بررسی فقهی پول مجازی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بین‌المللی نفت‌و‌گاز، دانشگاه امام صادق(ع) و عضو مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بین‌المللی نفت‌و‌گاز، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد مدیریت مالی، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

پول مجازی پدیده‌ای نوظهور است که بانفوذ بیشتر دنیای مجازی در زندگی بشر، رخ نمون کرده است. مدت زیادی از طرح ایده و عملیاتی‌شدن پول مجازی نمی‌گذرد و پول‌های مجازی گوناگون، بازاری برای خود ایجاد کرده‌اند. اگرچه حاکمیت‌ها نسبت به پذیرش این نوع از پول مقاومت نشان داده‌اند و برخوردهای متناقضی در این زمینه وجود دارد، اما مخترعان این پول‌ها و فعالان مالی، با تلاش برای رفع چالش‌ها و ایجاد نوآوری‌های مالی در این عرصه، سعی در گسترش این پدیده دارند. فهم صحیح و فنی از ماهیت پول مقدمه‌ای برای شناسایی احکام شرعی مترتب بر پول مجازی و استفاده از آن در نظام پولی و بازار سرمایه اسلامی است. در مقاله حاضر تصمیم داریم تا با ماهیت‌شناسی پول مجازی و تحلیل فقهی پدیده پول، بر پایه نظریه مال ‌اعتباری ‌بودن پول، احکام شرعی در خصوص پول مجازی را تبیین کنیم. از این‌رو، شایسته است در تحلیل فقهی پول مجازی عناصر کلیدی و اجزای تشکیل‌دهنده پول مجازی مورد واکاوی قرار گیرد. این عناصر و اجزا عبارت است از: ماهیت پول و پشتوانه آن، خصوصی ‌بودن، الکترونیکی ‌بودن و ورود پول مجازی به دنیای حقیقی. از منظر نگارندگان مهم‌ترین ملاحظه پذیرش پول مجازی در نظم کنونی پول، سامان نظام دو پول حقیقی و مجازی در کنار یکدیگر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Investigation into Virtual Money

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Soleymanipour 1
  • Hamed Sultaninejad 2
  • Mahdi Pourmotahar 3

1 Ph.D. Student in Managing Nuclear Gas Contracts, Imam Sadiq University & a Member of the Growth Center Imam Sadiq University

2 Ph.D. Student in Managing Nuclear Gas Contracts, Allameh Tabataba'i University

3 M.A. Financial Management, Islamic Azad University

چکیده [English]

Virtual money is a new phenomenon which has emerged in modern societies as the virtual world is increasingly gaining momentum. It is not a long time since the idea of virtual money came to existence and became operational, yet various types of virtual currency have managed to gain acceptance and usage in today's market. Although governments have been reluctant to give credence to these currencies, the inventors of virtual currencies and market participants have been struggling to overcome the challenges involved and to come up with innovative solutions in order to provide more desirable and effective services in the hopes of making them more widespread. Correct and technical perception of the nature of the money will be the first step in identifying the regulative rules of Sharia as regards virtual money and its use in the Islamic financial market. This article is to specify the regulative rules of Sharia concerning virtual money through digging deep into the ontology of virtual money and analyzing the phenomenon of "money" with an Islamic jurisprudential approach based on the Credit-based Theory of Money. In view of that, it is essential to dissect virtual money in order to precisely understand its components and the key elements affecting it. These include the nature of virtual money and its base, its characteristics of being private and electronic, and the arrival of virtual money in the real world. The writers of this article believe that the most important consideration that must be given to laying the groundwork for virtual money in today's world money order is the coexistence of real and virtual money .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Virtual Money
  • Credit-Based Theory of Money
  • islamic finance
  • Imamiyah Jurisprudence
انصاری، شیخ مرتضی (1411)، مکاسب، قم: منشورات دارالذخائر، جلد 1.
انصاری، شیخ مرتضی (1415)، مکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
بجنوردی، سیدحسن (1419)، القواعد الفقهیه، قم: الهادی، جلد 2.
بخش فرهنگی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (1375)، پول و نظام‌های پولی (به ‌ضمیمه تاریخ پول از آغاز تا زمان غیبت)، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
توسلی، محمداسماعیل (1384)، «بررسی و نقد نظریات برخی از اندیشه‌وران اسلامی درباره ماهیت پول»، اقتصاد اسلامی، شماره 19، صص 123-150.
توسلی، محمداسماعیل (1391)، «تحلیل ماهیت پول»، اقتصاد اسلامی، شماره 48، صص
107-130.
ساموئلسن، پل (1348)، اقتصاد، مترجم: حسین پیرنیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
سبحانی، حسن و حسین درودیان (1394)، «ارزیابی انتقادی رویکردهای موجود در هستی‌شناسی پول؛ ارائه تفسیری بدیل»، اقتصاد اسلامی، شماره 57، صص 113-136.
سیدحسینی، میرمیثم و میثم دعایی (1393)، بیت‌کوین، نخستین پول مجازی، تهران: سازمان بورس اوراق بهادار، مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی.
صدر، سیدمحمدباقر (بی‌تا)، الاسلام یقود الحیاة، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
عبدی‌پور، ابراهیم (1389)، «تحلیل حقوقی ماهیت پول الکترونیک»، مطالعات حقوق خصوصی، شماره 16، صص 53-84.
مراغی، سیدمیرعبدالفتاح (1417)، العناوین الفقهیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، جلد 1.
مفضل بن عمر (بی‌تا)، توحید المفضل، قم: داوری.
موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1372)، «نظرخواهی از فقها پیرامون مسائل فقهی و حقوقی ناشی از کاهش ارزش پول»، رهنمون، شماره 6، ص110-127.
یوسفی، احمدعلی (1377)، ماهیتپولوراهبردهایفقهیواقتصادیآن، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
Andreessen, M. (2014). Why Bitcoin Matters– New York Times.
Bohme, R., Christin, N., Edelman, B., & Moore, T. (2015). Bitcoin: Economics, Technology, and Governance. The Journal of Economic Perspectives, 29(2), 213-238.
Buchholz, M., Delaney, J., Warren, J., & Parker, J. (2012). Bits and Bets, Information, Price Volatility, and Demand for Bitcoin. Economics, 312.
Chaum, D. (1983). Blind signatures for Untraceable Payments. In Advances in cryptology (pp. 199-203). Springer US.
Christin, N. (2013). Traveling the Silk Road: A Measurement Analysis of a Large Anonymous Online Marketplace. In Proceedings of the 22nd International Conference on World Wide Web (pp. 213-224). ACM.
Dai, W. (1998). B-money. Consulted, 1, 2012.
Dwyer, G. P. (2015). The Economics of Bitcoin and Similar Private Digital Currencies. Journal of Financial Stability, 17, 81-91.
European Central Bank. (2012), Virtual Currency Schemes. Technical Report: European Central Bank.
European Central Bank (2012), Virtual Currency Schemes, Frankfurt am Main: European Central Bank. 5.
European Banking Authority (2014), "EBA Opinion on ‘Virtual Currencies": European Central Bank. 4.
Glaser, F., Zimmermann, K., Haferkorn, M., Weber, M. C., & Siering, M. (2014). Bitcoin-Asset or Currency? Revealing Users' Hidden Intentions.
Guo, J. & Chow, A. (2008). Virtual Money Systems: a Phenomenal Analysis. In E-Commerce Technology and the Fifth IEEE Conference on Enterprise Computing, E-Commerce and E-Services, 2008 10th IEEE Conference on, 267-272. IEEE.
He, D., Habermeier, K. F., Leckow, R. B., Haksar, V., Almeida, Y., Kashima, M., ... & Yepes, C. V. (2016). Virtual Currencies and Beyond: Initial Considerations (No. 16/3). International Monetary Fund.
Irs (2014), Notice 2014-21; Fact sheet.
Jingzhi, G., & Angelina, C., (2008), "Virtual Money Systems: a Phenomenal Analysis", in: Proc. IEEE Joint Conf. on E-Commerce Technology (IEEE CEC'08) and Enterprise Computing, E-Commerce and E-Services (EEE'08), IEEE Computer Society (Washington D.C., USA, July 21-24)
Ly, M. K. M. (2013). Coining Bitcoin's Legal-Bits: Examining the Regulatory Framework for Bitcoin and Virtual Currencies. Harv. JL & Tech., 27, 587.
MacCarthy, M. (2010). What Payment Intermediaries are Doing about Online Liability and Why It Matters. Berkeley Technology Law Journal, 25(2), 1037-1120.
Network, F. C. E. (2013). Application of FinCEN’s Regulations to Persons Administering, Exchanging, or Using Virtual Currencies. United States Department of the Treasury, March, 18.
Raskin, M. (2013). Meet the Bitcoin Millionaires. Bloomberg Businessweek. April, 10.
Satoshi, N. (2009), Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System.
Yermack, M. (2013), Is Bitcoin a Real Currency.
https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Bitcoin
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12
اردیبهشت 1396
صفحه 167-192
  • تاریخ دریافت: 22 دی 1394
  • تاریخ پذیرش: 23 تیر 1395