نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بازار سرمایه اسلامی)

نویسنده

• سید محمد رضا حسینی

پژوهشگر سازمان بورس و اوراق بهادار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

چکیده

اسناد خزانه اسلامی، ابزار مالی جدیدی است که از سال 1392 برای تسویه مطالبات طلب‌کاران غیردولتی از دولت معرفی‌شده است. این نوع از اسناد که ازجمله اوراق بدهی به‌شمار می‌آید، در کشورهای دیگر به‌عنوان ابزاری برای جبران کسری‌های بودجه دولت در کوتاه‌مدت به‌شمار می‌ِآید. در ایران دو نوع اسناد خزانه اسلامی معرفی‌شده است. اسناد خزانه اسلامی نوع اول که جهت تسویه بدهی‌های دولت به پیمانکاران غیردولتی مورداستفاده قرار می‌گیرد با اسناد خزانه متعارف و همچنین اسناد خزانه‌ای که پیش از انقلاب اسلامی ایران برای تأمین کسری بودجه دولت مورداستفاده قرار می‌گرفت، تفاوت‌هایی دارد. در مقابل اسناد خزانه اسلامی نوع دوم، که برای پوشش کسری‌های بودجه موقت دولت مورداستفاده قرار می‌گیرد، کارکردی مشابه اسناد خزانه متعارف دارد. از منظر فقهی، سؤال در مورد اسناد خزانه نوع اول این است که آیا امکان پرداخت اضافه‌ای علاوه‌بر مبلغ دین، به‌طلب‌کار بابت تأخیر در ایفای دین وجود دارد یا خیر؟ همچنین شناسایی ماهیت حقوقی قرارداد پایه انتشار اسناد خزانه اسلامی و مقایسه آن با نهادهای مشابه (مانند اوراق تسویه خزانه) شمول قوانین و مقررات بر این نوع از اوراق بهادار، حقوق و تعهدات طرفین قرارداد مبنای انتشار اسناد خزانه اسلامی و آثار آن را روشن می‌سازد. در این مطالعه، سؤالات فوق بررسی‌شده و درنهایت پیشنهاد‌ها اصلاحی قوانین مبنای انتشار این اسناد، ارائه خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• اوراق خزانه اسلامی
• اسناد خزانه اسلامی
• ایران

20.1001.1.22518290.1397.8.1.9.6

عنوان مقاله [English]

Legal and Jurisprudential Analysis of Islamic Treasury Bills (Type I)

نویسنده [English]

• Seyed Mohammadreza Hosseini

Researcher of the Stock Exchange and Securities Organization of the Central Bank of the Islamic Republic of Iran

چکیده [English]

Islamic treasury bills are new financial instruments which the government introduced in 1392 to settle private creditors' claims from the government. These types of documents, considered debt securities, are means of compensating for government deficits in the short run in other countries. In Iran, two Islamic treasury bills have been introduced. The first type is used to settle private contractors' claims from the government and this is not to be confused with conventional treasury bills and those employed in pre-revolution Iran to compensate for the government's budget deficit. In contrast, there is the second type of Islamic treasury bills used to cover temporary budget deficits of the government functionally similar to the conventional ones. In Islamic jurisprudence, the question is whether the first type treasury bills can pay extra to creditors due to their delay in paying off their debts. Furthermore, identifying the legal nature of the basic contract of issuing Islamic treasury bills and its comparison with its similar entities such as treasury securities clearing can clarify the comprehensiveness of the regulations governing this type of securities, the rights and obligations of the contract parties and its implications. In this research, the above questions are examined and some amendments are proposed about the basic laws for issuing these documents.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic Treasury Bills
• Islamic Treasury Documents
• Iran. JEL Classification: G15
• G38
• K11
• K22
• P51