امکان‌سنجی فقهی اوراق بهادار مبتنی بر سود سهام دریافتنی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار مالی و بانکداری اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت مالی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

مدیریت نقدینگی و هدایت صحیح آن به‌سوی بخش مولد از الزامات یک کشور روبه‌پیشرفت می‌باشد. با توجه به تقسیم درصد بالایی از سود هر سهم به شکل نقدی در بازار سرمایه ایران و وصول زمان‌بر سودهای دریافتنی در شرکت‌های سرمایه‌گذاری که باعث کاهش قدرت نقدینگی و نقدشوندگی در شرکت‌های مزبور می‌شود، طراحی اوراق بهادار مبتنی بر دارایی‌ها به‌منظور تأمین مالی نهادهای مالی اهمیت فراوانی می‌یابد. هدف اصلی این پژوهش امکان‌سنجی فقهی اوراق بهادار مبتنی بر سود سهام دریافتنی می‌باشد. در این پژوهش، مدل عملیاتی با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و با توجه به ابعاد حقوقی و فقهی طراحی گردید. برای تأیید مدل اوراق طراحی‌شده و امکان‌سنجی طراحی این اوراق، محقق از نظرات خبرگان فقهی- مالی با انجام مصاحبه و پرسشنامه استفاده شد. اعضای نمونه 9 نفر از فقهای دارای دانش و تجربه در حوزه مالی بودند. با استناد به بررسی‌ها و استدلال‌های پژوهشگر و نظرات خبرگان مصاحبه شده، امکان انتشار اوراق بهادار به پشتوانه سودهای دریافتنی با شرایط مدل ارائه‌شده در بازار سرمایه ایران وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Feasibility of Receivable – Backed Securities Dividends

نویسندگان [English]

  • Mohamad Javad Mohagheghniya 1
  • Amir Hossein Erza 2

1 Assistant Professor at Finance and Islamic Banking, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.

2 PhD student in Financial Management, Allameh Tabatabai University

چکیده [English]

The main aim of this research is jurisprudential feasibility of receivable-backed securities dividends. Liquidity management and correct guidance of them toward the productive sector is necessary for a developing country. Due to the high percentage of receivable dividend in Iran's capital market and the time-consuming nature of receivable dividend in investment companies, which leads to reducing the power of liquid assets and liquidity in these companies, receivable-backed securities dividends are so important to finance the financial institutions. In this study, the operational model was designed by library studies and by considering legal and juridical aspects. To confirm the designed model and feasibility of these securities, the researcher used financial-juridical experts' opinions with the help of interviews and questionnaires. Sample members were 9 people who had financial and jurisprudential knowledge and experience in these fields. Based on the survey of the relevant literature and the researcher's own rationale and sample experts' opinions, there is capability for issuing the receivable-backed securities dividend in Iran's capital market, provided the presented model's conditions are met.

کلیدواژه‌ها [English]

  • securitization
  • Receivable Dividends
  • Asset-backed securities
  • Jurisprudence
قرآن مجید. قرآن مجید. ابراهیمی، محمدحسین (1372)، ربا و قرض در اسلام، قم: ناشر مؤلف. خوانساری، رسول، محمدسجاد سیاهکارزاده و مجید اصغری (1391)، «بررسی فقهی امکان به‌کارگیری سوآپ نکول اعتباری و ورق اعتباری در مدیریت ریسک اعتباری بانک‌ها»، تحقیقات مالی اسلامی، شماره 3. راعی، رضا و سعیدی، علی، (1383)، مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، تهران: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). رفیعی، محمدتقی، (1378)، مطالعه تطبیقی غرر در معامله، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. رفیعی، محمدتقی و راضیه عبدالصمدی (1385)، «بررسی حقوقی اوراق اختیار معامله در بازار بورس اوراق بهادار»، اندیشه‌های حقوقی، شماره 10. عبدالهی، محمود، (1371)، مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی. قضاوی، حسین، بازمحمدی، حسین (1389)، عملیات بازار باز در چارچوب بانکداری بدون ربا؛ مطالعه موردی: اسناد خزانه اسلامی، پژوهشکده پولی و بانکی. مصباحی‌مقدم، غلامرضا، سید علی‌اصغر رحیمی و مجتبی کاوند (1390)، بررسی فقهی و حقوقی اوراق بهادار مضاربه، اقتصاد اسلامی،شماره 38. مطهری، مرتضی (1364)، مسئله ربا و بانک به ضمیمه مسئله بیمه، تهران: انتشارات صدرا. معصومی‌نیا، غلامعلی (1389)، ابزارهای مشتقه؛ بررسی فقهی-اقتصادی؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ 2. معصومی‌نیا، غلامعلی و سیداکبر سیدی‌نیا (1390)، «بررسی فقهی قرارداد اختیار معامله»، اقتصاد اسلامی، شماره10. معصومی‌نیا، غلامعلی و مهدی الهی (1392)، «امکان‌سنجی فقهی طراحی سوآپ مالکیت متناسب با بازار سرمایه ایران»، اقتصاد اسلامی، شماره 13. مکارم شیرازی، ناصر (1312)، القواعد الفقهیه، قم: مدرسه الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، چاپ پنجم. موسویان، سید عباس (1386)، ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اوّل. موسویان، سید عباس (1388)، «تبیین فقهی بانکداری بدون ربا (مدل ایران و اردن)»، فقه و حقوق، شماره 2. موسویان، سیدعباس، مجتبی کاوند و علی ردادی (1389)، «صکوک مضاربه ابزاری مناسب برای توسعه صادرات ایران»، جستارهای اقتصادی، شماره 13. موسویان، سیدعباس، حسین میسمی و کامران ندری (1392)، «طراحی مدل های عملیاتی صکوک اجاره جهت انجام عملیات بازار باز»، اقتصاد اسلامی، شماره 13. موسویان، سیدعباس، محمدنقی نظرپور و ایوب خزائی (1390)، «امکان‌سنجی فقهی طراحی اسناد خزانه اسلامی در بازارهای مالی اسلامی»، اقتصاد اسلامی، شماره 10. موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1392)، قواعد فقهیه، تهران: مجد. موسوی خمینی، سیّد روح‌الله (1379)، البیع، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ اوّل. موسوی خمینی، سیّد روح‌الله (1385ق)، الرسائل، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اوّل. موسوی خمینی، سیّد روح‌الله (1416ق)، تحریر الوسیله، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. موسوی همدانی، سید محمد (1363)، ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی نجفی، مهدی، (1385)، بررسی فرایند تأمین مالی از طریق انتشار اوراق صکوک، تهران: پایگاه بازار سرمایه ایران. Adam Nathif J.A. and Thomas A (2004), Islamic Bonds: Your Guide to Issuing, Structuring and investing in Sukuk, Euromoney Institutional Investor PLC. Calem, P.S. And Lacour-Little, M (2004), Risk-Based Capital Requirements For Mortgage Loans, Journal Of Banking And Finance, 28 (3). Cantor, R. And Demsetz, R (1993), Securitization, Loan Sales, And The Credit Slowdown, Quarterly Review (Federal Reserve Bank Of New York, 18(2). Choudry, M (2006), An Introduction To Bond Markets (3th Ed). John Wiley & Sons. Greenbaum, I. And Thakor, V (1987), Bank Funding Modes: Securitization Versus Deposits, Journal Of Banking And Finance 11. Jobst, A (2006), Asset Securitization As A Risk Management And Funding Tool: What Small Firms Should Know. Managerial Finance, 32(9). Kothari, V (2006), Securitization: The Financial Instrument Of The Future. John Wiley & Sons (Asia) Pte Ltd.
  • تاریخ دریافت: 03 آبان 1393
  • تاریخ پذیرش: 02 اردیبهشت 1394