مطالعه تطبیقی اوراق مشارکت منتشره در ایران و صکوک مشارکت

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مالی

چکیده

یکی از مهم‌ترین ارکان نظام مالی در هر کشوری ابزارهای مالی هستند. بدون وجود ابزارهای مالی متنوع و کارآمد، تأمین مالی در چرخه اقتصاد مختل می‌گردد. در دهه 1980، ایده استفاده از ابزارهای اسلامی قوت گرفت و انواع مختلف صکوک ابداع گردید. ایران را می‌توان نخستین کشوری قلمداد کرد که اقدام به تأمین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت نموده است. در این پژوهش، تفاوت‌های هر دو گونه اوراق مشارکت منتشره در ایران با مجوز بانک مرکزی و نیز سازمان بورس و اوراق بهادار و صکوک مشارکت منتشرشده در کشورهای خارجی از ابعاد مختلفی چون آمار انتشار، تعاریف، ارکان، ساز و کار انتشار و بررسی فقهی مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفته و پیشنهاداتی جهت انتشار صکوک مشارکت در ایران و رفع ضعف‌های ساختاری اوراق مشارکت فعلی ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Issued Bonds in Iran and al- Musharakah Sukuk

نویسندگان [English]

  • Hosin Hasanzadeh Sarvestani 1
  • Mahdyar Sarshar 2

1 Assistant Professor Imam Sadiq University

2 Master student of financial management

چکیده [English]

Financial instruments are one of the most important components of any country's financial system. Without varied and efficient financial instruments, financing is disrupted. In 1980s, after many years of experimenting with Riba-based financial instruments, the idea of implementing Islamic financial instruments came into force and different kinds of Sukuk were invented as alternatives.
All over the world, al-musharakah sukuk has become a favorite tool among investors. In some cases, the amount of issuance has increased due to unexpected investors' demand. Iran can be regarded as the first country which has issued bonds for funding its investments. This has been effected with the permission of two authorities: Central Bank of the Islamic Republic of Iran and Securities and Exchange Organization. Bonds issued in Iran and al-musharakah sukuk issued in foreign countries have similarities and differences. This article has analyzed bonds in Iran and al-musharakah sukuk in foreign countries from different points of view: issuance statistics, definitions, components, issuance mechanisms and sharia compliance; furthermore, it offers suggestions for issuing al-musharakah sukuk in Iran and removing structural flaws of bonds currently used in the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Financial Instrument
  • bonds
  • al- Musharakah Sukuk
  • Issuance Mechanisms
احمدی حاجی‌آبادی، سید روح‌الله (1386)، «بررسی فقهی- نظری اوراق بهادار اسلامی (صکوک)»، راهبرد یاس، شماره 112.
بجنوردی، سید محمد (1385)، قواعد فقهیه، انتشارات مجد.
پهلوان، حمید و سید روح‌ا... رضوی (1386)، اوراق صکوک، تعریف، انواع و ساختار، سازمان بورس و اوراق بهادار، مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی.
جعفرزاده نجار، جنتی، مینا، تأمین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت؛ فرصت‌ها و تهدیدها نمونه موردی: طرح نوسازی و بهسازی بافت فرسوده اطراف حرم مطهر حضرت رضا(ع).
خاندوزی، سید احسان (1385)، بررسی دلایل عدم انتشار اوراق مشارکت توسط بنگاه‌های کوچک، متوسط و بزرگ خصوصی در ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
رحیمی فر، مهری (1382)، بررسی عملکرد اقتصادی انتشار اوراق مشارکت در ایران، تهران: معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی.
سروش، اباذر (1387)، «اوراق مشارکت رهنی ابزاری نوین در تأمین مالی بانک‌ها»، اقتصاد اسلامی، شماره 29.
طباطبایی یزدی، محمد کاظم (1417ق)، عروه الوثقی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، جلد 5.
علم‌الهدی، شریف مرتضی (1415ق)، انتصار، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
مجتهد، زهرا (1387)، «عبور سازمان از آیین‌نامه عرضه اوراق مشارکت»، دنیای اقتصاد، 22 دی.
محقق حلی (1409ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحرام و الحلال، طهران: انتشارات استقلال.
فبوزی، فرانک، فرانکو مودیلیانی و مایکل فری (1376)، مبانی بازارها و نهادهای مالی، ترجمه حسین عبده تبریزی، جلد 1، نشر آگه، چاپ اول.
محمدی باردیی، احمد (1378)، عقد مشارکت در قانون عملیاتی بانکی بدون ربا (مصوب 1362) و تطبیق آن با حقوق مدنی و فقه امامیه، تهران: دانشکده معارف اسلامی وحقوق دانشگاه امام صادق(ع).
موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1414ق)، فقه الشرکه، قم، مکتب امیرالمومنین(ع)، چاپ اول.
موسوی خمینی، امام روح‌الله (1368)، تحریرالوسیله، ترجمه علی اسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، جلد 2.
موسویان، سید عباس (1386- الف)، ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
موسویان، سید عباس و حسین حسن‌زاده سروستانی (1392)، «آسیب‌شناسی ابزارهای تأمین مالی در بازار سرمایه ایران»، مجموعه مقالات هم‌اندیشی بررسی فقهی، حقوقی و اقتصادی تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، قم: در دست انتشار
نجفی، محمدحسن (1365)، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
خراسانی، وحید (1379)، توضیح المسائل، قم: مدرسه باقر العلوم علیه السلام.
Al-Bashir, Muhammad & AlـAmine, Muhammad (2008), "Sukuk Market: Innovations And Challenges", Islamic Economic Studies, Vol. 15, No. 2.
DIFC, Sukuk Guide book
Jabeen,Zohra, "Sukuk: Principles, Structure And Developments", International Conference on Islamic Finance – Proceeding
Nisar, shariq (2007), "Islamic bonds (Sukuk): its introduction and application", www.financeinislam.com
SUKUK REPORT, (2012), “A Comprehensive Study of the Global Sukuk Market”, IIFM Sukuk Report, available at www.iifm.net.
  • تاریخ دریافت: 05 مهر 1391
  • تاریخ بازنگری: 22 آبان 1391
  • تاریخ پذیرش: 05 آذر 1391