نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»

نقش حاکمیت شرکتی و رعایت حقوق ذی‌نفعان در بانکداری اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (بانکداری اسلامی)

نویسندگان

1 استادیار دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری حسابداری دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

حاکمیت شرکتی همسویی منافع بین مدیران و سهامداران و کاهش عدم‌تقارن اطلاعاتی است. بر این اساس چهاراصل شامل انصاف، شفافیت، پاسخ‌گویی و مسئولیت‌پذیری معرف حاکمیت شرکتی مبتنی‌بر سهامداران و حفاظت از منافع سهامداران است. اخیراً و مبتنی‌بر متون اسلامی هدف حاکمیت شرکتی مبتنی‌بر رعایت حقوق تمامی ذی‌نفعان و رعایت اصولی توازن بین حقوق برابر سهامداران و سایر ذی‌نفعان مطرح است. بر این اساس و با توجه به آنکه بانک‌های ایران مبتنی‌بر شریعت اسلامی فعالیت می‌کنند، سطح استقرار حاکمیت شرکتی مبتنی‌بر سهامداران یا ذی‌نفعان در مقاله حاضر موردتوجه قرار گرفت و با استفاده از پرسشنامه و آزمون مقایسه میانگین چند جامعه سطح استقرار حاکمیت شرکتی مبتنی‌بر سهامداران یا ذی‌نفعان در گروه بانک‌های دولتی، بانک‌های خصوصی و مؤسسات مالی و اعتباری موردبررسی و تحلیل قرار گرفت. پرسشنامه‌های بررسی‌شده در مقاله با مطالعه ادبیات مسأله و منطبق با اصول حاکمیت شرکتی سازمان توسعه و همکاری اقتصادی طراحی و معیارها و زیر معیارهای تشکیل مدل به‌دست آمد. نتایج این بررسی حاکی از آن است که بانک‌های خصوصی در مقایسه با بانک‌های دولتی و مؤسسات مالی و اعتباری وضع مطلوب‌تری در پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی داشته و بانک‌های خصوصی در سطح ذی‌نفعان اصول حاکمیت شرکتی را پیاده نموده و این در حالی است که سطح پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی در بانک‌های دولتی و مؤسسات مالی و اعتباری در سطح سهامداران است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Corporate Governance in Stakeholder Management in Islamic Banking

نویسندگان [English]

  • Mandana Taheri 1
  • Yasin Amini 2

1 Assistant Professor, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabatabaee University, Tehran, Iran

2 Ph.D. in Accounting, Faculty of Management, Tehran University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Corporate governance is aligning interests between managers and shareholders and reducing information asymmetry. Accordingly, four principles including fairness, transparency, accountability, and responsibility are representing corporate governance based on shareholder and protecting shareholder interests. Recently and based on Islamic research, the aim of corporate governance is respecting the rights of all stakeholders and taking care of maintaining equilibrium between shareholders and other stakeholders. According to the fact that Iranian banks operate on the basis of Islamic law, the level of establishment of corporate governance based on shareholders or stakeholders was considered in this paper. We use the questionnaire method and ANOVA test for analyzing the level of establishment of corporate governance based on shareholders or stakeholders in state banks, private banks and financial and credit institutions in Iran. The questionnaire in this paper was designed by studying the literature and the criteria and sub-criteria for model development in accordance with the Organization for Economic Cooperation and Development (OECD). The results show that private banks are in a better situation than state and financial and credit institutions in corporate governance. In other words, private banks implement corporate governance at stakeholder level while state banks and financial and credit institutions are at the shareholder level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corporate Governance
  • Stakeholder Management
  • ANOVA Test. JEL Classification: M14
  • G34
بهارمقدم، مهدی؛ صادقی، زین‌العابدین؛ و صفرزاده، ساره (1392). بررسی رابطه مکانیزم‌های حاکمیت شرکتی بر افشای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها. فصلنامه حسابداری مالی، 5(20)، 90-107.
بدری، احمد (1387). مبانی و ضرورت راهبری شرکتی. همایش راهبری شرکتی، شرکت بورس اوراق بهادار تهران (سهامی عام)، مدیریت آموزش.
حساس‌یگانه، یحیی؛ و برزگر، قدرت‌اله (1393). مبانی نظری مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و پارادایم تحقیقاتی آن در حرفه حسابداری. فصلنامه حسابداری مدیریت، 7(22)، 109-133.
سلیمانی، غلامرضا؛ و مقدسی، مینا (1393). نقش کنترل‌های داخلی، حسابرسی داخلی و کمیته حسابرسی در بهبود نظام راهبری (حاکمیت) شرکتی. فصلنامه پژوهش حسابداری، 3(12)، 63-77.
قلیچ، وهاب (1395). جایگاه و ابزارهای حاکمیت شرکتی در نظام بانکداری اسلامی. فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی. 4(۱۴)، 87-110.
کاشف‌بهرامی، فرهنگ (1392). راهبری شرکتی، نقش هیأت مدیره و ارتباط آن با عدم‌تقارن اطلاعاتی و حسابرسی داخلی. فصلنامه حسابدار رسمی، 9(36)، 58-68.
کرمی، غلامرضا؛ و بیک بشرویه، سلمان (1390). راهبری شرکتی و ارزشیابی شرکت: مدلی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی، فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، ۱۸(۶۴)، 129-150.
مجتهدزاده، ویدا؛ و اثنی‌عشری، حمیده (1391). رابطه خصوصی‌سازی، سازوکارهای نظام راهبری شرکتی و اصلاح قوانین و مقررات با هزینه‌های نمایندگی در بنگاه‌های سابقاً دولتی. فصلنامه پژوهش‌های تجربی حسابداری، 2(5)، 1-20
مجموعه مقالات و سخنرانی‌های همایش راهبری شرکتی (1387). شرکت بورس اوراق بهادار تهران (سهامی عام)، مدیریت آموزش.
نمازی، محمد؛ و ابراهیمی، شهلا (1392). بررسی تأثیر ساختار مالکیت و ترکیب هیأت مدیره بر کارآیی فنی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه دانـش حسابداری، 4(12)، 35-57.
مران‌جوری، مهدی؛ و علی‌خانی، راضیه (1393). افشای مسئولیت‎‌های اجتماعی و راهبری شرکتی. فصلنامه بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 3(21)، 329-348.
Arshad, R., & Razak, S. N. A. A. (2011). Corporate Social Responsibility Disclosure and Interaction Effects of Ownership Structure on Firm Performance. In 2011 IEEE Symposium on Business, Engineering and Industrial Applications (ISBEIA) 111-116.
Black, B. S., Jang, H., & Kim, W. (2006). Does Corporate Governance Predict Firms' Market Values? Evidence from Korea. The Journal of Law, Economics, and Organization, 22(2), 366-413.
Bhaduri, S. N., & Selarka, E. (2016). Corporate Governance and Corporate Docial Responsibility of Indian Companies. Singapore: Springer.
Born, H., & Leigh, I. D. (2005). Making Intelligence Accountable: Legal Standards and Best Practice for Oversight of Intelligence Agencies. Publishing House of the Parliament of Norway.
Caratas, M. A., & Spatariu, E. C. (2014). Contemporary Approaches in Internal Audit. Procedia Economics and Finance, 15, 530-537.
Dawkins, J., & Lewis, S. (2003). CSR in stakeholde Expectations: And their Implication for Company Strategy. Journal of Business Ethics, 44(2), 185-193.
Donaldson, L. J. (1998). Clinical Governance: a Satutory Duty for Quality Improvement. Journal of Epidemiology and Community Health, 52(2), 73.
Drobetz, W., Schillhofer, A., & Zimmermann, H. (2004). Corporate Governance and Expected Stock Returns: Evidence from Germany. European Financial Management, 10(2), 267-293.
Gompers, P., Ishii, J., & Metrick, A. (2003). Corporate Governance and Equity Prices. The Quarterly Journal of Economics, 118(1), 107-156.
Huang, C. J. (2010). Corporate Governance, Corporate Social Responsibility and Corporate Performance. Journal of Management & Organization, 16(5), 641-655.
Iqbal, Z., & Mirakhor, A. (2004). Stakeholders Model of Governance in Islamic Economic System. Islamic Economic Studies, 11(2).
Iqbal, M., & Molyneux, P. (2016). Thirty Years of Islamic Banking: History, Performance and Prospects. Springer.
Islamic & Mainstream Approaches. London: Asean Academic Press.
Kapoor, S., & Sandhu, H. S. (2010). Does it Pay to be Socially Responsible? An Empirical Examination of Impact of Corporate Social Responsibility on Financial Performance. Global Business Review, 11(2), 185-208.
Khan, H. U. Z. (2010). The Effect of Corporate Governance Elements on Corporate Social Responsibility (CSR) Reporting: Empirical Evidence from Private Commercial Banks of Bangladesh. International Journal of Law and Management, 52(2), 82-109.
Khanaghah, J. B., Sadeghi, H. A., & Ghadakforoushan, M. (2019). Investigating the Interactive Effect of Corporate Governance and Corporate Social Responsibility on the Firm Value in the Tehran Stock Exchange. Iranian Journal of Management Studies, 12(3).
Llewellyn, D. T. (2001). A Regulatory Regime and the New Basel Capital Accord. Journal of Financial Regulation and Compliance.
Maignan, I., & Ferrell, O. C. (2004). Corporate Social Responsibility and Marketing: An Integrative Framework. Journal of the Academy of Marketing Science, 32(1), 3-19.
Mohammed, S. A. S. A. N., & Muhammed, J. (2017). The Relationship between Agency Theory, Stakeholder Theory and Shariah Supervisory Board in Islamic Banking: An Attempt Towards Discussion. Humanomics.
OECD, O. (2004). The OECD Principles of Corporate Governance. Contaduría y Administración.
Oh, W. Y., Chang, Y. K., & Martynov, A. (2011). The Effect of Ownership Structure on Corporate Social Responsibility: Empirical Evidence from Korea. Journal of business ethics, 104(2), 283-297.
Razek, M. A. (2014). The Association Between Corporate Social Responsibility Disclosure and Corporate Governance: a Survey of Egypt. Research Journal of Finance and Accounting, 5(1), 93-98.
Shleifer, A., & Vishny, R. W. (1996). A Survey of Corporate Governance.–NationalBureau of Economic Research. NBER Working Paper, 5554.
Tirole, J. (1999). Incomplete Contracts: Where do we Stand?. Econometrica, 67(4), 741-781.
نشریه علمی «تحقیقات مالی اسلامی»
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 19
آبان 1399
صفحه 1-38
  • تاریخ دریافت: 10 شهریور 1398
  • تاریخ بازنگری: 25 خرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 22 مرداد 1399