تبیین الگوی عملیاتی تأمین مالی پروژه‌ای در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (ابزارهای تأمین مالی اسلامی)

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری مدیریت مالی، گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

3 استادیار گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

تأمین مالی پروژه‌ای یکی از رویکردهای مهم و کاربردی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه است و بسیاری از پروژه‌های متوسط و بزرگ مقیاس در دنیا با استفاده از این رویکرد اجرایی می‌شوند. این رویکرد به‌صورت واقعی در کشور جمهوری اسلامی ایران نتوانسته‌ نتیجه‌ساز شود و یکی از علل اصلی این عدم توفیق، ضعف شناخت و تبیین الزامات و ابعاد این شیوه است. به علت بانک محور بودن اقتصاد ایران، به‌نظر می‌رسید بهترین نقطه برای شروع و تمرین این شیوه تأمین مالی بانک‌ها باشند که در این زمینه گام برداشته و بخشی هرچند کوچک از منابع خود را به این روش اختصاص دهند. بدین‌منظور در این مقاله کوشیده شد ضمن شناخت بهتر موضوع، مجموعه عوامل اصلی مؤثر بر تحقق الگوی تأمین مالی پروژه‌ای در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران با بررسی نسبتاً جامع منابع علمی برشماری شده و سپس جهت استخراج مدل با استفاده از روش تحلیل مضمون و بهره‌گیری از نظرات خبرگان و ادبیات پژوهش، تحلیل نسبتاً عمیقی صورت گرفت و در مجموع 2072 مضمون پایه استخراج شد و با سنجش و بازآرایی این عوامل الگوی عملیاتی تأمین مالی پروژه در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران استخراج گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Operation Model for Project Financing in the Banking System of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Ehsan Zakerniya 1
  • Ali Salehabadi 2
  • Hosin Hasanzadeh Sarvestani 3

1 Ph.D. Financial Management, Financial Department, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, Tehan, Iran

2 Associate Professor, Financial Department, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor, Financial Department, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Project financing is one of the most important and practical approaches in developed and developing countries and many medium and large-scale projects in the world are implemented by applying this approach. Unfortunately, this approach, however, has not really been able to be pursued in Iran, and one of the main reasons for this failure is the lack of knowledge and explanation of the requirements and dimensions of it. Due to the bank-based nature of the Iranian economy, it seems that the best opportunity for starting and practicing this method of financing is for banks to take steps in this field and allocate a small part of their resources to it. For this purpose, this research has tried to provide a better understanding of the subject in order to present the main factors affecting the realization of the project financing model in the banking system of the Islamic Republic of Iran with a relatively comprehensive review of domestic and foreign scientific resources ,and then, to extract the final model by using the theme analysis method and the opinions of experts and related literature, through a relatively deep analysis and extracting a total of 2072 basic themes. By measuring and rearranging these factors, the operational model for project financing in the banking system of the Islamic Republic Iran has been developed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Financing
  • Project Financing
  • Bank
  • Financing Instruments
  • Theme Analysis Method
اشعریون قمی‌زاده، فرزانه؛ و تاجمیر ریاحی، حامد. (1393). بررسی مقایسه‌ای روش تأمین مالی پروژه‌های انرژی بر اساس تلفیق اوراق استصناع- قرارداد BLT و اوراق استصناع مستقل. دوفصلنامه علمی تحقیقات مالی اسلامی، 3(6)، 159-186.
DOI: 10.30497/ifr.2014.1658
DOR: 20.1001.1.22518290.1393.3.2.6.4
تقوی، سیدعلی (۱۳۹۶). طراحی روش تأمین مالی ساختاریافته پروژه‌های زیربنایی حمل و نقل با لحاظ راهکارهای ارتقاء سطح اعتباری متناسب با آموزه‌های فقه امامیه (رساله دکتری). دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
حسینی، سید محمود؛ و داوودیان، امیرحسین (۱۳۹۰). اولویت‌بندی روش‌های تأمین مالی پروژه‌های پالایشگاهی ایران. فصلنامه چشم انداز مدیریت مالی و حسابداری، 1(۳)،
۶۹-۸۲.
حدادی، جواد؛ موسویان، سید عباس؛ حدادی، امیر؛ و فکری، امیر (1392). ارزیابی انتشار صکوک پروژه محور در بخش بالادستی نفت ایران. تهران: ششمین کنفرانس توسعه نظام تأمین مالی در ایران.
حریری، نجلا (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
خاکی، غلامرضا (1384). روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه نویسی. تهران: بازتاب.
سالدانیا، جانی (1395). راهنمای کدگذاری برای پژوهشگران کیفی (عبدالله گیویان، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی.
شبانی، محمد (1386). بازارهای مالی و پولی بین‌المللی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
فدایی واحد، میثم؛ و صفائی، محمد (1392). صکوک وکالت؛ ابزاری برای تأمین مالی با رویکرد کاهش ریسک. تهران: ششمین کنفرانس توسعه نظام تأمین مالی در ایران.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخ‌‌‌زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. دوفصلنامه علمی اندیشه مدیریت راهبردی، 5(10)، 151-198.
DOI: 10.30497/SMT.2011.163
DOR: 20.1001.1.23830891.1390.5.2.5.2
عسکری، محمدمهدی؛ کریمی‌ریزی، مجید؛ و مصطفوی‌ثانی، علی، (۱۳۹۶). تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی بر مبنای الگوی تسهیم ریسک از طریق انتشار صکوک استصناع توسط دولت. دوفصلنامه علمی تحقیقات مالی اسلامی، 7(13)، 33-56.
DOI: 10.30497/IFR.2017.2126
DOR: 20.1001.1.22518290.1396.7.1.2.2
فبوزی، فرانک؛ دیویس، هنری؛ و چودری، مراد (1391). دانش مالی ساختار‌یافته (میثم احمدوند و جواد میثاقی فاروجی؛ مترجمان). تهران: چالش.
کارگر مطلق، احمد (۱۳۹۶). امکان‌سنجی و الزامات فقهی، حقوقی و اقتصادی شیوه تأمین مالی پروژه‌محور در قراردادهای بالادستی صنعت نفت‌و‌گاز (رساله دکتری). دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
کشتیبان، یاسر؛ حدادی، جواد؛ فکری، امیر؛ و حدادی، محمود (۱۳۸۸). تأمین مالی پروژه‌محور از نگاه بانک‌های ایرانی فرصت یا تهدید. دومین کنفرانس بین‌المللی توسعه نظام تأمین مالی در ایران، تهران: مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف.
مدنی‌فرد، مجتبی؛ فطانت‌فرد، محمد؛ و گودرزی، غلامرضا (1397). طراحی الگوی بهینه تأمین مالی صنعت خودرو با تأکید بر صکوک (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
مهرآرا، محسن؛ و سرخوش، اکبر (1389). آثار غیرخطی متغیّرهای کلان اقتصادی بر رشد اقتصادی با تأکید بر نرخ ارز (مورد ایران). فصلنامه علمی تحقیقات اقتصادی، 201-228.
نظرزاده، حامد؛ و کسرایی، احمدرضا (1395). بررسی تأثیر اقتصاد مقاومتی بر انتخاب روش‌های تأمین مالی سازمان‌ها (براساس نظریه کاپلان و زینگالز در شرکت‌های صنعتی بورس اوراق بهادار تهران) (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
هیبتی، فرشاد؛ و احمدی، موسی (1388). بررسی تکنیک­های تدوین مالی پروژه‌محور در تأمین مالی اسلامی. فصلنامه علمی پژوهشنامه اقتصادی، 9(34)، 91-112.
Abedi Jafari, H; Taslimi, M, S; Faqihi, A, H,; & Sheikhzadeh, M. (2010). Thematic Analysis and the Network of Themes: a Simple and Efficient Way to Explain Patterns in Qualitative Data. Bi-quaterly Scientific Journal of Strategic Management Thought, 5(10), 151-198 (In Persian).
Asharion Qomizadeh, F; & Tajmir Riahi, H. (2013). A Comparative Study of the Method of Financing Energy Projects Based on the Combination of Istisnaa Bonds - BLT Contract and Independent Istisnaa Bonds. Bi-Quarterly Journal of Islamic Financial Research, 3(6), 159-186. (In Persian).
DOI: 10.30497/ifr.2014.1658
DOR: 20.1001.1.22518290.1393.3.2.6.4
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic Networks: an Analytic Tool for Qualitative Research. Qualitative Research, 1(3), 385-405.
Basle Committee on Banking Supervision, & Bank for International Settlements. (2000). Principles for the Management of Credit Risk. Bank for International Settlements.
Benoit, P. (1996). Project finance at the World Bank: an Overview of Policies and Instruments. The World Bank.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Boyatzis, R. E. (1998). Transforming Qualitative Information: Thematic Analysis and Code Development. Sage.
Culp, C. L., & Forrester, J. P. (2009). Structured Financing Techniques in Oil & Gas Project Finance: Future Flow Securitizations, Prepaids, Volumetric Production Payments, and Project Finance Collateralized debt Obligations. Energy & Enveronmental Project Finance Law & Taxation: New Investment Trchniques, AS Kramer & PC Fusaro, eds., Oxford University Press, Forthcoming.
Esty, B. C. (2004). Modern Project Finance: A Casebook. John Wiley & Sons Incorporated.
Fabozzi, F. J., Davis, H. A., & Choudhry, M. (2006). Introduction to Structured Finance (Vol. 148). John Wiley & Sons.
Fadai Vahad, M; & Safai, M. (2012). Attorney Sukuk; A Tool for Financing with a Risk Reduction Approach. Tehran: The 6th Conference on the Development of Financing System in Iran (In Persian).
DOI: 10.30497/SMT.2011.163
DOR: 20.1001.1.23830891.1390.5.2.5.2
Febozzi, F; Davis, H; & Chowdary, M. (2011). Structured Financial Knowledge (Misham Ahmadvand and Javad Mishaghi Farooji; Translators). Tehran: Challenge (In Persian).
Fight, A. (2006): Introduction to Project Finance. Oxford, Burlington, MA: Elsevier/Butterworth-Heinemann.
Haddadi, J; Mousavian, S, A; Haddadi, A; & Fekri, A. (2012). Evaluation of Project-Oriented Sukuk Issuance in the Upstream Sector of Iranian Oil. Tehran: The 6th Conference on the Development of Financing System in Iran (In Persian).
Hainz, C., & Kleimeier, S. (2006). Project Finance as a Risk-Management Tool in International Syndicated Lending. Governance and the Efficiency of Economic Systems (GESY), SFB/TR, 15.
Hibti, F; & Ahmadi, M. (1388). Investigating Project-Oriented Financial Formulation Techniques in Islamic Financing. Bi-quaterly Scientific Journal Economic Research Journal, 9(34), 91-112 (In Persian).
Hariri, N. (2015). Principles and Methods of Qualitative Research. Tehran: Islamic Azad University (In Persian).
Holloway, I., & Todres, L. (2003). The Status of Method: Flexibility, Consistency and Coherence. Qualitative Research, 3(3), 345-357.
Hosseini, S, M; & Davoodian, A, H. (2011). Prioritization of Financing Methods for Iranian Refinery Projects. Quarterly Journal of Financial Management and Accounting, 1 (3), 69-82 (In Persian).
Kargar Mutlaq, A. (2016). Feasibility and Juristic, Legal and Economic Requirements of the Project-Oriented Financing Method in the Upstream Contracts of the Oil and Gas Industry (Doctoral Thesis). Imam Sadiq University, Tehran, Iran (In Persian).
Keshtiban, Y; Haddadi, J; Fakhri, A; & Haddadi, M. (2008). Project-Oriented Financing from the Perspective of Iranian Banks, an Opportunity or a Threat. The Second International Conference on the Development of Financing System in Iran, Tehran: Technology Studies Center of Sharif University of Technology (In Persian).
Khaki, G, R. (2005). Research Method with an Approach to Dissertation Writing. Tehran: Bazetab Publications (In Persian).
King, N., Horrocks, C., & Brooks, J. (2018). Interviews in Qualitative Research. Sage.
Madanifard, M; Fatantfard, M; & Godarzi, G, R. (2017). Designing the Optimal Financing Pattern for the Automobile Industry with an Emphasis on Sukuk (Master's thesis). Imam Sadiq University, Tehran, Iran (In Persian).
Mehrara, M; & Sarkhosh, A. (1389). The Nonlinear Effects of Macroeconomic Variables on Economic Growth with an Emphasis on the Exchange Rate (the Case of Iran). Economic Research Quarterly, 201-228 (In Persian).
Nazarzadeh, H; & Kasraei, A, R. (2015). Investigating the Effect of Resistance Economy on the Choice of Financing Methods of Organizations (Based on the Theory of Kaplan and Zingals in the Industrial Companies of the Tehran Stock Exchange) (Master's Thesis). Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (In Persian).
Pollio, G. (1998). Project Finance and International Energy Development. Energy Policy, 26(9), 687-697.
Razavi, H. (2007). Financing Energy Projects in Developing Countries. PennWell Corporation.
Saldania, J. (2015). Coding Guide for Qualitative Researchers (Abdullah Givian, Translator). Tehran: Scientific and Cultural (In Persian).
Shabani, M. (2006). International Financial and Monetary Markets. Tehran: Organization for Studying and Compiling Humanities Books of Universities (Samt) (In Persian).
Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research. Sage Publications.
Tagvi, S, A. (2016). Designing the Method of Structured Financing of Transportation Infrastructure Projects in Terms of Ways to Improve the Credit Level in Accordance with the Teachings of Imami Jurisprudence (Doctoral thesis). Imam Sadiq University, Tehran, Iran (In Persian).
Yescombe, E. R. (2002). Principles of Project Finance. Elsevier.
  • تاریخ دریافت: 15 فروردین 1400
  • تاریخ بازنگری: 25 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 07 مهر 1400