نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

بازپژوهی فقهی - حقوقی ماهیت اوراق سهام و قرارداد واگذاری آن

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه آیت‌الله حائری

2 دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه قم

چکیده

آنچه تا کنون در خصوص ماهیت سهام توسط پژوهشگران مورد تحلیل قرارگرفته، عمدتاً به تقلید از حقوق خارجی و بر مبنای تقسیم‌بندی حقوق عینی و دینی بوده است که این رویکرد با اصول و مفاهیم حقوق اسلامی از جمله تقسیم‌بندی مرسوم «حق و ملک» هیچ گونه سازگاری و مطابقتی ندارد؛ از این رو نگارندگان بر اساس دو روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای تأسیس‌های حقوق اسلامی، به بازپژوهی ماهیت آن پرداخته و با رویکرد انتقادی، تحقیقات گذشته را اجمالاً به بوته نقد کشانده و از مطالعه تطبیقی آن نیز غافل نمانده‌اند. به عنوان یکی از دستاورد‌های تحقیق می‌توان به ماهیت مالکانه حق سهامداران اشاره نمود؛ به این صورت که خود شرکت را به عنوان یک مفهوم ذهنی و اعتباری، متعلق سلطه مالکانه آنان محسوب نمود و قرارداد واگذاری سهام را «بیع عین کلی اعتباری» دانست. در واقع سهامداران شرکت‌های سهامی، به عنوان مالکان مشاع شرکت بوده و خود شرکت هم به اعتبار شخصیت حقوقی خویش مالک اموال و دارایی‌هایش است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Legal and Juridical Restudy of the Nature of Stocks and the Contract of its Assignment

نویسندگان [English]

  • Nasrollah Jafari Khosroabadi 1
  • Sayyed Morteza Shahidi 2

1 Assistant Professor, Department of Islamic Jurisprudence and Law, Ayatollah Haeri University

2 PhD in Private Law, Qom University

چکیده [English]

The research done so far on the nature of stock has been based on the classification of law into actual right and chose in action, which is totally incompatible with the Islamic law principles such as its consideration of "right and ownership". The writer of this article has, therefore, restudied its nature with a critical and comparative approach to the previous studies, using a descriptive- analytical method and basing the argument on the fundamentals of Islamic law. One of the achievements of this research is the proprietary nature of the rights of the company shareholders. In this way, the company itself as a subjective concept is owned by shareholders and the contract of transfer of shares is thing of a general nature. The shareholders of joint stock companies are, actually, its joint owners, and the company itself as a legal entity is the owner of its property and assets.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stock
  • Actual Right
  • Chose in Action
  • ownership
  • Thing of a General Nature
ابوعمرو، مصطفی احمد (2010)، موجر احکام الالتزام، بیروت: المنشورات الحلبیه الحقوقیه.
الماسی، نجادعلی (1389)، تعارض قوانین، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
باریکلو، علیرضا (1385)، «ماهیت سهم و بازخرید آن توسط صادرکننده»، پژوهشنامه حقوق و علوم سیاسی، شماره 1.
ترابی، مرتضی (1425)، «الشرکه فی الفقه و القانون»، مجله فقه اهل‌و‌بیت، شماره ۳۳.
تفرشی، محمدعیسی و رضا سکوتی نسیمی (1383)، «بیع سهام شرکت‌های سهامی»، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 21، شماره 2.
حائری، سیدکاظم (1379)، «مالکیت‌های شخصیت‌های حقوقی»، فقه اهل بیت، دوره 6، شماره1.
حسینی شاهرودی، علی و ابوالقاسم خوئی (1429)، محاضرات فی الفقه الجعفری، قم: مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی.
خوئی، ابوالقاسم (1417)، مصباح الفقاهه فی المعاملات، 7 جلد، قم: انصاریان.
سیستانی، سید علی (1389)، توضیح‌المسائل، مشهد: نشر نوند.
سلطان، انور (بدون تاریخ)، احکام الالتزام، الموجز فی النظریه العامه للالتزام، بیرت: دارالنهضة‌العربیة.
شعاریان، ابراهیم و محمدعیسی تفرشی (1381)،‌ »سهم و حقوق ناشی از آن در شرکت‌های سهامی»، پژوهش حقوق عمومی، شماره ۷.
شهیدی، مهدی (1389)، حقوق مدنی ۶، تهران: مجد.
صدر، سید محمدباقر (بدون تاریخ)، «تقریرات درس حواله»، مجله فقه اهل‌و‌بیت، شماره 14.
صقری، محمد (1390)، «حقوق بازرگانی شرکت‌ها» تهران: شرکت سهامی انتشار.
عبدی‌پور‌فرد، ابراهیم (1391)، مباحث تحلیلی از حقوق تجارت، قم: پژوهشگاه حوزه‌‌ودانشگاه.
علیدوست، ابوالقاسم (1388)، فقه و عرف، چاپ چهارم، تهران: سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی.
غمامی، مجید، و مریم ابراهیمی (1391)، «ماهیت حقوقی سهام پذیرفته شده در بورس» مطالعات حقوق تطبیقی، دوره ۳، شماره ۳.
کاتوزیان، ناصر (1384)، حقوق مدنی، اموال و مالکیت، تهران: میزان.
کاتبی، حسین قلی (1372)، حقوق تجارت. چاپ 6، تهران: گنج دانش.
موسوی‌خمینی، روح الله (1421)، البیع. 5 جلد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
موسوی‌خمینى، روح‌الله (1425ق)، تحریرالوسیلة، مترجم: على اسلامى، جلد 4، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
Cahn, Andreas & David C Donald (2010), Comparative Company Law. USA: Cambridge University Press, p.260.
E.Agpalo, Roben (2008), Obligations and Contracts, Philippine: Rex Book Store, p.5.
Faber, Wolfgang & Brigitta Lurger (2011), National Report on Transfer of Movables in Europe. European law publishers GmbH, Munich, p.17.
LE Talbot (2008), Critical Company Law. Rutledge- Cavendish.
Liang, Wenwen (2013), Title and Title Conflicts in respect of Intermediated Securities under English Law, London: Cambridge Scholars Publishing, pp. 1-59.
Micheler, Eva (2007), Property in Securities, A Comparative Study. London: Cambridge University Press, pp. 1-150.
Pretto-sakmann, Arianna (2005(, Boundaries of personal Property. USA: Hart Publishing, p.117.
Stone, Richard (2009), The Modern Law of contract. 8th ed, London and New York: Cavendish publishing Limited, p. 173.
Tolhurst, Greg (2006), the assignment of contractual Rights. USA: Hart Publishing, p. 365.
Treitel, Sir Gunter (2010), The Law of Contract.11th ed London: A sweet and Maxwell, p. 683.
Wheeler Cook، Walter (1916), "The Alienability of choses in Action", Harvard Law Review, Vole 9, No 8: pp. 816-37.
Zimermann, Reinhard (1992), The Law of obligation: Roman foundations of civilian Tradition. Johannesburg: Juta co Ltd, p. 2.
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 9
آبان 1394
صفحه 37-64
  • تاریخ دریافت: 14 مهر 1394
  • تاریخ بازنگری: 15 مهر 1394
  • تاریخ پذیرش: 11 اسفند 1394