Disclosure of Current Values. Abacus, 28(1), 3-35.
  94. Weston, J. F. (1953). Revaluations of Fixed Assets. The Accounting Review, 28(4), 482-490.
  95. Weygandt, J. J., Kimmel, P. D., & Kieso, D. E. (2011). Accounting Principles. New Jersey: Wiley
  96. Whittred, G., & Chan, Y. K. (1992). Asset Revaluations and the Mitigation of Underinvestment. Abacus, 28(1), 58-74.
  97. Zhai, Y. H. (2007). Asset Revaluation and Future Firm Operating Performance: Evidence from New Zealand (Doctoral dissertation, Lincoln University).
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 25
اردیبهشت 1402
صفحه 557-594
  • تاریخ دریافت: 01 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 28 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 03 مهر 1402