نوع مقاله : علمی

نویسندگان

• حسین میثمی ¹
• کامران ندری ²

¹ استادیار پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، تهران، ایران

² استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

این تحقیق تلاش می‌کند تا تا ماهیت عملیات بازار باز در بانکداری متعارف را مورد بررسی قرار داده و دو شیوه استفاده از «اوراق بهادار دولت»[i] و «اوراق بهادار بانک مرکزی» جهت این عملیات را با یکدیگر مقایسه نماید. علاوه‌بر این، تجربه استفاده از اوراق مشارکت بانک مرکزی در کشور ایران را نیز مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد. یافته‌های این تحقیق که به روش تحلیلی-توصیفی بدست آمده‌اند نشان می‌دهد که: اولاً، صرفاً آن دسته از اوراق بهادار می‌توانند مبنای عملیات بازار باز واقع شوند که از ویژگی‌های خاص چون حداقل ریسک، دوره زمانی کوتاه‌مدت، نرخ بهره مشخص و قابلیّت بلوکه نمودن منابع برخوردار باشند. ثانیاً، در کشورهای توسعه یافته که معمولاً بازار ثانویه ساختار یافته بر روی اوراق بهادار دولتی دارند، معمولاً بانک مرکزی با ورود در این بازار به عملیات بازار باز می‌پردازد. اما در کشورهای در حال توسعه که معمولاً فاقد چنین بازارهایی می‌باشند، بانک مرکزی ناگزیر به انتشار مستقیم اوراق بهادار بانک مرکزی جهت سیاستگذاری پولی می‌باشد. ثالثاً، استفاده از هر کدام از دو شیوه (اوراق بهادار دولت یا بانک مرکزی) جهت عملیات بازار باز نقاط قوت‌و‌ضعف مخصوص به خود دارد. اما اگر شرایط بازارهای ثانویه اوراق بهادار دولتی به گونه‌ای باشد که نیازهای بانک مرکزی جهت سیاستگذاری پولی را برطرف می‌کند، عملاً دلیلی برای انتشار مستقیم اوراق توسط بانک مرکزی وجود نخواهد داشت. نهایتاً اینکه اوراق مشارکت بانک مرکزی که تاکنون به عنوان تنها ابزار عملیات بازار باز توسط بانک مرکزی کشور اجرا شده است با ماهیت این عملیات سازگاری ندارد. چرا که عقد مشارکت ذاتاً با مخاطره همراه می‌باشد، دوره زمانی مشارکت معمولاً کوتاه‌مدت نیست، امکان تعیین نرخ سود به صورت قطعی و از پیش تعیین شده وجود ندارد و نهایتاً بانک مرکزی نمی‌تواند منابع جمع‌آوری شده را بلوکه کند. بنابراین، حرکت به سمت ابزارهای جایگزین اوراق مشارکت ضروری است.

کلیدواژه‌ها

• عملیات بازار باز
• اوراق بهادار دولت
• اوراق بهادار بانک مرکزی
• اوراق مشارکت
• ایران

20.1001.1.22518290.1394.5.1.5.1

عنوان مقاله [English]

Open Market Operation with Government Securities and Central Bank

نویسندگان [English]

• Hosein Meisami ¹
• Kamran Nadri ²

¹ Assistant Professor of Monetary and Banking Research Institute, Central Bank, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University

چکیده [English]

This paper tries to evaluate the nature of open market operation in the conventional banking system and to compare the usage of government securities and central bank securities for conducting this operation. In addition, the experience of the Iranian central bank in using central bank Musharakah certificates is reviewed. The main results of the paper, derived from an analytical- descriptive approach, show that: firstly, in the conventional banking system, only special types of securities can be used for open market operation. These securities should satisfy characteristics like minimum risk, short-term duration, fixed and pre-determined interest rate and finally the ability for expanding or destroying monetary base. Secondly, in developed countries, where there is a structured secondary market for government securities, central banks usually enter this market and conduct open market operations. However, in developing countries, where there is no structured secondary market for government securities, the central banks are obliged to issue their own certificates to conduct monetary policies. Thirdly, both of the ways for conducting open market operation (including government securities and central bank securities) have pros and cons. Nevertheless, if the secondary market conditions for government securities were satisfactory to fulfill the central bank needs for policy-making, there would be no rationale for the central bank to issue its own securities. Finally, the Musharakah certificates, which are the only instrument used by the Iranian central bank for open market operations, are not compatible with the nature of the latter. In fact, the Musharakah contract is essentially risky because first, its term is not a short one, second, it is unable to determine the exact profit rate at the beginning of the contract and finally, the central bank cannot block the gathered resources. Considering these limitations, it is necessary for the Iranian central bank to substitute the Musharakah certificates with other kinds of Islamic Sukuk.

کلیدواژه‌ها [English]

• Open Market Operation
• Government Securities
• Central Bank Securities
• Musharakah Certificates
• Iran