نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

ریسک نقدینگی و کیفیت دارایی‌ها- تأمین مالی در بانکداری اسلامی: رویکرد تحلیل همبستگی بنیادی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بانکداری اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مدیریت مالی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه مالی دانشکده مدیریت، پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین ریسک­هایی که نظام بانکداری اسلامی (همانند بانکداری متعارف) با آن روبروست، ریسک نقدینگی است اما به‌دلیل ماهیت متفاوت ابزارهای مورداستفاده در نظام بانکداری اسلامی برای مدیریت نقدینگی و به‌دلیل حرمت ربا، مدیریت نقدینگی در نظام بانکداری اسلامی، پیچیده­تر از نظام بانکداری متعارف است. این تحقیق به‌دنبال بررسی رابطه بین کیفیت دارایی­ها – بدهی­ها و نحوه تأمین مالی با ریسک نقدینگی در بانکداری اسلامی و نیز بررسی این موضوع با در نظر گرفتن نقش عنصر زمان در ریسک نقدینگی، با تقسیم نیازهای نقدینگی به دو نیاز آنی و غیرآنی با استفاده از نسبت­های مالی است. برای بررسی موضوع از اطلاعات ترازنامه پایگاه اطلاعاتی اوربیس و سایت بنکر برای بانک‌های اسلامی در دوره زمانی 2016-2011 میلادی استفاده‌شده است. روش مورداستفاده برای بررسی موضوع، روش تحلیل همبستگی بنیادی یا کانونی است. نتایج تحقیق با استفاده از نرم­افزار استاتا حاکی از تغییرپذیری و همبستگی بسیار بالای نسبت‌های نقدینگی معرف ریسک نقدینگی با متغیّرهای معرف کیفیت دارایی و تأمین مالی است. همچنین نتایج تحقیق نشان می­دهد که هرگاه از سه نسبت مربوط به سنجش ریسک نقدینگی آنی و غیر آنی هم‌زمان استفاده می­شود 97 درصد تغییرپذیری ریسک نقدینگی با تغییرپذیری متغیّرهای مستقل (کیفیت دارایی- تأمین مالی) تبیین می­شود؛ ولی هرگاه از نسبت‌های آنی و غیرآنی به‌تنهایی برای سنجش استفاده شود میزان تغییرپذیری متغیّر وابسته با تغییرپذیری متغیّرهای مستقل (کیفیت دارایی- تأمین مالی) به ترتیب 531/0 و 382/0 است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Liquidity Risk and Asset Quality; Financing in Islamic Banking: Canonical Correlation Analysis Approach

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Zarei 1
  • Mohammad Nadiri 2
  • Jalal Naderi Samirmi 1
  • Sayyed Abbas Mousavian 3

1 Ph.D. Student in Financial Management, Tehran University, Iran

2 Assistant Professor, Department of Finance, Faculty of Management, Farabi Campus, Tehran University, Tehran, Iran

3 Professor at Islamic Thought and Culture Research Center, Qom, Iran

چکیده [English]

One of the most important risks that the Islamic banking system, the same as conventional banking, faces is liquidity risk. The liquidity management in the Islamic banking system, however, is more complicated compared to conventional banking because of difference in the nature of the tools used there and the forbiddance of riba  . The aim of this study is to investigate the relationship between the qualities of assets - debts and ways of financing with liquidity risk in Islamic banking, and also to examine this issue by considering the role of time element in liquidity risk, by dividing liquidity needs into 2 categories, urgent and non-urgent, using financial ratios. To achieve this we gathered the data for 67 Islamic banks from ORBIS and Banker database during the 2016-2011. The method used to investigate the subject was Canonical correlation analysis approach. The results gained by Stata software indicate that the liquidity risk is highly correlated with the quality of assets and financing. They also show whenever we use three urgent and non-urgent risk measures simultaneously, 97% of variability of liquidity risk is explained by the variability of independent variables (i.e. quality of asset - financing) but when we use urgent and non-urgent risk ratios independently, the amount of variability of dependent variable is explained by the variability of independent variables (i.e. quality of asset -financing) at 0/531 and 0/382 respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Banking
  • Liquidity Risk
  • Asset Quality
  • Financing
  • Canonical Correlation. JEL Classification: G21
  • G32
احمدیان، اعظم؛ کیانوند، مهران (1394). تحلیل نقش بانک مرکزی در کاهش احتمال رخداد ریسک نقدینگی در شبکه بانکی کشور. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 15(59)، 94-57.
بانک اقتصاد نوین، پروژه توسعه نرم‌افزار مدیریت ریسک گروه مطالعات و مدیریت ریسک بانک اقتصاد نوین (1387). مدیریت دارایی- بدهی و ریسک نقدینگی در مؤسسات مالی، تهران، فرا سخن.
بی‌اف‌جی، مانلی (1390)، آشنایی با روش‌های آماری چند متغیّره (پرویز نصیری و پریسا حاج‌قربانی، مترجمان). تهران: پیام‌رسان.
تقی‌زاده یزدی، محمدرضا؛ سلیمانی، افشار؛ رحمت، ناصر؛ و نرگسیان، جواد (1393). تحلیل کانونی رابطه بین هوش هیجانی با ارزشیابی عملکرد آموزشی. فصلنامه مدیریت دولتی، 6(21)، 45-66.
عباس­زاده، مریم؛ روشن‌روان، آزاده؛ عطرکارروشن، صدیقه (1393). مدیریت ریسک نقدینگی در بانکداری اسلامی. فصلنامه پژوهشحسابداری، 4(13)، 21-35.
کفائی، محمدعلی؛ و راهزانی، محبوبه (1396). بررسی تأثیر متغیّرهای کلان اقتصادی بر ریسک نقدینگی بانک‌های ایران. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 25(۸۱)،
261-310.
سلیمانی، محمد (1386). زیربناهای سازمانی لازم جهت مدیریت نقدینگی در بانکداری اسلامی. نخستین همایش مالی اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق علیه ‎السلام.
سوری، داوود؛ و وصال، محمد (1378)، روش‎های نوین تأمین مالی و مدیریت نقدینگی در بانک، مجموعه مقالات نوزدهمین سمینار بانکداری اسلامی. تهران: مؤسسه عالی بانکداری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
موسویان، سیدعباس؛ و کاوند، مجتبی (1389). مدیریت نقدینگی در بانکداری اسلامی. دوفصلنامهمعرفت اقتصادی، 2(3)، 35-63.
منصف، عبدالعلی؛ و منصوری، نسرین (1389)، بررسی عوامل مؤثر بر حجم سپرده‌های بانکی با تأکید بر نرخ سود اوراق مشارکت 1387-1367. دوفصلنامهدانشوتوسعه، 17(34)،
90-69.
نیک‌جو، فائزه؛ و رستم‌پناه، حسن (۱۳۹۴)، بررسی اثر ریسک ابزارهای مالی اسلامی بر جایگاه تأمین مالی اسلامی در بازار پول ایران. دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، دبی: مؤسسه سرآمد همایش کارین.
یوسفی، علی؛ باقریان، عاطفه؛ و شجاعی، مینا (1393)، منطق و کاربرد تحلیل همبستگی کانونی در پژوهش‌های اجتماعی، فصلنامه علوم اجتماعی، 11(38)، 207-233.
Ahmed, H. (2011). Product Development in Islamic Banks. Edinburgh University Press.
Ahmed, H. (2015). Basel III Liquidity Requirement Ratios and Islamic Banking. Journal of Banking Regulation, 16(4), 251-264.
Akhtar, M. F., Ali, K., & Sadaqat, S. (2011). Liquidity Risk Management: a Comparative Study between Conventional and Islamic Banks of Pakistan. Interdisciplinary Journal of Research in Business, 1(1), 35-44.
Akram, H., & Rahman, K. U. (2018). Credit Risk Management a Comparative Study of Islamic Banks and Conventional Banks in Pakistan. ISRA International Journal of Islamic Finance, 10(2), 185-205.
Diamond, D. W., & Dybvig, P. H. (1983). Bank Runs, Deposit Insurance, and Liquidity. Journal of Political Economy, 91(3), 401-419.
Drehmann, M., & Nikolaou, K. (2013). Funding Liquidity Risk: Definition and Measurement. Journal of Banking & Finance, 37(7), 2173-2182.
Guidolin, M., & Pedio, M. (2018). Essentials of Time Series for Financial Applications. Academic Press.
Helmy, M. (2012). Risk Management in Islamic Banks, Master of International Business Administration Finance, ESLSCA Business School, 1-62.
Iqbal, A. (2012). Liquidity Risk Management: a Comparative Study between Conventional and Islamic Banks of Pakistan. Global Journal of Management and Business Research, 12(5).
Ismal, R. (2010). The Management of Liquidity Risk in Islamic Banks: the Case of Indonesia (Doctoral Dissertation, Durham University).
Ivanov, M. (2010). The Management of Liquidity in Banking Industry. An Enterprise Odyssey, 635-648.
Jaiswal, S. (2010). Relationship between Asset and Liability of Commercial Banks in India, 1997-2008. International Research Journal of Finance and Economics, 49, 43-58.
Lutfor, r., & Hasanul, b. (2015). Liquidity Risk Management: A Comparative Study between Conventional and Islamic Banks in Bangladesh, JBT, Vol.X, 2(42-60.
Milcheva, S., Falkenbach, H., & Markmann, H. (2019). Bank Liquidity Management through the Issuance of Bonds in the Aftermath of the Global Financial Crisis. Research in International Business and Finance, 48, 32-47.
Nevine, S., & AbdelMegeid, R. (2017). Liquidity Risk Management: Conventional Versus Islamic Banking System in Egypt. Journal of Islamic Accounting and Business Research, Vol.8 (1).1-5
Oracle Financial Services. (2009). Liquidity Risk Management in Financial Services: Strategies for Success, an Oracle White Paper, 1-13.
Olson, D., & Zoubi, T. A. (2008). Using Accounting Ratios to Distinguish between Islamic and Conventional Banks in the GCC Region. The International Journal of Accounting, 43(1), 45-65.
Rania, A, S. (2013). Risk Management for Islamic Banks. Edinburgh: Edinburgh University Press Ltd.
Sherry, A., & Henson, R. K. (2005). Conducting and Interpreting Canonical Correlation Analysis in Personality Research: A User-Friendly Primer. Journal of Personality Assessment, 84(1), 37-48.
Sabri, M, (2013). Liquidity Risk Management in Islamic Banks: A Survey, Afro Eurasian Studies, Vol. 1, (2), 215-2.
Siddiqui, A. (2008). Financial Contracts, Risk and Performance of Islamic Banking. Managerial Finance, 34(10), 680-694.
Thompson, M. (1984). Canonical Correlation Analysis: An Annotated Bibliography. Paper Presented at Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orlea ns, LA, 1-22.
Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2007). Using Multivariate Statistics (Vol. 5, pp. 481-498). Boston, MA: Pearson.
Willem, J. (2010). Liquidity Stress-Tester: A Model for Stress-Testing Banks' Liquidity Risk, CESifo Economic Studies, Vol. 56. (1), 38-69.
Yaacob, S. F., Rahman, A. A., & Karim, Z. A. (2016). The Determinants of Liquidity Risk: A Panel Study of Islamic Banks in Malaysia. Journal of Contemporary Issues and Thought, 6, 73-82.
Zhu, H. (2001), Bank Runs, Welfare and Policy Implications, Bank for International Settlement Working Paper. Vol, 107, 1-17.
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18
اردیبهشت 1399
صفحه 579-610
  • تاریخ دریافت: 11 آذر 1397
  • تاریخ بازنگری: 12 آذر 1397
  • تاریخ پذیرش: 18 تیر 1398