چگونگی عدم تحقق معمای خست در جامعۀ اسلامی از دیدگاه قرآن کریم

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی(ره)

2 دانشجوی دکتری معارف اسلامی و مدیریت مالی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

یکی از مباحث اقتصاد کلان، معمای خست می‌باشد. کینز در این معما نشان داد که پس‌انداز بیشتر، همواره مفید نیست. یعنی در شرایط رکودی (کمتر از رشد بالقوه) و با فرض تبعیت سرمایه‌گذاری از درآمد ملی، پس‌انداز بیشتر موجب پس‌انداز حتی کمتر از مقدار اولیه آن می‌شود. از سوی دیگر آموزه‌های اسلامی، مسلمانان را از زیاده‌روی در مصرف بر حذر می‌دارد و تأکید بر قناعت دارد. بدین ترتیب به‌طور بالقوه این شبهه ضد اسلام وجود دارد که آموزه‌های اسلامی با دعوت مسلمانان به قناعت عملاً جامعه اسلامی را از رشد اقتصادی باز می‌دارد. این مقاله با روش تحقیق تحلیلی- تفسیری به بررسی آموزه‌های قرآنی در زمینه معمای صرفه‌جویی و چگونگی وقوع آن در جامعه قرآنی می‌پردازد.
 یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد با تدقیق در مفاهیم اقتصادی پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در اقتصاد متعارف و بررسی رویکرد قرآنی آن، درمی‌یابیم دعوت اسلام به قناعت در سطح فردی منجر به کاهش مصرف در سطح کلان نمی‌شود و در واقع به معنای مصرف قوام یا بهینه و پس‌انداز در مفهومی گسترش‌یافته است. همچنین الگوی قرآنی مصرف قوام به‌عنوان الگوی بهینه تخصیص منابع از طریق انفاق، زکات، خمس، صدقه، قرض‌الحسنه موجب افزایش مصرف دیگران در سطح کلان می‌شود و با سوق دادن صرفه‌جویی‌ها به مصرف دیگران و سرمایه‌گذاری در مفهوم قرآنی و گردش مال در اقتصاد زمینه‌ای برای تحقق معمای خست در جامعه اسلامی باقی نمی‌گذارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

of the Holy Quran The Analysis of Thrift Paradox from the Perspective

نویسندگان [English]

  • Amir Khadem Alizadeh 1
  • Mohammad Safari 2

1 Assistant Professor, Faculty of Economics, Allameh Tabatabaei University

2 PhD student in Islamic Education and Financial Management, Imam Sadiq University

چکیده [English]

An important economic indicator in each community is the proper ratio between production and consumption. Meanwhile, one of the principles of conventional economics is the paradox of thrift, especially when we recognize the different aspects of conventional and Islamic economy. Based on this principle, there is the notion that individual savings rather than spending can worsen a recession, or that individual saving is collectively harmful. In other words, when saving exceeds spending, it can create harmful consequences such as when businesses don't earn as much and have to lay off employees who are then unable to save. Therefore, an increase in individual saving rate is believed to create a flattening or diminishing of the total saving rate. This is exactly where the challenge and paradox of thrift is raised.
This paper, through an analytical-descriptive method studies the Quranic teachings in the field of consumption and seeks the answer to the problem. The findings of this study demonstrate optimum consumption as “a model for optimal allocation of resources” and encourage "the increase of consumption in macro-level, for the marginal propensity to consume”. This happens as a result of charity and contribution measures in the form of zakat, khums, credit unions, etc. for shifting savings to investment and consequently creating financial flows in the economy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • consumption
  • quran
  • Paradox of Thrift
  • Islamic Economics
قرآن کریم قرآن کریم ابن‌منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم (1405)، لسان‌العرب، قم: نشر ادب الحوزه. احمد، خورشید (1374)، مطالعاتی در اقتصاد اسلامی، ترجمه محمدجواد مهدوی، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول. بناء رضوی، مهدی (1367)، طرح تحلیلی اقتصاد اسلامی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول. پل ساموئلسن و ویلیام فوردهاوس (1373)، اقتصاد، ترجمه علیرضا نوروزی و ابراهیم جهان‌دوست، تهران: مترجمان، چاپ اول، جلد اول. خادم علیزاده، امیر (1392)، تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی، تهران: نشر معارف. حسینی، سید رضا (1388)، «الگوی مطلوب مصرف در چارچوب الگوی تخصیص درآمد اسلامی»، اقتصاد اسلامی، شماره 34، صص 7-38. دنیا، احمدشوقی، (1389)، برداشت‌های اقتصادی از قرآن کریم، ترجمه محمد صفری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع). رشاد، علی‌اکبر (1387)، دانشنامه امام علی(ع)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ چهارم، 13 جلد. سیدی‌نیا، سید اکبر (1388)، «مصرف و مصرف‌گرایی از منظر اسلام و جامعه‌شناسی اقتصادی»، اقتصاد اسلامی، شماره 34، صص151-178. طباطبائی، سید محمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. طبرسی، ابو علی الفضل ابن الحسن (1360)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه مترجمان، تهران: انتشارات فراهانی. طریحی، فخرالدین (1375)، مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، تهران: مرتضوی. مکارم شیرازی، ناصر (1381)، تفسیر نمونه، دار الکتاب الاسلامیه، چاپ 42، 27 جلد. نمازی، حسین، (1382)، نظام‌های اقتصادی، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول. Boyes, William J., Melvin, Michael (2012). Macroeconomics. United State of America: South Western Cengage Learning, Ninth Edition. Branson, William H. (1979), Macroeconomic theory and policy, United State of America: Harper & Row, Publishers, Second Edition. Clifford F. Thies (1996), "Paradox of Thrift", Cato Journal, vol. 16. No. 1. Corden, W. M. (2013), "Global imbalances and the paradox of thrift", Oxford Review of Economic Policy, 28(3), 431-443. Fahim Khan (1984), M. "Macro Consumption Function in an Islamic Framework", J. Res. Islamic Econ., Vol. 1, No. 2, pp. 3-25. Huo, Zhen and Ríos-Rull, José-Víctor (2013), "Paradox of Thrift Recessions", National Bureau of Economic Research (NBER) Working Paper No. 19443, Available at: http://www.nber.org/papers/w19443 Iqbal, Muhammad Mazhar (2012), "Inclusive Growth With Zakat ", 30th Annual General Meeting and Conference of the Pakistan Society for Development Economics. Iqbal, Munawar (1985), "Zakah, Moderation and Aggregate Consumption in an Islamic Economy", JKAU: Islamic Econ., Vol. 2, pp. 91-100. Krugman, Paul (2009), "The Paradox of Thrift", New York Times, July 7. Mennuni, A. (2013), The role of curvature in the transformation frontier for measuring technology and saving shocks, Max Weber Programme, European university press, pp. 2-35.
  • تاریخ دریافت: 16 تیر 1393
  • تاریخ پذیرش: 01 شهریور 1394