نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

ارزیابی هدف حداکثرسازی سود در نظام مالی متعارف از منظر قرآن

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی(ره)

2 عضو مرکز رشد و دانشجوی دکتری مدیریت مالی، دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

لیبرالیسم اقتصادی مهم‌ترین اصل فکری و فلسفی نظام سرمایه‌داری است که به آزادی بی‌حد و حصر در خصوص سرمایه و به تعبیر دیگر سود طلبی مطلق منجر می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی موضوع حداکثرسازی سود در نظام‌های مالی برخاسته از نظام سرمایه‌داری، و با روش توصیفی – تحلیلی و تفسیر موضوعی قرآن، آیات مربوط به مال و ثروت در قرآن را استخراج کرده و بر بنیاد روش تفسیر موضوعی و به مدد موضوع‌شناسی اقتصاد مالی، مورد بررسی و تدبر قرار داده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که قرآن کریم در همه ابعاد کسب، توزیع و مصرف ثروت، محدودیت‌هایی را قائل شده است و کسب مال باید با رعایت حدود الهی و بدون انگیزه ثروت‌اندوزی مازاد بر احتیاجات ضروری دنیوی باشد، لذا ثروت‌اندوزی هر چند ممکن است به طور فردی مجاز قلمداد شود، ولی نمی‌تواند به عنوان تنها هدف یک نظام مالی
قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Goal of Maximizing Profits in the Conventional Financial System from the Perspective of the Quran

نویسندگان [English]

  • Amir Khadem Alizadeh 1
  • Mohammad Hadi Habib Allahi 2

1 Assistant Professor, Faculty of Economics, Allameh Tabatabaei University

2 Member of Growth Center & Ph.D. Student of Financial Management, Imam Sadiq University

چکیده [English]

Economic liberalism is the most important intellectual and philosophical principle in capitalism, a fact which leads to unlimited freedom in regard to capital and consequently an absolute profit-making. This study aims to survey the maximum profit-making in capitalist financial systems, and through a descriptive- analytical method and Quranic interpretation, it has extracted Quranic verses about money and wealth to explain the issue on the basis of topic-based interpretation of financial economics. The results show that the Holy Quran has imposed limitations on all aspects of obtaining, distributing and consuming wealth, and money must be earned by observing divine limitations and without the intention of gaining wealth beyond one’s necessary worldly needs. Therefore, making wealth, though permitted at individual level, cannot be taken as the sole objective of a financial system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Profit
  • quran
  • Capitalism
  • Conventional Financial System
قرآن کریم.
آلوسی، محمود بن عبدالله (1270ق)، روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
آنتونی آربلاستر (1367)، ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، مترجم: عباس مخبر، تهران: مرکز، چاپ اول.
جعفری، یعقوب (1390)، سرنوشت ثروت‌اندوزان، درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره608.
جمشیدی، محمدحسین (1380)، نظریه عدالت از دیدگاه فارابی، تهران: پژوهشکده امام خمینی و شهید صدر.
جوادی‌آملی، عبدالله (1386)، اسلام و محیط زیست، قم: اسراء، چاپ دوم.
حکیم‌پور، محمد (1378)، «اسلام و سرمایه‌داری - ره‌آوردهای اجتماعی نظام لیبرال- سرمایه‌داری»، کتاب نقد، شماره 11، صص 2-37.
خادم‌علیزاده، امیر (1378)، «نقد و بررسی آزادی اقتصادی در نظام سرمایه‌داری»، کتاب نقد، شماره 11، صص 106-145.
خادم‌علیزاده، امیر (1392)، تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی، قم: دفتر نشر معارف، چاپ اول.
رجایی، سیدمحمدکاظم (1391)، «توازن یا عدم تداول ثروت در دست اغنیا»، معرفت اقتصاد اسلامی، شماره 7، صص 23-41.
زحیلی، وهبه (1411ق)، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، دمشق: دارالفکر.
زمخشری، محمود بن عمر (538ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، بیروت: دار الکتاب العربی.
ژید، شارل و شال ریست (1370)، تاریخ عقاید اقتصادی، مترجم: کریم سنجابی، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه، جلد اول.
سعیدی، سیدغلامرضا (1329)، «رژیم‌های اقتصادی و اسلام؛ اقتصاد کاپیتالیزم (سرمایه‌داری)»، نامه فروغ علم، شماره 3، صص 4-11.
صدر، سید محمدباقر (1417ق)، اقتصاددان، قم: مکتب الاعلام السلامی.
طباطبایی، محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.
طنطاوی، سیدمحمد (1997م)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضه مصر.
عزتی، مرتضی (1385)، «عوامل مؤثر بر به کارگیری پول برای کسب سود یا اعطای قرض‌الحسنه»، دین و اقتصاد، شماره 3 و 4.
عزتی، مرتضی (1389)، «نظریه رفتار تولیدکننده مسلمان»، اقتصاد اسلامی، شماره 39.
عزتی، مرتضی (1393)، «الگوی رفتار تولیدکننده باورمند به زندگی پس از مرگ»، اقتصاد اسلامی، شماره 54.
قرائتی، محسن (1388)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشی‌بنابی، علی‌اکبر (1371)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
قدیری‌اصلی، باقر (1368)، سیر اندیشه اقتصادی، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه، چاپ هشتم.
قرطبی، محمد بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو.
کاپلستون، فردریک (1370)، تاریخ فلسفه، مترجم: بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: علمی و فرهنگی.
مصطفوی، حسن (1393ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
مکارم‌شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مکارم‌شیرازی، ناصر (1389)، ترجمه قرآن، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
میرجلیلی، علی‌محمد و سمیه یوسفی (1392)، «عوامل مؤثر در حمایت از کار، تولید و سرمایه مسلمین از دیدگاه قرآن و حدیث»، کتاب قیم، شماره نهم، صص 33-64.
نمازی، حسین (1374)، نظام‌های اقتصادی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول.
Ali, A. J., Al-Aali, A., & Al-Owaihan, A. (2013). Islamic Perspectives on Profit Maximization. Journal of Business Ethics, 117(3), 467-475.
Amin, R. M., & Yusof, S. A. (2003). Allocative Efficiency of Profit Maximization: an Islamic Perspective. Review of Islamic Economics, 5-22.
Arief, M. (1982). Ethics and Economics in Islam. Islamika, 2, 97-113.
Ilyas, M. (1988). Islamic Economic System, Journal of Islamic Banking and Finance; 5(3), 37-51.
Gusau, S. A. (1988). The Nature and Methodology of Islamic Economics; in Frontiers and Mechanics of Islamic Economics, Rafikul Islam Molla, Abdul Rashid Moten, Sule Ahmad Gusau and Abubakar Aliyu Gwandu (ed.) Nigeria: University of Sokoto.
Hallaq, S. (1995). Rationality in Production: The Case of the Muslim Firm. Humanomics, 11(4), 29-38.
Iqbal, M. (1992). Organization of Production and Theory of Firm Behaviour from an Islamic Perspective. Lectures on Islamic Economics. IRTI, Islamic Development Bank, Jeddah, Saudi Arabia.
Kahf, M. (1978). The Theory of Production, in the Islamic Economy; Analytical Study of the Functioning of the Islamic Economic System, by Monzer Kahf. Plainfield, Indiana: The Muslim Students’ Association of the United States and Canada.
Naqvi, S. N. H. (1981). Economics of Human Rights: An Islamic Perspective. Hamdard Islamicus, 4(2), 31-51.
Ross, S. A. (2010). Fundamentals of Corrorate Finance, McGraw-Hill, Ninth Standard Edition.
Salihu, A. A., Man, M. Z., & AbdulJubreel, O. B. (2011). Concept of Profit Maximization Model in Islamic Commercial Banking System and its Weakness. Arabian Journal of Business and Management Review, 1(3).
Siddiqi, M. N. (1979). The Economic Enterprise in Islam, 2nd edition, Lahore, Pakistan: Islamic Publications.
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 13
آبان 1396
صفحه 5-32
  • تاریخ دریافت: 05 تیر 1395
  • تاریخ بازنگری: 06 تیر 1395
  • تاریخ پذیرش: 27 دی 1395